แนวคิดและหลักการสำคัญในกระบวนการยุติธรรม

24 นามธรรมของกฎหมาย ซึ่งเรื่องนี้ ศาสตราจารย์กิตติคุณ ดร.บวรศักดิ์ อุวรรณโณ กล่าวไว้ในการ สัมมนาวิชาการ เรื่อง พัฒนาการทางรัฐศาสตร์และนิติศาสตร์กับสังคมไทย เมื่อ พ.ศ. 2529 ที่ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ไว้ว่า “ปัญหาของการศึกษานิติศาสตร์ในประเทศไทยในเวลานี้ก็คือว่าทุก มหาวิทยาลัยหวังแต่ผลิตบัณฑิตของตัวให้หางานทำได้มากที่สุด ตลาดใหญ่ที่สุด และ traditional มากที่สุดคือ ตลาดอัยการ ผู้พิพากษา ทนาย สามวิชาชีพนี้มีอะไรคุมครับ เนติบัณฑิตยสภา สำนัก ฝึกอบรมกฎหมายแห่งเนติบัณฑิตยสภา เพราะฉะนั้น หลักสูตรของมหาวิทยาลัยทั้งหลายทั้งที่เป็นรัฐ และของเอกชนจึงเลียนแบบหลักสูตรของสำนักฝึกอบรมศึกษากฎหมายแห่งเนติบัณฑิตยสภา ร้ายไป กว่านั้นยังเอาอาจารย์ชุดเดียวกันมาสอนครับทั้งที่เนติฯ, จุฬา, ธรรมศาสตร์ เคยมีผู้พยายามที่จะ แหวกวงว่ายออกจากวัฏจักรนี้ที่อาจารย์มาลี (พฤกษ์พงศาวลี) ว่าก็คืออาจารย์จิตติ ติงศภัทิย์ ซึ่งเป็นที่ น่าเสียดายนะครับท่านก็ถูกโจมตีว่าจะไปสอบเนติฯ สู้เขาได้อย่างไร ผลก็คือว่า “วิชาชีพมันครอบงำ วิชาการ” ซึ่งมีผลในการพัฒนาการศึกษากฎหมาย เพราะว่านักวิชาชีพคือ ท่านผู้พิพากษา ท่าน อัยการ ท่านทนายความ เหล่านี้เข้ามากำหนดบทบาทของการศึกษานั้น ท่านเข้าไปทั่วทุกหัวระแหง แห่งแรกท่านยึดหัวหาด คือเป็นอาจารย์พิเศษในมหาวิทยาลัย เป็นเพราะมหาวิทยาลัยเองระบบ อาจารย์ประจำยังไม่แข็งแรง ซึ่งในเวลานี้สภาพดีขึ้นมากแล้ว แห่งที่สองที่ท่านเข้าไปยึดหัวหาดก็คือ ท่านเข้าไปเป็นกรรมการต่าง ๆ ของรัฐที่คุมการศึกษานิติศาสตร์ ท่านเข้าไปทบวงมหาวิทยาลัยอยู่ใน คณะกรรมการพลเรือนเสียทีเดียว ท่านเข้าไปคุมการศึกษานิติศาสตร์ภาคเอกชน ท่านเข้าคุมสภาวิจัย แห่งชาติ สี่สิบกรรมการสาขานิติศาสตร์ของสภาวิจัยกว่าครึ่งมาจากวิชาชีพดั้งเดิม ผู้พิพากษา อัยการ ทนายความ หลายท่านเป็นครูบาอาจารย์ของผม และเป็นที่น่าแปลกมหัศจรรย์ว่าหลายท่านนั้น ตำรา สักเล่มหนึ่งก็ไม่เคยเขียน แต่เป็นกรรมการสภาวิจัยแห่งชาติทางด้านนิติศาสตร์ เพราะฉะนั้น ผลผลิต ออกมาคุณสมบัติเดียวกัน…” 58 ในประเด็นดังกล่าว ท่านวิชัย วิวิตเสวี อดีตผู้พิพากษาหัวหน้าคณะประจำศาลฎีกา ผู้สำเร็จ การศึกษาจากสหรัฐอเมริกา ได้วิพากษ์ไว้ในบทความ วิชาการนิติศาสตร์กับบทบาททางวิชาการของผู้ พิพากษา ตอนหนึ่งว่า การเข้ามามีบทบาทในทางวิชาการของผู้พิพากษา ซึ่งเป็นผู้มีบทบาทในทาง วิชาชีพโดยตรงอยู่แล้วน่าจะเป็นการเชื่อมระหว่างโลกของวิชาการและวิชาชีพ ซึ่งการเรียนการสอบ กฎหมายในสหรัฐอเมริกาจะมีผู้พิพากษาเข้ามาเป็นอาจารย์พิเศษและกรรมการสอบวิทยานิพนธ์ เกี่ยวกับกฎหมายวิธีพิจารณาความจำนวนมาก อย่างไรก็ตาม ผู้พิพากษาอเมริกันเหล่านั้นล้วนเป็นผู้มี 58 การสัมมนาเรื่องพัฒนาการทางรัฐศาสตร์และนิติศาสตร์กับสังคมไทย,รายงานการสัมมนา ทางวิชาการ, 2529 หน้า. 215-216 อ้างอิงใน สมชาย ปรีชาศิลปกุล. (2548). นิติศาสตร์ไทย 3 กระแส จาก https://www.law.cmu.ac.th/law2011/journal/e1565666725.pdf สืบค้นเมื่อ 11 เม.ย. 2566