การศึกษาอิสระ คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยทักษิณ

24 ได้มีนักวิชาการที่ได้อธิบายว่าการมีส่วนร่วมของประชาชน ถือว่าเป็นขั้นตอน และกระบวนการที่ สำคัญที่ส่งผลให้การดำเนินการโครงการต่าง ๆ ของหน่วยงานภาครัฐประสบผลสำเร็จและได้รับการ ยอมรับจากประชาชน โดยให้ประชาชนเข้ามา ร่วมคิด ร่วมตัดสินใจ แก้ไขปัญหา ร่วมพัฒนา ซึ่งมี เงื่อนไขหรือหลักการสำคัญ 3 ประการ คือ 1) การมีส่วนร่วมต้องเกิดจากความเต็มใจและความตั้งใจที่ จะเข้าร่วม เพราะทำให้เกิดความรู้สึกเป็นส่วนหนึ่งในการแก้ไขปัญหา 2) ต้องตั้งอยู่บนพื้นฐานความ เสมอภาค และ 3) ต้องตั้งอยู่บนเสรีภาพ อิสรภาพที่จะตัดสินใจว่าจะเลือกหรือจัดให้มีการมีส่วนร่วม หรือไม่ ซึ่งต้องไม่มีการบังคับขู่เข็ญ จะเห็นได้ว่าการมีส่วนร่วมของประชาชนในการดำเนินกิจกรรม ต่าง ๆ ของชุมชนเป็นขั้นตอนแรกที่จะต้องเกิดขึ้นจากจิตสำนึกของประชาชน โดยร่วมกันวางแผน จัดรูปแบบ วางเป้าหมายในการแก้ไขปัญหาเพื่อประโยชน์ของชุมชน (อรทัย พระทัด. 2557, น. 9,12) และ ธงชัย สิงอุดม (2563, น. 32,34) ได้กล่าวว่า การมีส่วนร่วม หมายถึง การที่ประชาชนได้แสดง เจตนาโดยการแสดงความคิดหรือการลงมือทำ โดยแก้ไขปัญหาและการพัฒนา ส่งผลให้เกิดความ เปลี่ยนแปลงให้ดีขึ้น เพื่อประโยชน์ต่อตนเอง และชุมชน ซึ่งทุกคนต้องเข้ามามีส่วนร่วม ตั้งแต่ กระบวนการวางแผน วิเคราะห์ปัญหาร่วมกัน จัดลำดับความสำคัญของปัญหาและตัดสินใจร่วมกัน โดยเน้นการมีส่วนร่วมร่วมกัน รวมทั้งพัชรินทร์ อยู่เย็น, พูลลาภ จันทร์เฉลิม และ ศักดา พลเข้ม (2563, น. 239) ได้กล่าวว่า การมีส่วนร่วมของประชาชน คือ การที่กลุ่มประชาชนได้ร่วมทำงาน หรือ แสดงให้เห็นถึงความต้องการร่วมกัน เพื่อจะบรรลุเป้าหมายทางสังคมและเศรษฐกิจ โดยการที่รัฐเปิด โอกาสให้ประชาชนได้เข้ามามีส่วนร่วมในการพัฒนาและแก้ไข ตลอดจนริเริ่ม ร่วมกำหนดน โยบาย ตัดสินใจและวางแผน การมีส่วนร่วมอาจแบ่งได้เป็น 4 ทฤษฎี คือ 1) การมีส่วนร่วมในการตัดสินใจ 2) การมีส่วนร่วม ในการปฏิบัติ 3) การมีส่วนร่วมในการปฏิบัติการ และ 4) การมีส่วนร่วมในการประเมิน ซึ่งทุกขั้นตอน ต้องเกิดจากการมีส่วนร่วมในการตัดสินใจ โดยมุ่งให้ประชาชนที่เกี่ยวข้องเป็นผู้คิดค้นปัญหา (อนุกูล ศิ ริจันทร์. 2019, น. 21) ดังนั้น สรุปได้ว่าการมีส่วนร่วมของประชาชนเป็นความร่วมมือระหว่างรัฐกับประชาชน เพื่อ ร่วมมือกันขับเคลื่อนหรือเปลี่ยนแปลงสิ่งใดสิ่งหนึ่งและแก้ไขปัญหาด้วยความสมัครใจ เช่น แลกเปลี่ยนข้อมูล หาทางออก ตัดสินใจ ตั้งกฎกติกา เป็นต้น แสดงให้เห็นว่าเหนือสิ่งอื่นใดการมีส่วน ร่วมของประชาชนเป็นสิ่งที่มีความสำคัญและจำเป็นมากในการขับเคลื่อนหรือเปลี่ยนแปลงสิ่งใดสิ่ง หนึ่ง หากไม่มีส่วนร่วมของประชาชนไม่ว่ารัฐจะกระทำการใด ๆ ก็บรรลุผลสำเร็จได้ยาก หรืออาจ บรรลุผลสำเร็จแต่อย่างไรก็ตามก็ไม่อาจตอบสนองสิ่งที่ประชาชนต้องการได้