แนวคิดและหลักการสำคัญในกระบวนการยุติธรรม

33 2.1.2 แนวคิดการดำเนินคดีอาญาโดยประชาชน ในยุคต่อมาจึงมีการคำนึงว่าการกระทำความผิดในบางกรณีไม่เพียงแต่จะก่อความเสียหาย ให้กับผู้เสียหายจากการกระทำความผิดเท่านั้น แต่การกระทำดังกล่าวยังก่อให้เกิดผลต่อสังคมโดยรวม อีกด้วย ตัวอย่างเช่น ระบบกฎหมายโรมันจะมีการจำแนกลักษณะของการกระทำความผิดระหว่าง เป็นกระทำความผิดต่อส่วนตัว (délit privé) และกระทำความผิดอาญาแผ่นดิน (délit public) 75 ซึ่ง กรณีการกระทำความผิดอาญาแผ่นดินนั้นการฟ้องเพื่อให้เกิดการลงโทษผู้กระทำความผิดเป็นของทุก คนในสังคมในฐานะที่มีส่วนได้เสียจากการกระทำที่เกิดขึ้น ประเทศอังกฤษเป็นประเทศที่ผ่านประวัติศาสตร์ของการปฏิวัติระบบการปกครองโดยการที่ ประชาชนและขุนนางต้องต่อสู้กับอำนาจรัฐของกษัตริย์ซึ่งใช้อำนาจกดขี่มาอย่างยาวนานจนได้มาซึ่ง เสรีภาพ ที่ถูกเรียกว่าการปฏิวัติอันรุ่งโรจน์ (Glorious Revolution) ทำให้กษัตริย์ต้องอยู่ภายใต้ กฎหมายรัฐธรรมนูญซึ่งไม่เป็นลายลักษณะอักษร ด้วยการก่อตั้งสภาขุนนางและสภาสามัญที่ต่อมาคือ ต้นแบบของรัฐสภาและการจำกัดอำนาจกษัตริย์ จนนำมาซึ่งการปกครองในระบบประชาธิปไตย อย่างไรก็ตาม แม้จะไม่ปรากฏเหตุการณ์ที่รุนแรงในการปฏิวัติ เมื่อเทียบกับการปฏิวัติในประเทศ ฝรั่งเศส แต่ความขัดแย้งที่ยาวนานดังกล่าวส่งผลให้ประชาชนรู้สึก “อคติต่อการใช้อำนาจรัฐและมี แนวโน้มในการปฏิเสธอำนาจรัฐ” 76 การดำเนินคดีอาญาในระบบกฎหมายคอมมอนลอว์ที่ไม่ให้ความไว้วางใจต่อผู้ถืออำนาจรัฐ จึง เป็นไปในรูปของระบบการดำเนินคดีอาญาโดยประชาชน (popular prosecution) และไม่ยอมให้รัฐ เป็นผู้ดำเนินการหลัก ด้วยแนวคิดที่ว่า การรักษาความสงบเรียบร้อยเป็นหน้าที่ของประชาชนทุกคนไม่ ควรฝากไว้กับรัฐ ประชาชนทุกคนจึงมีอำนาจในการฟ้องคดีอาญาโดยไม่มีข้อจำกัดเกี่ยวกับความเป็น ผู้เสียหาย การดำเนินคดีอาญาในประเทศอังกฤษจึงมีลักษณะของการต่อสู้ของคู่ความในฐานะที่ คู่ความมีฐานะเท่าเทียมกันเช่นเดียวกับคดีแพ่ง ซึ่งมีสัมพันธ์สามฝ่ายระหว่างศาล ฝ่ายจำเลย และฝ่าย อัยการโจทก์ โดยที่ศาลจะมีหน้าที่วางตัวเป็นกลางในการตัดสินคดี ส่วนผู้กล่าวหาและผู้ถูกกล่าวหา จะต้องต่อสู้กันอย่างเท่าเทียมเพื่อให้ความจริงปรากฏออกมา ทำให้การตัดสินคดีจะเป็นไปตามน้ำหนัก ของพยานของแต่ละฝ่าย โดยที่ผู้ชั่งน้ำหนักพยานหลักฐานคือคณะลูกขุนซึ่งมาจากประชาชนผู้ได้รับ การคัดเลือก บทบาทของศาลเกี่ยวกับข้อเท็จจริงของประเทศที่ใช้ระบบกล่าวหาจึงมีน้อยมาก 75 เรื่องเดียวกัน. 76 คณิต ณ นคร. (2530). วิธีพิจารณาความอาญาไทย: หลักกฎหมายกับทางปฏิบัติที่ไม่ ตรงกัน. วารสารนิติศาสตร์. มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์. ปีที่ 15 ฉบับที่ 3. น. 1-3