แนวคิดและหลักการสำคัญในกระบวนการยุติธรรม

88 รัฐเสรีประชาธิปไตยจึงยึดหลักการสำคัญ 2 ประการคือ หลักประชาธิปไตย (das demokratische Prinzip) หมายถึง “การให้อำนาจปกครองสูงสุดของรัฐ (อำนาจอธิปไตย) เป็นของ ประชาชน” และหลักนิติรัฐ (das Rechtsstaatsprinzip) ซึ่งมาจากคำว่า Rechtstatt หมายถึง “รัฐที่ ปกครองด้วยกฎหมาย” นั้น เนื่องจากแนวคิดที่ว่ารัฐไม่ควรปกครองโดยเจตนารมณ์ของใครคนใดคน หนึ่ง แต่ควรมีเจตนารมณ์ที่สมเหตุสมผลในการปกครอง ซึ่งหลักประชาธิปไตยและหลักนิติรัฐจะถูกใช้ ควบคู่กัน ในลักษณะที่หลักนิติรัฐจะเป็นหลักที่ทั้งส่งเสริมความสำเร็จและเป็นหลักประกันให้กับหลัก ประชาธิปไตย เพื่อให้อำนาจสูงสุดในการปกครองเป็นของประชาชนอย่างแท้จริง ผ่านหลักย่อย 3 ประการที่เกี่ยวกับการควบคุมและตรวจสอบการใช้อำนาจรัฐ คือ หลักการแบ่งแยกอำนาจ หลัก ความชอบด้วยกฎหมายของฝ่ายปกครองและฝ่ายตุลาการ และหลักการคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพของ ประชาชน 159 6.1 หลักการแบ่งแยกอำนาจ (das Prinzip der Gewaltentrennung) สิทธิในเสรีภาพ (Freiheitsrecht) และสิทธิในความเสมอภาพ (Gleichheitsrecht) ถือว่า เป็นพื้นฐานของ “ศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์” รัฐจึงต้องเคารพขอบเขตในความเป็นอิสระของปัจเจก บุคคล การแทรกแซงสิทธิและเสรีภาพโดยอำนาจรัฐจะทำได้ก็ต่อเมื่อมีกฎหมายซึ่งผ่านความเห็นชอบ ของประชาชนตามหลักความชอบธรรมในทางประชาธิปไตย และทั้งนี้ เพื่อให้การคุ้มครองสิทธิและ เสรีภาพของปัจเจกบุคคลมี “ผลในทางปฏิบัติ” อย่างแท้จริง จึงได้มีการนำเอาหลักการแบ่งแยก อำนาจมาใช้ เพื่อมุ่งหมายให้อำนาจแต่ละอำนาจควบคุมตรวจสอบซึ่งกันและกัน 160 หลักนิติรัฐไม่สามารถใช้ได้กับรัฐที่ไม่มีการแบ่งแยกอำนาจ กล่าวคือ หากกฎหมายถูกตราขึ้น ได้ตามอำเภอใจโดยไม่มีการควบคุมตรวจสอบ “การปกครองด้วยกฎหมาย” ก็ไม่ได้แตกต่างกับการ ปกครองตามอำเภอใจ ดังนั้น หลักการแบ่งแยกอำนาจ จึงเป็นหลักที่จำเป็นต้องมีโดยสภาพ และเป็น หลักพื้นฐานสำคัญของหลักนิติรัฐ เพื่อให้เกิดการควบคุมตรวจสอบซึ่งกันและกันระหว่างอำนาจ ด้วย สิ่งที่จะสามารถใช้ยับยั้งอำนาจได้ดีที่สุดคืออำนาจนั้นเอง 161 ในศตวรรษที่ 18 ซึ่งเกิดการเรียกร้อง 159 บรรเจิด สิงคเนติ, 2555. การควบคุมและตรวจสอบการใช้อำนาจรัฐ. รวมบทความ กฎหมายมหาชน. จาก www.pub-law.net เล่ม 1. พิมพ์ครั้งที่ 1. กรุงเทพ: สำนักงานศาล รัฐธรรมนูญ. น. 348 – 350 160 บรรเจิด สิงคะเนติ. (2555). หลักพื้นฐานเกี่ยวกับสิทธิเสรีภาพและศักดิ์ศรีความเป็น มนุษย์. พิมพ์ครั้งที่ 4. กรุงเทพ: วิญญูชน. น. 21 161 สมยศ เชื้อไทย. (2553). หลักกฎหมายมหาชนเบื้องต้น อ้างอิงใน เอกบุญ วงค์สวัสดิ์กุล. นิติรัฐ นิติธรรม. น. 136