แนวคิดและหลักการสำคัญในกระบวนการยุติธรรม

41 สอบสวนฟ้องร้องออกจากอำนาจการพิจารณาพิพากษา โดยผู้มีอำนาจฟ้องร้องอาจเป็นพนักงาน อัยการหรือผู้เสียหาย ฟ้องจำเลยต่อศาลซึ่งไม่มีอคติ 93 2.2.1 แนวคิดการดำเนินคดีอาญาโดยรัฐ กฎหมายโรมันมีแนวคิดในการแบ่งแยกการกระทำความผิดตามสำนึกของบุคคลที่อาจถูก ลงโทษเป็น 2 กลุ่ม 94 คือ 1) การกระทำที่รบกวนความสงบสุขของสังคม ที่เรียกว่า crimina และ 2) การกระทำความผิดซึ่งเป็นความผิดต่อเอกชน ที่เรียกว่า delictum ซึ่งเป็นการกระทำที่ ก่อให้เกิดความเสียหายแก่เอกชนบางคนในเรื่องส่วนตัว บุคคลจึงมีสิทธิโต้ตอบไม่ว่าจะเป็นการให้สิทธิ ผู้เสียหายแก้แค้นต่อตัวผู้กระทำความผิดได้เองในยุคเริ่มต้นของจักรวรรดิโรมัน ก่อนที่จะมีการ เปลี่ยนเป็นโทษให้ชำระหนี้ตามข้อเรียกร้องของผู้เสียหายในจักรวรรดิโรมันยุคต่อมา ดังนั้น โทษปรับ จากการกระทำจึงเป็นการลงโทษสำหรับความผิดต่อเอกชนซึ่งถือว่าผู้กระทำเป็นหนี้จากการกระทำที่ ผิดกฎหมาย ส่วนการใช้อำนาจรัฐในการลงโทษอื่น ๆ เป็นการลงโทษในส่วนที่ความผิดที่ได้กระทำ ดังกล่าวกระทบต่อความสงบสุขของสังคม แนวคิดเกี่ยวกับความรับผิดในทางอาญาในช่วงของการร่างประมวลกฎหมายของประเทศ ฝรั่งเศส เมื่อพิจารณาแนวคิดของซีซ่าร์ เบ็คคาเรีย (Cesar Beccar) ค.ศ. 1738 - 1794 จะพบคำ กล่าวที่ว่า “เมื่อมีการกระทำความผิดทางอาญาเกิดขึ้น ความเสียหายจากการกระทำความผิดนั้น มิได้ เกิดขึ้นต่อผู้เสียหายเพียงอย่างเดียว แต่ยังมีส่วนที่กระทบต่อประโยชน์ของสังคมส่วนรวม โดยที่การ กระทำความผิดอาญานั้นก่อให้เกิดความเสียหายต่อความสงบเรียบร้อยของสังคมโดยรวมยิ่งกว่าความ เสียหายของเอกชน” 95 ดังนั้น ความรับผิดในทางอาญาแม้ผู้เสียหายจะไม่เอาความ สังคมก็ไม่ควรจะ ปล่อยให้มีการกระทำความผิดอาญาโดยไม่เข้าไปจัดการใด ๆ เช่น หากมีการทำร้ายร่างกายกันซึ่งเป็น ความผิดอาญาเกิดขึ้นในชุมชนใดชุมชนหนึ่ง การกระทำดังกล่าวย่อมส่งผลให้สมาชิกของชุมชนละแวก นั้นเกิดความหวาดวิตกในการใช้ชีวิตตามปกติสุข กรณีการกระทำที่เกิดขึ้นจึงกระทบต่อความสงบ 93 ปกป้อง ศรีสนิท. (2552). ระบบกล่าวหาและระบบไต่สวนในการพิจารณาคดีอาญา. ยืน หยัดบนหลักนิติธรรม จัดพิมพ์ในโอกาสครบรอบ 72 ปี ศาสตราจารย์ ดร.คณิต ณ นคร คณะ นิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์, กรุงเทพ: โรงพิมพ์เดือนตุลา. น. 352 94 ศนันท์กร โสตถิพันธ์. (2564). คำอธิบายกฎหมายลักษณะละเมิด จัดการงานนอกสั่ง และ ลาภมิควรได้. พิมพ์ครั้งที่ 10. กรุงเทพ: วิญญูชน น. 48-58 95 อุทัย อาทิเวช. (2557). รวมบทความกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญาฝรั่งเศส. พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพ: ห้างหุ้นส่วนจำกัด วี.เจ.พริ้นติ้ง. น. 15