แนวคิดและหลักการสำคัญในกระบวนการยุติธรรม

106 บทที่ 8 การค้นหาข้อเท็จจริงในการดำเนินคดีอาญา ภารกิจของกระบวนการยุติธรรมทางอาญาทั้งกระบวนการ คือการทำให้สังคมกลับเข้าสู่ภาวะ ปกติ ผ่านการบัญญัติกติกาของสังคมไว้ในกฎหมายอาญาโดยมีการดำเนินคดีอาญาตามกฎหมายวิธี พิจารณาความอาญาเป็นกลไกที่จะทำให้การคุ้มครองสังคม การคุ้มครองคุณภาพของการกระทำ การ ป้องกันและปราบปรามการกระทำความผิด และการคุ้มครองคุณธรรมทางกฎหมายตามภารกิจของ กฎหมายอาญา เกิดผลขึ้นได้จริงในทางปฏิบัติ ด้วยการบัญญัติหลักเกณฑ์และวิธีการในการดำเนินคดี เพื่อตรวจสอบค้นหาความจริงแท้ เกี่ยวกับเรื่องราวอันเป็นข้อเท็จจริงของการกระทำความผิดตาม กฎหมายอาญาตามที่ถูกฟ้องร้อง และเรื่องราวอันเป็นข้อเท็จจริงเกี่ยวกับตัวบุคคลผู้กระทำความผิด นำไปสู่การได้มาซึ่งผู้กระทำความผิดที่แท้จริง สามารถชี้ขาดคดีได้อย่างถูกต้อง และกำหนดโทษ ได้ อย่างเหมาะสมกับตัวผู้กระทำความผิด ก่อนจะนำตัวผู้กระทำความผิดเข้าสู่กระบวนการการบังคับ โทษตามที่ได้ตัดสินไว้ ซึ่งกระบวนการทั้งหมดจะทำให้สังคมเข้าสู่ภาวะปกติตามลำดับ กฎหมายวิธีพิจารณาความอาญาที่มิได้มีการวางหลักเกณฑ์และวิธีการที่เหมาะสม หรือมีวิธี ปฏิบัติที่เหมาะสมในการตรวจสอบค้นหาความจริง เช่น การรวบรวมพยานหลักฐานที่ทำได้ไม่ดีพอ หรือการถูกแทรกแซงบิดเบือนได้โดยง่าย “ความเท็จ” หรือ “ความจริงอันไม่ครบถ้วน” ที่ได้ ย่อมจะ ทำให้ศาลไม่อาจตัดสินคดีได้อย่างถูกต้องและมีประสิทธิภาพ เช่น ไม่สามารถรู้ตัวหรือไม่สามารถ ลงโทษผู้กระทำผิดที่แท้จริงได้โดยจำต้องยกประโยชน์แห่งความสงสัยให้แก่จำเลย ( in dubio pro reo) การตัดสินลงโทษผู้ซึ่งไม่ได้กระทำความผิด หรือไม่สามารถกำหนดโทษที่เหมาะสมกับผู้กระทำ ความผิดเป็นรายบุคคลได้ รวมถึงการที่พนักงานอัยการไม่อาจจะสั่งคดีได้อย่างถูกต้องเหมาะสม ซึ่งใน ที่สุดการชี้ขาดคดีดังกล่าวก็จะนำไปสู่การบังคับคดีตามคำตัดสินอันผิดเพี้ยน ที่นอกจากจะทำให้ไม่ อาจบรรลุตามภารกิจข้างต้นได้โดยสมบูรณ์แล้ว ยังเกิดความเสี่ยงที่จะเกิดสูญเปล่าแห่งกระบวนการ ยุติธรรม ความเสี่ยงที่จะมีการลงโทษผู้บริสุทธิ์ การไม่สามารถคืนคนดีสู่สังคมได้เนื่องจากกำหนดโทษ ได้ไม่เหมาะสมกับการแก้ไขฟื้นฟู การไม่สามารถนำผู้กระทำความผิดที่แท้จริงมาลงโทษได้ และการที่ กระบวนการยุติธรรมตกเป็นเครื่องมือของการกลั่นแกล้งใส่ร้าย อันเป็นผลร้ายที่บ่อนทำลายสังคมที่ เป็นผลในทางตรงข้ามกับภารกิจของกระบวนการยุติธรรม นอกจากนี้ หากกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญามีการวางหลักเกณฑ์และวิธีการ หรือมีวิธี ปฏิบัติในการตรวจสอบค้นหาความจริง โดยไม่คำนึงถึงความเป็น “เสรีนิยม” อันเป็นการทำลาย