แนวคิดและหลักการสำคัญในกระบวนการยุติธรรม

109 กระบวนการยุติธรรม หากข้อดีสูงมากและข้อเสียต่ำมาก ย่อมนำมาสู่การสร้างบทกฎหมายเพื่อจะรับ ฟังหรือสร้างข้อยกเว้นในกรณีที่กฎหมายมีบทตัดพยานหลักฐานไว้ เพื่อให้พยานหลักฐานนั้นรับฟังได้ ในระบบคอมมอล์ลอว์ เช่น ไม่ระบุไว้ในบัญชีระบุพยาน ไม่ทำสำเนาส่งคู่ความผ่ายตรงข้ามล่วงหน้า ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา 87 (2) ต้องห้ามมิให้รับฟัง เว้นแต่ศาลเห็นว่ามี เหตุจำเป็นเพื่อประโยชน์แห่งความยุติธรรม เป็นพยานหลักฐานอันสำคัญซึ่งเกี่ยวกับประเด็นสำคัญใน คดี หรือ การพิจารณารับฟังพยานหลักฐานดังกล่าวของผู้พิพากษาอาชีพในระบบซีวิลลอว์ แต่หากยัง คุมเครือก็จะต้องใช้ความระมัดระวังในการรับฟัง หลักคิดดังกล่าวจึงเป็นนิติวิธีที่อยู่เบื้องหลังหลักการ รับฟังพยานหลักฐาน ซึ่งนอกจากผู้พิจารณาในการตรวจสอบความจริงแล้ว ผู้ทำการรวบรวม พยานหลักฐานก็จะต้องมีความเข้าใจถึงหลักการดังกล่าวเช่นกัน การดำเนินคดีอาญาด้วยหลักของการตรวจสอบค้นหาความจริง (Examination Principle) การรวบรวมพยานหลักฐานจึงกระทำเพื่อให้ทราบถึงความจริงแท้ของ “ข้อเท็จจริงของเรื่องที่มีการ กล่าวหา” และ “ข้อเท็จจริงเกี่ยวกับตัวผู้ถูกกล่าวหา” การแสวงหาพยานหลักฐานในคดีอาญา จึง กระทำได้อย่างกว้างขวาง มีอิสระ และปราศจากข้อผูกมัดใด (Principle of free taking evidence) หากเป็นการกระทำภายใต้เงื่อนไขและกรอบของกฎหมาย เช่น ไม่ได้มาจากการขู่เข็ญ การจูงใจโดยมิ ชอบ การหลอกลวง เป็นต้น (ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา 226) และเปิดรับ ฟังพยานหลักฐานทุกชนิดไม่ว่าจะเป็นพยานวัตถุ (Material evidence) พยานบุคคล (Oral evidence) ซึ่งเป็นผู้ที่จะมาเปิดเผยการรับรู้ข้อเท็จจริงของตน พยานเอกสาร (Documentary evidence) พยานผู้เชียวชาญ (Expert) ซึ่งเป็นผู้เชียวชาญในสาขาความรู้เกี่ยวกับเรื่องต่างๆที่ เกี่ยวข้อง ที่สามารถนำมาพิสูจน์ความจริงได้ ในอันจะทำให้การรวบรวมพยานหลักฐานมีข้อมูลที่นำมา สู่การพิสูจน์ทราบด้วยการชั่งน้ำหนัก (evaluation of evidence) ซึ่งเป็นการพิจารณาความ น่าเชื่อถือนั้น มีผลสัมฤทธิ์ที่ถูกต้องตรงตามข้อเท็จจริงของเรื่องราวจริงที่เกิดขึ้น 196 “คดีอาญาต้องตัดสินด้วยพยานหลักฐานเสมอ” การรวบรวมพยานหลักฐานผ่านกฎเกณฑ์ ตามวิธีพิจารณาความอาญา เพื่อจะนำมาวินิจฉัยข้อพิพาทในประเด็นของข้อเท็จจริงในคดี (prof fact of the case) ได้อย่างโดยชอบด้วยกฎหมายและตรงตาม “ความจริง (The True)” หากข้อเท็จจริงที่ ปรากฏและนำมาวินิจฉัยไม่ตรงตามความจริง ย่อมชี้ให้เห็นได้ว่าเกิดความผิดพลาดในการรวบรวม พยานหลักฐานเกิดขึ้น เช่น ไม่ครบถ้วนสมบูรณ์ จนไม่อาจให้ความยุติธรรมได้ ตลอดจนการขจัดความ ล่าช้าและเพิ่มประสิทธิภาพในการทำความจริงให้ปรากฏ ต้องมีส่วนช่วยให้เกิดความเป็นธรรมในการ ต่อสู่คดีในการดำเนินคดีอาญา โดยเฉพาะการคุ้มครองสิทธิของจำเลย 196 “เรื่องเดียวกัน” หน้า 246-249.