ศาลปกครองและวิธีพิจารณาคดีปกครอง

100 2.4.2 คดีพิพาทเกี่ยวกับสิทธิและหน้าที่ของบุคคลในทางแพ่ง คดีพิพาทเกี่ยวกับสิทธิและหน้าที่ของบุคคลในทางแพ่ง เช่น การฟูองเพิกถอนนิติกรรมที่ จาเลยที่ 1 จดทะเบียนโอนขายที่ดินให้แก่จาเลยที่ 2 เพราะนิติกรรมดังกล่าวทาให้โจทก์ซึ่งเป็นเจ้าหนี้ของ จาเลยที่ 1 เสียเปรียบ อันมีลักษณะเป็นการฉ้อฉล ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 237 (คาวินิจฉัยชี้ขาดอานาจหน้าที่ระหว่างศาลที่ 96/2562) หรือเอกชนฟูองหน่วยงานทางปกครองให้เปิดทาง จาเป็น (คาวินิจฉัยชี้ขาดอานาจหน้าที่ระหว่างศาลที่ 36/2565) โจทก์ซึ่งเป็นทายาทของผู้ตายฟูองจาเลยที่ 1 ซึ่งเป็นเจ้าพนักงานที่ดิน และฟูองจาเลยที่ 2 ซึ่งเป็นทายาทและเป็นผู้จัดการมรดกของผู้ตาย ว่าจาเลยที่ 2 ไป แจ้งต่อจาเลยที่ 1 จาเลยที่ 1 จึงโอนที่ดินมรดกของผู้ตายให้แก่จาเลยที่ 2 ทั้งที่จาเลยทั้งสองรู้ดีว่าคาสั่งตั้ง ผู้จัดการมรดกยังไม่ถึงที่สุด เพราะโจทก์ได้อุทธรณ์คาสั่งดังกล่าว ดังนั้น โจทก์จึงมีคาขอให้ศาลเพิกถอน นิติกรรมการจดทะเบียนโอนที่ดินดังกล่าว คดีนี้จึงเป็นคดีพิพาทเกี่ยวกับการจัดการมรดก อันเป็นนิติสัมพันธ์ ของบุคคลในทางแพ่ง (คาวินิจฉัยชี้ขาดอานาจหน้าที่ระหว่างศาลที่ 14/2562) 2.4.3 คดีพิพาทเกี่ยวกับการกระทาละเมิดทางแพ่ง การกระทาละเมิด หมายถึง การจงใจหรือประมาทเลินเล่อ ทาต่อบุคคลอื่นโดยผิดกฎหมาย ให้เขาเสียหายถึงแก่ชีวิตก็ดี แก่ร่างกายก็ดี อนามัยก็ดี เสรีภาพก็ดี ทรัพย์สินหรือสิทธิอย่างหนึ่งอย่างใดก็ดี ตาม มาตรา 420 แห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ สาหรับคดีพิพาทเกี่ยวกับการกระทาละเมิดทางแพ่ง หมายถึง เอกชนกระทาละเมิดต่อ เอกชน เช่น นายดาชับรถโดยประมาทชนรถของนายแดงเสียหาย เป็นต้น หรือเอกชนกระทาละเมิดต่อ หน่วยงานทางปกครองหรือเจ้าหน้าที่ของรัฐ เช่น นายดาขับรถโดยประมาทชนประตูรั้วของกระทรวงยุติธรรม ได้รับความเสียหาย หรือนายแดงทาร้ายร่างกายนายเหลืองซึ่งเป็นเจ้าหน้าที่ของรัฐบาดเจ็บ เป็นต้น คาวินิจฉัยชี้ขาดอานาจหนาที่ระหวางศาลที่ 3/2564 การที่การไฟฟูาส่วนภูมิภาคโจทก์ ยื่นฟูองบริษัท ท. จาเลย โดยอ้างว่าจาเลยพาดสายสื่อสารโทรคมนาคมบนเสาไฟฟูาของโจทก์โดยไม่ได้รับ อนุญาต ขอให้จาเลยชาระค่าเสียหาย กับให้จาเลยรื้อถอนสายสื่อสารโทรคมนาคมออกจากเสาไฟฟูาของโจทก์ นั้น แม้โจทก์จะเป็นรัฐวิสาหกิจซึ่งเป็นหน่วยงานทางปกครอง ตามมาตรา 3 แห่งพระราชบัญญัติจัดตั้ง ศาลปกครองและวิธีพิจารณาคดีปกครองพ.ศ. 2542 แต่เมื่อเหตุแห่งการฟูองคดีสืบเนื่องมาจากจาเลยพาดสาย สื่อสารโทรคมนาคมบนเสาไฟฟูาของโจทก์โดยไม่ได้รับอนุญาต อันเป็นการกระทาละเมิด จึงเป็นกรณีที่โจทก์ใช้ สิทธิเรียกร้องเอาแก่จาเลยในฐานะเอกชนทั่วไป คดีนี้จึงไม่อยู่ในอานาจพิจารณาพิพากษาของศาลปกครอง แต่อยู่ในอานาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรม 2.5 คดีอาญา การฟูองคดีให้บุคคลรับผิดทางอาญา ไม่ว่าบุคคลนั้นจะเป็นเจ้าหน้าที่ของรัฐหรือเอกชน คดีนั้นจะ อยู่ในอานาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรม เช่น การฟูองว่าเจ้าหน้าที่ของรัฐกระทาความผิดตามต่อ ตาแหน่งหน้าที่ราชการ ตามมาตรา 147 – 166 แห่งประมวลกฎหมายอาญา เป็นต้น