การศึกษาอิสระ - วิทยานิพนธ์ คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยทักษิณ

71 2) วิธีการประเมินค่าทดแทนโดยคณะกรรมการ 3) วิธีการกำหนดค่าทดแทนโดยศาล เจ้าของทรัพย์สินมีสิทธิได้รับค่าทดแทนตามมูลค่าของทรัพย์สินซึ่งพิจารณา ณ วันที่มีการเวนคืน เกิดขึ้น โดยสหรัฐอเมริกาใช้หลักการกำหนดค่าทดแทนที่เป็นธรรม โดยนำราคาตลาดมาเป็นเกณฑ์ใน การกำหนดราคาทรัพย์สินซึ่งราคาตลาดที่เป็นธรรม คือ ราคาที่เจ้าของทรัพย์สินสมัครใจและเต็มใจที่ จะขาย และผู้ซื้อเต็มใจที่จะซื้อ (An Owner Willing to Sell and a Purchaser Willing To buy) ส่วนค่าทดแทนที่เป็นธรรมจะมีการจ่าย ณ วันใดนั้น ในสหพันธรัฐและในบางมลรัฐถือว่าจะต้องจ่ายค่า ทดแทนเมื่อทรัพย์สินถูกเวนคืน นอกจากนี้รัฐธรรมนูญของบางมลรัฐยังกำหนดให้มีการจ่ายค่าทดแทน เมื่อทรัพย์สินนั้นถูกเวนคืนหรือได้รับความเสียหาย (ศุภเชษฐ์ คูสุวรรณ, 2539) หลักการกำหนดค่าทดแทนความเสียหาย หลักเกณฑ์การกำหนดค่าทดแทนในสหรัฐอเมริกานั้น ศาลเป็นผู้มีบทบาทสำคัญในการ กำหนดค่าทดแทนที่เป็นธรรมให้แก่ผู้ถูกเวนคืน โดยหลักการประเมินค่าทดแทนมีหลักการสำคัญดังนี้ ค่าทดแทนที่เป็นธรรม หมายความว่า จำนวนค่าทดแทนที่เท่ากับมูลค่าของทรัพย์สินที่ถูกเวนคืน ทั้งนี้โดยคำนึงถึงมูลค่าในด้านความสูญเสียของเจ้าของที่ดินเป็นหลัก ดังนั้นค่าทดแทนที่เป็นธรรมตาม ความหมายของรัฐธรรมนูญ จึงหมายความว่าสิ่งใดก็ตามซึ่งเจ้าของที่ดินได้สูญเสียไป และสิ่งนั้นต้อง ไม่ใช่สิ่งที่ผู้เวนคืนได้รับกลับมา (What the Owner has Lost, and not What the Purchaser has Gained) ส่วนกรณีที่ทรัพย์สินที่เวนคืนนั้นมีราคาตลาดที่กำหนดได้แน่นอน ก็ให้ถือเอาราคา ตลาดนั้นเป็นมาตรการทั่วไปในการคิดค่าทดแทน แต่ถ้าทรัพย์สินที่ถูกเวนคืนมีราคาสูงขึ้นเป็นพิเศษ เนื่องจากสถานการณ์บางอย่างก็มิให้ถือเอาราคานั้นมาเป็นหลักเกณฑ์ในการคำนวณค่าทดแทน เช่น ทรัพย์สินที่ราคาสูงขึ้นเนื่องจากความขาดแคลนในยามสงครามเป็นต้น อย่างไรก็ตามถ้าที่ดินซึ่งถูก เวนคืนมามีการใช้เพื่อวัตถุประสงค์พิเศษบางประการอยู่แล้วต้องนำวัตถุประสงค์พิเศษดังกล่าวมา พิจารณาเป็นองค์ประกอบหนึ่งของมูลค่าที่ดินด้วย เช่น ที่ดินที่ถูกใช้เป็นสถานที่สำหรับจัดค่ายลูกเสือ ถูกเวนคืนมาเพื่อสร้างทางด่วน ซึ่งกรณีเช่นนี้ทำให้ที่ดินที่ถูกเวนคืนมีข้อจำกัดในการใช้ หรืออาจกล่าว ได้ว่าการเวนคืนมีผลเป็นการจำกัดการใช้ประโยชน์สูงสุดและดีที่สุด (The Highest and the Best Use of Property) ของทรัพย์สินนั้นๆ ในกรณีที่ทรัพย์สินที่ถูกเวนคืนไม่มีราคาตลาด จะต้องหาราคาที่ใกล้เคียงที่สุดโดยอาจพิจารณา จากข้อเท็จจริงที่มีการต่อรองราคาซื้อขาย ได้แก่ ราคาดั้งเดิมที่มีอยู่ (Original Cost) ราคาที่ดินที่ ได้รับการพัฒนา ค่าเช่า โอกาสการพัฒนาการใช้ประโยชน์ในอนาคต และความเห็นของบุคคลที่มี ความเชี่ยวชาญด้านการประเมินราคา

RkJQdWJsaXNoZXIy Mzk3MzI3