แนวคิดและหลักการสำคัญในกระบวนการยุติธรรม

174 ในประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญาเกี่ยวกับการดำเนินคดีก็ได้กล่าวได้ว่าสอดคล้องกับ หลักเกณฑ์สหประชาชาติว่าด้วยหลักประกันสิทธิของผู้ที่เผชิญโทษประหารชีวิต ข้อ 4 ถึงข้อ 8 และ ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 19 291 ก็สอดคล้องกับข้อเรียกร้องสหประชาชาติว่าด้วยหลักประกัน สิทธิของผู้ที่เผชิญโทษประหารชีวิต ข้อ 9 ที่กล่าวว่า การประหารชีวิตต้องให้ผู้ถูกประหารชีวิตเจ็บปวด ทรมานน้อยที่สุด ซึ่งปัจจุบันประเทศไทยประหารชีวิตด้วยวิธีฉีดยาหรือสารพิษให้ตาย การพิจารณาในการให้เหตุผลว่านโยบายทางอาญาที่กำหนดนั้นถูกต้องเหมาะสมดีแล้วหรือไม่ ล้วนแล้วแต่เป็นการชั่งน้ำหนักของ “คุณธรรมทางกฎหมาย” 292 โดยคำนึงถึงประโยชน์ได้เสียในทุก ด้าน ภายใต้ข้อเท็จจริงอันเป็น “บริบทสังคม” (ข้อเท็จจริงและลักษณะเฉพาะทางสังคม) โดยเฉพาะ การวางนโยบายในเรื่องของโทษประหารชีวิตซึ่งเป็นโทษที่ถูกใช้เป็นเครื่องมือในการรักษาความสงบ เรียบร้อยของสังคมมาช้านาน แต่ในปัจจุบันกลับถูกสั่นคลอนโดยแนวคิดเกี่ยวกับสิทธิ มนุษยชน ประเด็นทางศาสนาและข้อสงสัยในประสิทธิภาพ ประสิทธิผลที่แท้จริงของการกำหนดโทษดังกล่าวไว้ ในกฎหมาย เมื่อพิจารณาในมุมมองทางด้านสิทธิมนุษยชน จะพบว่าชีวิตเป็นสิ่งที่มีคุณค่า การลงโทษ ประหารชีวิตเป็นการลงโทษที่กระทบต่อ “สิทธิในการมีชีวิต” ซึ่งเป็นสิทธิขั้นพื้นฐานและสำคัญที่สุด ของความเป็นมนุษย์ 293 อีกทั้งหากเกิดความผิดพลาดจะไม่สามารถแก้ไขได้ กติการะหว่างประเทศว่า ด้วยสิทธิพลเมืองและสิทธิทางการเมือง (International Covenant on Civil and Political Rights : ICCPR) ในข้อที่ 6 จึงได้บัญญัติไว้ว่า “มนุษย์ทุกคนมีสิทธิที่จะมีชีวิตมาแต่กำเนิด สิทธินี้ต้องได้รับ การคุ้มครองโดยกฎหมาย บุคคลจะต้องไม่ถูกทำให้เสียชีวิตโดยอำเภอใจ” โดยกติกาดังกล่าวเป็น พื้นฐานของกฎหมายระหว่างประเทศด้านสิทธิมนุษยชนทุกฉบับที่มีอยู่ในปัจจุบัน รวมทั้งรัฐธรรมนูญ ของไทยในอดีต อย่างไรก็ตาม กติกาดังกล่าวในข้อที่ 6 ได้บัญญัติถึงข้อยกเว้นสำหรับประเทศที่ยังมิได้ยกเลิก โทษประหารชีวิตเอาไว้ โดยกำหนดให้การลงโทษประหารชีวิตอาจจะกระทำได้เฉพาะคดีอุกฉกรรจ์ 291 ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 19 “ผู้ใดต้องโทษประหารชีวิต ให้ดำเนินการด้วยวิธีฉีดยา หรือสารพิษให้ตาย หลักเกณฑ์และวิธีการประหารชีวิต ให้เป็นไปตามระเบียบที่กระทรวงยุติธรรมกำหนด โดย ประกาศในราชกิจจานุเบกษา” 292 สิ่งที่เห็นว่ามีคุณค่าที่กฎหมายมุ่งปกป้องคุ้มครอง เช่น ชีวิตมนุษย์ ศาสนา ความสงบสุข ทางสังคม เป็นต้น 293 บรรเจิด สิงคะเนติ. (2552). หลักพื้นฐานเกี่ยวกับสิทธิเสรีภาพและศักดิ์ศรีความเป็น มนุษย์. กรุงเทพ: วิญญูชน. น. 88-89