แนวคิดและหลักการสำคัญในกระบวนการยุติธรรม

152 ธรรม (Rule of Law) เพื่อคุ้มครองผู้บริสุทธิ์และจัดการให้ผู้กระทำผิดเข้าสู่กลไกของกระบวนการ ยุติธรรมอย่างเสมอภาค หากพนักงานอัยการสั่งฟ้องคดีอาญาทุกคดีที่พนักงานสอบสวนเสนอขึ้นมา โดยไม่ได้ใช้ดุลพินิจอย่างละเอียดรอบคอบแล้ว ก็กล่าวได้ว่าพนักงานอัยการนั้นบกพร่องต่อหน้าที่ใน การรับผิดชอบการสอบสวน อย่างไรก็ตาม ในประเด็นดังกล่าวมีนักกฎหมายบางกลุ่มเห็นว่า “การสอบสวนเป็นเพียงขั้น รวบรวมพยานหลักฐานของเจ้าพนักงานในเบื้องต้นเพื่อทราบว่าคดีมีมูลพอฟ้องหรือไม่เท่านั้น ส่วน การพิจารณาของศาลเป็นการพิจารณาว่าจะลงโทษจำเลยตามที่โจทก์ฟ้องมาหรือไม่” 259 นอกจากนี้ ยังเห็นว่า “การกำหนดให้การสั่งฟ้องของพนักงานอัยการจะกระทำได้ก็ต่อเมื่อมี พยานหลักฐานโดยปราศจากข้อสงสัย กรณีนี้ควรอยู่ในขั้นตอนชี้ขาดคดีซึ่งเป็นอำนาจตุลาการ มากกว่า” 260 อีกทั้งยังมองว่า การสั่งไม่ฟ้องของพนักงานอัยการนั้นไม่มีการตรวจสอบที่ดี ต่างกับใน ชั้นศาลที่จะมีการอุทธรณ์ ฎีกา แล้วแต่กรณี การสั่งคดีของพนักงานอัยการเป็นการตรวจสอบความจริงของเรื่องที่เกิดขึ้น หลักการดำเนิน คดีอาญาตามดุลพินิจ (Opportunity Principle) ตรงกันข้ามกับการดำเนินคดีอาญาตามกฎหมาย (Legality principle) ในชั้นสอบสวน กล่าวคือ พนักงานอัยการมีอำนาจในการใช้ดุลพินิจไม่ดำเนิน คดีอาญาแม้จากการสอบสวนจะพบว่ามีมูล ว่าจำเลยได้กระทำความผิด หรือมีมูลว่าน่าจะกระทำ ความผิด ซึ่งอัยการสามารถใช้ดุลพินิจเป็นคดี ๆ ไป โดยพิจารณาจากข้อเท็จจริงในแต่ละเรื่อง หากมี เหตุที่ไม่สมควรจะฟ้องผู้ต้องหารายนั้นต่อศาล เช่น อายุ บุคลิกภาพ ลักษณะ สภาพแวดล้อมของ ผู้กระทำผิดและองค์ประกอบอื่น ๆ ซึ่งทำให้อัยการสามารถที่จะใช้ดุลพินิจในการสั่งไม่ฟ้องคดีกับ ผู้ต้องหารายนั้นได้ และจากหลักการดำเนินคดีอาญาตามดุลพินิจนี้แม้อัยการจะได้ฟ้องคดีอาญาต่อ ศาลแล้ว หากเห็นว่าไม่ควรจะดำเนินคดีอาญากับจำเลยนั้นอีกต่อไป พนักงานอัยการก็สามารถถอน ฟ้องคดีนั้นจากศาลได้ การสั่งคดีเป็นการตรวจสอบความจริงในคดีอาญาถึงแม้พนักงานอัยการจะมิได้มีอำนาจใน การสอบสวนและการเริ่มต้นคดีอาญา แต่กฎหมายวางหลักให้พนักงานอัยการเป็นผู้มีบทบาทในการ พิจารณาและกลั่นกรองสำนวนจากการสอบสวนของพนักงานสอบสวน ซึ่งอำนาจในการสั่งคดีที่สืบ เนื่องมาจากภารกิจของอัยการมิได้มีเพียงการอำนวยความยุติธรรมในทางอาญา แต่ยังรวมถึงการ 259 คนึง ฦๅไชย. (2561). กฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา เล่ม 1. พิมพ์ครั้งที่ 11. กรุงเทพ: มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์. น. 339 260 เอกสารประกอบการประชุมคณะอนุกรรมการด้านการบังคับใช้กฎหมายและระบบการ สอบสวนคดีอาญา ครั้งที่ 9/2560 วันศุกร์ที่ 15 กันยายน 2560 เวลา 09.00-13.00 นาฬิกา ณ ห้อง ประชุมคณะกรรมาธิการ หมายเลข 3401 ชั้น 4 อาคารรัฐสภา 3 น. 5