ศาลปกครองและวิธีพิจารณาคดีปกครอง

79 แห่งพระราชบัญญัติวิธีปฏิบัติราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ประกอบกับข้อ 1 (1) ของกฎกระทรวง ฉบับที่ 12 (พ.ศ. 2543) 2) คาสั่งทางปกครองทั่วไป หมายถึง คาสั่งทางปกครองที่ใช้บังคับแก่ กรณีใดกรณีหนึ่งเป็นการเฉพาะ แต่มิได้ใช้บังคับกับบุคคลใดบุคคลหนึ่งเป็นการเฉพาะ เช่น ประกาศจัดซื้อจัด จ้าง ประกาศรับสมัครบุคคลเข้าทางาน เป็นต้น คาสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ 569/2563 ประกาศคณะกรรมการจัดที่ดิน แห่งชาติ เรื่อง การสงวนหวงห้ามที่ดินของรัฐเพื่อให้ประชาชนใช้ประโยชน์ร่วมกัน มีผลบังคับเป็นการทั่วไป โดยมิได้เจาะจงตัวบุคคล แต่มุ่งหมายให้ใช้บังคับเฉพาะกับที่ดินในหมู่ที่ 3 ตาบลปากคลอง อาเภอปะทิว จังหวัดชุมพร แปลงที่ 4 เท่านั้น ประกาศดังกล่าวจึงเป็นคาสั่งทางปกครองทั่วไป คาสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ คบ.53/2564 ประกาศสานักงานเลขาธิการ สภาผู้แทนราษฎร เรื่อง รับสมัครสอบแข่งขันเพื่อบรรจุบุคคลเข้ารับราชการ เป็นข้าราชการรัฐสภาสามัญ ตาแหน่งประเภททั่วไป ระดับปฏิบัติงาน มิได้มุ่งหมายให้ใช้บังคับกับบุคคลใดเป็นการเฉพาะ ประกาศดังกล่าว จึงเป็นคาสั่งทางปกครองทั่วไป 3) คาสั่งอื่น ซึ่งอาจเรียกว่าคาสั่งภายในฝุายปกครองหรือมาตรการภายใน ฝุายปกครอง 23 เช่น คาสั่งแต่งตั้งคณะกรรมการสืบสวนข้อเท็จจริง คาสั่งแต่งตั้งคณะกรรมการสอบสวนทาง วินัย คาสั่งแต่งตั้งคณะกรรมการสอบข้อเท็จจริงความรับผิดทางละเมิด เป็นต้น คาสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ 469/2549 คาสั่งย้ายข้าราชการครูไปดารง ตาแหน่งใหม่ที่ไม่ต่ากว่าตาแหน่งเดิม และอัตราเงินเดือนเท่าเดิมนั้น ซึ่งไม่ส่งผลกระทบต่อสิทธิหน้าที่ ในทาง ราชการของผู้ฟูองคดีนั้น แม้จะมิใช่คาสั่งทางปกครอง โดยเป็นเพียงคาสั่งอื่น คือ คาสั่งภายในฝุายปกครองหรือ มาตรการภายในฝุายปกครอง แต่เมื่อผู้ฟูองคดีได้รับความเดือดร้อนต่อสิทธิขั้นพื้นฐานในความเป็นอยู่ส่วนตัว ครอบครัว และความเจริญก้าวหน้าในหน้าที่การงาน การฟูองให้เพิกถอนคาสั่งดังกล่าว จึงเป็นคดีพิพาท เกี่ยวกับการที่หน่วยงานทางปกครองหรือเจ้าหน้าที่ของรัฐ ออกคาสั่งโดยไม่ชอบด้วยกฎหมาย ตามมาตรา 9 วรรคหนึ่ง (1) พระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองและวิธีพิจารณาคดีปกครอง พ.ศ. 2542 ข้อสังเกต คดีพิพาทเกี่ยวกับการที่หน่วยงานทางปกครองหรือเจ้าหน้าที่ ของรัฐออก “คาสั่ง” โดยไม่ชอบด้วยกฎหมาย ตามมาตรา 9 วรรคหนึ่ง (1) พระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครอง และวิธีพิจารณาคดีปกครอง พ.ศ. 2542 นั้น คาสั่งดังกล่าวมิได้หมายถึงเฉพาะคาสั่งทางปกครองเท่านั้น แต่รวมถึงคาสั่งอื่นที่มีผลทาให้ผู้ที่อยู่ในบังคับของคาสั่งดังกล่าวได้รับความเดือดร้อนหรือเสียหายด้วย เช่น ได้รับความเดือดร้อนหรือเสียหายต่อสิทธิขั้นพื้นฐานในความเป็นอยู่ส่วนตัว ครอบครัว ทรัพย์สินส่วนตัว หรือ ความเจริญก้าวหน้าในหน้าที่การงาน เป็นต้น 24 23 สิททิกรณ์ ศิริจังสกุล, 7 วันบรรลุกฎหมายปกครอง (กรุงเทพมหานคร: บริษัท สมาร์ทลอว์ติวเตอร์ จากัด, 2566), หน้า 81. 24 อาพน เจริญชีวินทร์. คาอธิบายการฟ้องและการดาเนินคดีในศาลปกครอง ภาค 1 เขตอานาจศาล . พิมพ์ครั้งที่ 7. กรุงเทพมหานคร: สานักพิมพ์นิติธรรม, 2566. หน้า 107.