แนวคิดและหลักการสำคัญในกระบวนการยุติธรรม

22 1.3 อิทธิพลต่อแนวคิดในการดำเนินคดีอาญาของประเทศไทย เหตุการณ์การปฏิรูปกฎหมายในสมัยรัชกาลที่ 5 (พ.ศ. 2398) สืบเนื่องมาจากการที่ประเทศ ไทยจำต้องทำสนธิสัญญาเบาริ่งกับประเทศอังกฤษในสมัยรัชกาลที่ 4 ซึ่งเป็นยุคแห่งการล่าอาณานิคม (colonialism) ที่มีข้อตกลงซึ่งสาระสำคัญประการหนึ่งซึ่งมีผลต่อการปฏิรูปกฎหมายของไทยอย่าง มาก คือการทำให้เกิดสิทธิสภาพนอกอาณาเขต (Extraterritorial Rights) ทำให้คนต่างชาติที่เข้ามา ทำผิดในประเทศไทยได้รับการยกเว้นให้ไม่ต้องขึ้นศาลไทยและไม่ต้องใช้กฎหมายไทยบังคับ โดยอ้าง เหตุผลว่า ขาดหลักประกันในความยุติธรรม มีบทลงโทษรุนแรงและทารุณ นอกจากนี้ กฎหมายยังไม่ มีความเป็นระเบียบ จึงเห็นว่ากฎหมายไทยที่ใช้อยู่ในขณะนั้นล้าสมัย กล่าวคือ ทวีปยุโรปในขณะนั้น ได้มีการพัฒนามากระบวนวิธีพิจารณามาอย่างยาวนาน จนรูปแบบของวิธีการพิจารณาคดีที่ใช้กันใน ยุคกลางซึ่งใช้วิธีการตรวจสอบค้นหาความจริงอย่างทารุณโหดร้ายกลายเป็นอดีตและถูกมองว่าล้าสมัย ในขณะที่ประเทศไทยยังคงใช้จารีตนครบาลซึ่งเป็นรูปแบบของการตรวจสอบค้นหาความจริงใน ลักษณะเดียวกันกับที่ใช้กันในยุคกลางและมีการลงโทษที่รุนแรง ทำให้ชาวต่างชาติต่างตั้งข้อรังเกียจ และใช้เป็นข้ออ้างในการไม่ยอมขึ้นศาลไทย 52 นอกจากนี้ การทำสัญญาฉบับดังกล่าวยังเป็นเหตุให้ ประเทศไทยต้องจำยอมทำสนธิสัญญาในลักษณะเดียวกันกับประเทศมหาอำนาจอื่น ๆ อีกถึง 13 ฉบับ ทำให้เกิดความจำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องปรับปรุงระบบการศาล ระบบกฎหมาย ระบบการ ตรวจสอบค้นหาความจริงของประเทศไทยให้ทันสมัย (civilization) เพื่อขอแก้ไขสัญญาในข้อที่ทำให้ เสียสิทธิสภาพนอกอาณาเขต 53 1.3.1 อิทธิพลของแนวคิดในการดำเนินคดีอาญาแบบอังกฤษ ในระหว่างที่ยังยกร่างกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญาไม่เสร็จ ได้มีการนำ “กฎหมาย ลักษณะอาญา ร.ศ. 127” ซึ่งแปลมาจากประมวลกฎหมายอาญาของประเทศอินเดีย ซึ่งตกเป็นอาณา นิคมของประเทศอังกฤษในขณะนั้น และ“พระราชบัญญัติวิธีพิจารณาความมีโทษใช้ไปพลางก่อน ร.ศ. 115 ” มาใช้เป็นการชั่วคราว ซึ่งพระราชบัญญัติฉบับนี้ใช้อยู่ถึง 40 ปี 54 โดยเป็นการนำเอาแนวคิดของ การค้นหาความจริงตามระบบกล่าวหาในแบบประเทศอังกฤษมาใช้ เนื่องด้วยนักกฎหมายไทยในสมัย 52 ชาญชัย แสวงศักดิ์ และวรรณชัย บุญบำรุง. (2543). สาระน่ารู้เกี่ยวกับการจัดทำประมวล กฎหมายของต่างประเทศและของไทย. กรุงเทพ: นิติธรรม. น. 123-125 53 แสวง บุญเฉลิมวิภาส. (2552). ประวัติศาสตร์กฎหมายไทย. ครั้งที่พิมพ์ 9. กรุงเทพ: วิญญู ชน. น. 137-140 54 สุนีย์ มัลลิกะมาลย์ และคณะ. (2525). วิวัฒนาการของกฎหมายไทยในรอบสองร้อยปี: ภาคกฎหมายวิธีสบัญญัติ. รายงานผลการวิจัย. น. 31