ศาลปกครองและวิธีพิจารณาคดีปกครอง

74 คณะรัฐมนตรี คณะกรรมการช่วยเหลือประชาชนทางกฎหมายของสภาทนายความ (คาสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ คร. 111/2565) เป็นต้น 2.2.2.3 บุคคลซึ่งมีกฎหมายให้อานาจในการออกกฎ คาสั่ง หรือมติใด ๆ ที่มีผลกระทบ ต่อบุคคล เช่น ประธานกรรมการการเลือกตั้ง เป็นต้น 2.2.3 บุคคลที่อยู่ในบังคับบัญชาหรือในกากับดูแลของหน่วยงานทางปกครอง หรือเจ้าหน้าที่ ของรัฐตาม (1) หรือ (2) เช่น กานัน ผู้ใหญ่บ้าน เป็นต้น ส่วนบุคคลอื่น ๆ ที่มิได้อยู่ในนิยามของคาว่า “เจ้าหน้าที่ของรัฐ”ตามมาตรา 3 แห่งพระราชบัญญัติ จัดตั้งศาลปกครองและวิธีพิจารณาคดีปกครอง พ.ศ. 2542 ย่อมไม่อยู่ในอานาจการพิจารณาพิพากษาของ ศาลปกครอง เช่น 1. เจ้าอาวาสวัดเป็นผู้มีอานาจปกครองคณะสงฆ์ในวัด ตามพระราชบัญญัติคณะสงฆ์ พ.ศ. 2505 อันเป็นอานาจในการดาเนินกิจการทางศาสนา เจ้าอาวาสวัดจึงมิได้เป็นเจ้าหน้าที่ของรัฐ ตามมาตรา 3 แห่ง พระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครอง พ.ศ. 2542 (คาสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ คร. 451/2564) 2. คณะกรรมการอิสลามประจามัสยิด คณะกรรมการกลางอิสลามแห่งประเทศไทย มิได้เป็นเจ้าหน้าที่ ของรัฐ ตามมาตรา 3 แห่งพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครอง พ.ศ. 2542 (คาสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ คร. 195/2563, คร.78/2565) 3. แม้สภาทนายความเป็นหน่วยงานที่ได้รับมอบหมายให้ใช้อานาจทางปกครองหรือให้ดาเนินกิจการ ทางปกครอง ในเรื่องการควบคุมผู้ประกอบอาชีพทนายความ แต่เมื่อคดีนี้พิพาทกันในเรื่องเครื่องแบบ คณะกรรมการสภาทนายความและพนักงานสภาทนายความ ซึ่งเป็นเรื่องภายในระหว่างสภาทนายความกับ คณะกรรมการสภาทนายความและพนักงานสภาทนายความ มิใช่เป็นเรื่องการควบคุมผู้ประกอบอาชีพ ทนายความ คดีนี้ นายกสภาทนายความจึงมิใช่เจ้าหน้าที่ของรัฐตามมาตรา 3 แห่งพระราชบัญญัติจัดตั้ง ศาลปกครอง พ.ศ. 2542 (คาสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ 287/2566) 3. มูลเหตุของคดีปกครอง พระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองและวิธีพิจารณาคดีปกครอง พ.ศ. 2542 มาตรา 9 บัญญัติว่า “ศาลปกครองมีอานาจพิจารณาพิพากษาหรือมีคาสั่งในเรื่องดังต่อไปนี้ (1) คดีพิพาทเกี่ยวกับที่หน่วยงานทางปกครองหรือเจ้าหน้าที่ของรัฐกระทาการโดยไม่ชอบด้วย กฎหมายไม่ว่าจะเป็นการออกกฎ คาสั่งหรือการกระทาอื่นใดเนื่องจากกระทาโดยไม่มีอานาจหรือนอกเหนือ อานาจหน้าที่หรือไม่ถูกต้องตามกฎหมาย หรือโดยไม่ถูกต้องตามรูปแบบขั้นตอนหรือวิธีการอันเป็นสาระสาคัญ ที่กาหนดไว้สาหรับการกระทานั้น หรือโดยไม่สุจริต หรือมีลักษณะเป็นการเลือกปฏิบัติที่ไม่เป็นธรรม หรือมีลักษณะเป็นการสร้างขั้นตอนโดยไม่จาเป็นหรือสร้างภาระให้เกิดกับประชาชนเกินสมควร หรือเป็น การใช้ดุลพินิจโดยมิชอบ (2) คดีพิพาทเกี่ยวกับการที่หน่วยงานทางปกครองหรือเจ้าหน้าที่ของรัฐละเลยต่อหน้าที่ตามที่ กฎหมายกาหนดให้ต้องปฏิบัติ หรือปฏิบัติหน้าที่ดังกล่าวล่าช้าเกินสมควร