แนวคิดและหลักการสำคัญในกระบวนการยุติธรรม

122 สังคมทำให้ผู้กระทำความผิดหางานได้อย่างยากลำบาก เป็นการตีตราทำลายอนาคต นำมาสู่การติด โรค สภาพจิตเสื่อมถอย เกิดการหลอมรวมพฤติกรรมที่ไม่ดี เกิดการเรียนรู้การประกอบอาชญากรรม และการก่อตัวขององค์กรอาชญากรรม อีกทั้งยังทำให้ครอบครัว คนรอบข้างของผู้กระทำความผิดซึ่ง ไม่ได้กระทำความผิดได้รับความเดือดร้อนตามไปด้วย นอกจากนี้ การบังคับโทษจำคุกยังมี สภาพแวดล้อมไม่เอื้อต่อการแก้ไขฟื้นฟู โทษจำคุกจึงเหมาะกับอาชญากรบางประเภทและควร หลีกเลี่ยงการจำคุกระยะสั้นซึ่งผลดีน้อยกว่าผลเสียต่อสังคม 221 8.6 หลักฟังความทุกฝ่าย หลักฟังความทุกฝ่าย (the principle of bilateral hearing) หรือหลักโต้แย้งคัดค้านต่อสู้คดี เป็นหลักประกันขั้นพื้นฐานของกระบวนการยุติธรรมที่มีอยู่ในกฎหมายวิธีพิจารณาความทั้งทางแพ่ง อาญา และปกครอง และถูกรับรองไว้ในรัฐธรรมนูญของประเทศต่าง ๆ ในยุโรป นอกจากนี้ หลักฟัง ความทุกฝ่ายยังได้ถูกบัญญัติลงในอนุสัญญายุโรปว่าด้วยสิทธิ มนุษยชน มาตรา 6 วรรคแรก แนวความคิดของหลักดังกล่าวมีต้นกำเนิดมาจากหลักกฎหมายโรมันที่ว่า "audi alteram partem" หรือ "audiatur et altera pars" ซึ่งหมายความว่า “ศาลจะต้องรับฟังคู่ความทุกฝ่ายก่อนจะมีคำ พิพากษา” นอกจากนี้ หลักฟังความทุกฝ่ายยังเป็นหลักตามกฎหมายธรรมชาติ (droit naturel) อย่าง หนึ่ง ด้วยเหตุผลที่ว่า “บุคคลทุกคนไม่ควรถูกพิพากษาโดยไม่ถูกซักถามหรือไม่มีโอกาสต่อสู้คดี” เนื่องจากการที่คู่ความในคดีได้มีโอกาสเปิดเผยข้อเท็จจริงในส่วนของตนอย่างเต็มที่ ย่อมส่งผลถึง ความเป็นภาววิสัยในการดำเนินคดี ความชอบธรรมในการพิจารณา และความถูกต้องของคำ พิพากษา 222 และหลักดังกล่าวยังทำให้บุคคลหลุดพ้นจากสถานะวัตถุอย่างหนึ่งในการซักฟอกเค้นหา ความจริง แต่อยู่ในฐานะเป็นผู้ทรงสิทธิโดยเป็นผู้ร่วมในการตรวจสอบค้นหาความจริงสอดคล้องกับ แนวความคิดในปัจจุบันโดยเฉพาะเรื่องศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ 223 การคำนึงถึงหลักฟังความทุกฝ่ายจึงต้องมีอยู่ตลอดเวลาที่ดำเนินคดี ซึ่งส่งผลต่อกระบวน พิจารณาในชั้นเจ้าพนักงานในหลายแง่มุมของการเกิดสิทธิและหน้าที่ เช่น สิทธิของคู่ความในการ ได้รับแจ้งว่ามีการดำเนินคดีในการแจ้งข้อหาตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา 221 ธานี วรภัทร. (2555). หลักกฎหมายว่าด้วยการบังคับโทษจำคุก. กรุงเทพ: วิญญูชน. น. 59-61. 222 สมลักษณ์ จัดกระบวนพล. (2559). ระบบศาลและหลักทั่วไปว่าด้วยวิธีพิจารณาคดี กรุงเทพ: มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์. น. 280 223 คณิต ณ นคร. (2564). กฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา. พิมพ์ครั้งที่ 10. กรุงเทพ: วิญญู ชน. น. 99-100