ศาลปกครองและวิธีพิจารณาคดีปกครอง

143 คาว่า “ประโยชน์แก่ส่วนรวม” หมายความว่า ประโยชน์ต่อสาธารณะหรือประโยชน์อันเกิดแก่ การจัดทาบริการสาธารณะหรือการจัดให้มีสิ่งสาธารณูปโภค หรือประโยชน์อื่นใดที่เกิดจากการดาเนินการหรือ การกระทาที่มีลักษณะเป็นการส่งเสริม หรือสนับสนุนแก่ประชาชนเป็นส่วนรวม หรือประชาชนส่วนรวมจะ ได้รับประโยชน์จากการดาเนินการหรือการกระทานั้น ตามมาตรา 3 แห่งพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครอง และวิธีพิจารณาคดีปกครอง พ.ศ. 2542 คาพิพากษาศาลปกครองสูงสุดที่ ฟ.12/2549 การฟูองขอให้เพิกถอนกฎกระทรวงที่ห้ามมิให้ ออกโฉนดที่ดินในกรณีที่ไม่มี ส.ค.1 ในพื้นที่ที่เป็นเกาะ มีผลกระทบต่อผู้ขอออกโฉนดที่ดินเป็นจานวนมาก คดีที่ยื่นฟูองจึงเป็นประโยชน์แก่ส่วนรวม คาสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ คส.16/2562 กรณีฟูองว่าหน่วยงานทางปกครองละเลยต่อหน้าที่ใน การดูแลรักษาหวยคางูเหลือม อันเป็นสาธารณสมบัติของแผ่นดินและแหล่งน้าที่ประชาชนใช้ประโยชน์ร่วมกัน เป็นการฟูองคดีที่เป็นประโยชน์แก่ส่วนรวม คาว่า “เหตุจาเป็นอื่น” หมายถึง เหตุที่เป็นอุปสรรคขัดขวางทาให้ผู้ฟูองคดีไม่สามารถยื่นฟูองคดี ต่อศาลภายในระยะเวลาที่กฎหมายกาหนดได้ และต้องมิใช่เหตุอันจะโทษผู้ฟูองคดีได้ (คาสั่งศาลปกครองสูงสุด ที่ 504/2551) ซึ่ง เจตนารมณ์ของกฎหมายที่กาหนดว่า การฟูองคดีเมื่อพ้นระยะเวลาการฟูองคดี แต่มี“เหตุจาเป็นอื่น” ศาลปกครองจะรับไว้พิจารณาก็ได้นี้ ก็เพื่อเป็นการผ่อนคลายความเคร่งครัดของ ระยะเวลาการฟูองคดีตามกฎหมาย กล่าวคือ เป็นการเปิดโอกาสให้ประชาชนที่ได้รับความเดือดร้อนเสียหาย จากการใช้อานาจทางปกครองของหน่วยงานทางปกครองหรือเจ้าหน้าที่รัฐ สามารถนาคดีมาฟูองต่อศาลได้ แม้จะล่วงเลยระยะเวลาการฟูองคดีที่กฎหมายกาหนดแล้ว หากมีเหตุจาเป็นจริง ๆ 39 ซึ่งการที่มาตรา 52 วรรคสอง แห่งพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองและวิธีพิจารณาคดีปกครอง พ.ศ. 2542 ใช้คาว่า “เหตุจาเป็น อื่น” นั้น ถือเป็นเรื่องที่เหมาะสมแล้ว เพราะเป็นถ้อยคาแบบกว้างอันศาลจะมีอานาจใช้ดุลพินิจพิจารณาได้เอง ตามความเหมาะเป็นรายคดีไป คาสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ 871/2565 แม้ผู้ฟูองคดีจะอ้างว่าได้เกิดเหตุโรคระบาดโควิด 19 ส่วนราชการประกาศไม่อนุญาตเดินทางข้ามจังหวัด แต่การฟูองคดีต่อศาลปกครอง ผู้ฟูองคดีสามารถยื่น คาฟูองโดยส่งทางไปรษณีย์ลงทะเบียน หรือไปรษณีย์อิเล็กทรอนิกส์ หรือโทรสารได้ จึงไม่อาจรับฟังได้ว่า มีเหตุจาเป็นอื่นที่ทาให้ผู้ฟูองคดีไม่อาจยื่นคาฟูองภายในระยะเวลาที่กฎหมายกาหนด ศาลจึงไม่อาจรับคาฟูอง ไว้พิจารณาได้ 39 บรรลือ สามารถกุล, “คดีปกครองที่ยื่นฟูองเมื่อพ้นกาหนดเวลาการฟูองคดีโดยมีเหตุจาเป็นอื่น,” วารสาร บัณฑิตศึกษานิติศาสตร์ 11, 3 (กรกฎาคม - กันยายน 2561) : 550.