แนวคิดและหลักการสำคัญในกระบวนการยุติธรรม

40 ในสมัยนโปเลียน ส่วนระบบกล่าวหามักจะเกิดขึ้นเมื่ออำนาจรัฐนั้นเสื่อมลง หรือเมื่ออำนาจรัฐอยู่ใน มือของประชาชนมากขึ้น เช่น ศาลศาสนา เป็นต้น อย่างไรก็ตาม ระบบกล่าวหา (Accusatorial System) และระบบไต่สวน (Inquisitorial System) นั้น มิได้บ่งบอกถึงความมีอารยธรรมแต่อย่างใด ระบบกล่าวหาสามารถมีการพิสูจน์ความจริงโดยวิธีการเช่นเดียวกับจารีตนครบาล ซึ่งไรความมี มนุษยธรรมได้เช่นกัน ดังเช่น การดำเนินคดีของยุโรปในอดีตผูกติดอยู่กับความเชื่ออย่างแรงกล้าใน ทฤษฎีทางเทวะวิทยา (Religion) ศาสนาและเทพเจ้า เชื่อในสิ่งศักดิ์สิทธิ์ พระเจ้า จึงส่งผลให้กฎหมาย วิธีพิจารณาความมีลักษณะของการพิสูจน์ความจริง 90 โดยอาศัยสิ่งศักดิ์สิทธิ์ เนื่องจากเชื่อมั่นใน เหตุผลที่ว่า สิ่งศักดิ์สิทธิ์จะคุ้มครองปกป้องผู้บริสุทธิ์ ไม่ให้ได้รับอันตรายจากการทรมานด้วยวิธีต่าง ๆ จึงมีการพิจารณาความผ่านพิธีกรรมต่าง ๆ เช่น ดำน้ำ ลุยไฟ ถ่วงน้ำ ซึ่งถ้าหากรอดแสดงว่าบริสุทธิ์ 91 เมื่อพิจารณาในเนื้อหาของรูปแบบจะพบว่า การดำเนินกระบวนพิจารณาระบบไต่สวน องค์กรศาลจะเป็นผู้ไต่สวนเพื่อทราบความจริง ผ่านการหาพยานหลักฐานของเจ้าหน้าที่ในองค์กร และตัดสินโดยศาล จึงเห็นได้ว่า อำนาจฟ้อง อำนาจในการแสวงหาพยานหลักฐานเพื่อค้นหาความจริง อำนาจในการตัดสินคดีนั้นขึ้นอยู่กับองค์กรเพียงองค์กรเดียว คือศาลจึงนำมาสู่อคติอย่างหลีกเลี่ยง ไม่ได้ เนื่องจากผู้เริ่มคดี ทำการแสวงหาพยานหลักฐานด้วนตนเองเพื่อเอาผิดจำเลย ย่อมเกิดความเชื่อ ว่าจำเลยเป็นผู้กระทำความผิด ทำให้เกิดรู้สึกเป็นคนละพวกคนละฝ่ายกับจำเลย นำมาสู่ความรู้สึกที่ เป็นปรปักษ์ของศาลต่อจำเลยก่อนตัดสินจำเลย นอกจากนี้ ยังมีอคติในการเป็นผู้ค้นหาข้อเท็จจริงด้วย ตนเอง ซึ่งเกิดจากการที่มนุษย์มักเชื่อข้อเท็จจริงแรกที่ตนได้พบเสมอ ยิ่งไปกว่านั้นเมื่อผู้ค้นหา ข้อเท็จจริงเริ่มสร้างสมมติฐานเพื่ออธิบายข้อเท็จจริงของคดี ก็มักเกิดความลำเอียงในการตีความ ข้อเท็จจริงใหม่ ๆ ไปในทางที่ยืนยันสมมติฐานเดิม 92 ดังนั้น ระบบดังกล่าวจะก่อให้ศาลผู้ตัดสินเกิด อคติต่อจำเลยได้โดยง่าย ซึ่งเป็นความบกพร่องของตัวระบบเอง การดำเนินกระบวนพิจารณาในระบบ กล่าวหาซึ่งเป็นระบบที่ถูกสร้างขึ้นมาเพื่อแก้ไขข้อบกพร่องของระบบไต่สวน จึงมีการแยกอำนาจการ 90 วิธีการดังกล่าวมีลักษณะการดำเนินคดีที่คล้ายคลึงกับจารีตนครบาลของไทย 91 ปกป้อง ศรีสนิท. (2552). ระบบกล่าวหาและระบบไต่สวนในการพิจารณาคดีอาญา. ยืน หยัดบนหลักนิติธรรม จัดพิมพ์ในโอกาสครบรอบ 72 ปี ศาสตราจารย์ ดร.คณิต ณ นคร คณะ นิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์, กรุงเทพ: โรงพิมพ์เดือนตุลา. น. 352 92 Mark Spottswood. (2015). Ordering Proof: Beyond Adversarial and Inquisitorial Trial Structures. 83 Tenn. L. Rev. p. 291