แนวคิดและหลักการสำคัญในกระบวนการยุติธรรม

116 การดำเนินคดีอาญาตามกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญานั้นเริ่มขึ้นตั้งแต่มีการสอบสวน เพียงแต่เจ้าพนักงานอาจทำการรวบรวมพยานหลักฐานมาได้ก่อนหน้านี้จากการสืบสวนซึ่งต่างจากคดี แพ่งที่จะเริ่มขึ้นต่อเมื่อมีการฟ้องร้องคดีกันเกิดขึ้น โดยเป็นการค้นหาความจริงในเนื้อหาที่ทุกฝ่ายในกระบวนการยุติธรรมมีหน้าที่ร่วมกัน ค้นหาความจริง ซึ่งแน่นอนว่าศาลก็สามารถเรียกพยานหลักฐานเข้ามาสืบเองได้ โดยจะเห็นว่าการ พิจารณาคดีของศาลในประเทศแถบภาคพื้นยุโรปที่ค้นหาความจริงด้วยตัวเอง ดังนั้น นอกจาก พยานหลักฐานที่โจทก์และจำเลยเสนอมาแล้ว ศาลจึงต้องมีอำนาจในการแสวงหาพยานหลักฐานหรือ เรียกพยานมามาสืบได้เอง นอกจากนี้ ผู้พิพากษายังมีอำนาจในการซักถามพยานเพื่อให้ได้ความจริงที่ กระจ่างชัดด้วยตนเองอีกด้วย โดยถือว่าพยานที่เข้าสู่กระบวนการพิจารณาเป็นพยานของศาล และทุก ฝ่ายในกระบวนการยุติธรรมล้วนมีหน้าที่ในการทำให้ความจริงปรากฏแก่คดีทั้งสิ้น การแบ่งฝ่ายเป็น โจทก์จำเลยเป็นเพียงแบบพิธีเท่านั้น มิได้เป็นการต่อสู้กันกันอย่างแท้จริง ( non adversarial System) แต่จะเน้นไปที่การได้มาซึ่งความจริงแท้ การดำเนินคดีในชั้นเจ้าพนักงาน ตามหลักการตรวจสอบค้นหาความจริง พนักงาน สอบสวนสามารถรวบรวมพยานหลักฐานได้ทุกชนิดทั้งที่เป็นคุณและเป็นโทษแก่ผู้ต้องหา ทั้งนี้ เพื่อที่จะทราบความจริงของเรื่องที่เกิดขึ้น 211 และเมื่อพิจารณาอำนาจตามกฎหมายในส่วนของ พนักงานอัยการจะพบว่า พนักงานอัยการมีอำนาจสั่งให้มีการสอบสวนเพิ่มเติม อำนาจเรียกพยานมา เพื่อซักถามก่อนทำการสั่งคดีได้ 212 เพื่อให้ทราบอย่างแน่ชัดถึงเรื่องราวที่เกิดขึ้น 213 เมื่อให้เป็นการดำเนินกระบวนพิจารณาที่ให้ความสำคัญกับการตรวจสอบค้นหาความจริง ในเนื้อหา การเป็นโจทก์ฟ้องคดีของอัยการจึงเป็นเพียงแต่ลักษณะของการเป็นโจทก์ตามรูปแบบพิธี ที่ มิใช่มุ่งเอาชนะกันในทางคดีอย่างแท้จริง โดยจะเห็นว่าหากมีข้อเท็จจริงในด้านที่เป็นคุณแก่จำเลยหรือ ผู้ต้องหาอัยการจะละเลยไม่นำข้อมูลในส่วนดังกล่าวมาพิจารณานั้นไม่ได้ เนื่องจากการดำเนินคดี กระทำไปเพื่อให้ความจริงปรากฏมิใช่เพื่อการเอาผิดจำเลย ส่วนศาลก็จะต้องทำหน้าที่ตรวจสอบ ค้นหาความจริงโดยจะต้องมีความกระตือรือร้นที่จะค้นหาความจริง ข้อเท็จจริงที่ได้จึงไม่ถูกจำกัดอยู่ ในรูปแบบพิธีตามกฎหมายลักษณะพยานของการกล่าวอ้าง ถามค้าน ถามติง ดังเช่นคดีแพ่ง แต่ศาล จะมีบทบาทในเชิงรุกเพื่อที่จะได้มาซึ่งความจริงแท้ เนื้อหาของการดำเนินคดีอาญาคือการทำข้อเท็จจริงให้ปรากฏ ซึ่งปรัชญาเบื้องหลัง กฎหมายวิธีพิจารณาความอาญาของกลุ่มประเทศซึ่งใช้ระบบกฎหมายที่ดำเนินคดีแบบภาคพื้นทวีป 211 ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา 131 212 ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา 143 213 ธานี วรภัทร. (2558). กฎหมายราชทัณฑ์. กรุงเทพ: วิญญูชน. น. 47-49