วารสาร วิชาการนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยทักษิณ

บทนำ� วรรณกรรมเป็นศิลปกรรมที่ถ่ายทอดความรู้สึกนึกคิดของมนุษย์ ด้วยภาษา อันอาจจะเป็นภาษาพูดหรือภาษาเขียนก็ได้ มีทั้งร้อยแก้วและ ร้อยกรอง เขียนขึ้นจะใช้รูปแบบใดก็ได้หรือเพื่อความมุ่งหมายอย่างใดก็ได้ เช่น กวีนิพนธ์ นวนิยาย เรื่องสั้น บทภาพยนตร์ สารคดี รวมถึงวรรณกรรมท้องถิ่น วัตถุประสงค์หลักในการแต่งวรรณกรรม คือ การมุ่งให้ความเพลิดเพลิน แต่ ก็มักสอดแทรกความรู้ด้านสภาพสังคมในสมัยที่แต่งไว้ด้วย เช่น ประเพณี เหตุการณ์บ้านเมือง เป็นต้น ส�ำหรับวรรณกรรมท้องถิ่นเป็นประเภทหนึ่งของ วรรณกรรมที่ถือก�ำเนิดขึ้นมาจากภูมิปัญญาของคนในท้องถิ่น ถูกน�ำมาใช้โดย คนในท้องถิ่น ผู้แต่งมักใช้ภาษาถิ่นในการถ่ายทอด ใช้รูปแบบหรือฉันทลักษณ์ ท้องถิ่นซึ่งเป็นไปตามลักษณะความนิยมของท้องถิ่นนั้น ๆ เช่น วรรณกรรม ท้องถิ่นภาคใต้ ผู้แต่งมักแต่งด้วยค�ำประพันธ์ประเภทกาพย์ ภาคเหนือนิยมแต่งด้วย ค�ำประพันธ์ประเภทโคลงสาร เป็นต้น วรรณกรรมท้องถิ่นมีรูปแบบที่หลากหลาย มีทั้งวรรณกรรมลายลักษณ์ที่บันทึกเป็นตัวหนังสือและมุขปาฐะที่ถ่ายทอดจาก ปากต่อปากมีทั้งประเภทร้อยแก้วและร้อยกรอง และมีหลากหลายประเภท เช่น วรรณกรรมประวัติศาสตร์ วรรณกรรมนิทาน วรรณกรรมค�ำสอน เป็นต้น วรรณกรรมท้องถิ่นมีคุณค่าทั้งด้านการให้ความบันเทิง การสั่งสอน การให้ความรู้ต่าง ๆ เช่น ค่านิยม ความเชื่อ กฎหมาย รวมถึงการบันทึกหลักฐาน ทางประวัติศาสตร์ ดังที่ธวัช ปุณโณทก 1 กล่าวถึงคุณค่าของวรรณกรรมท้องถิ่น ว่ามีอิทธิพลต่อการก�ำหนดระเบียบปฏิบัติและพฤติกรรมของคนในท้องถิ่น สื่อให้เห็นความสัมพันธ์ของบุคคล และท�ำให้เห็นค่านิยมในสังคมนั้น ๆ ในกรณีของการสอดแทรกความรู้ต่าง ๆ เป็นประเด็นที่น่าสนใจ ทั้งนี้ ผู้เขียนพบว่า วรรณกรรมท้องถิ่นภาคใต้ที่แต่งก่อน พ.ศ. 2475 จนกระทั่งหลัง พ.ศ. 2475 มีการสอดแทรกประเด็นที่เกี่ยวกับกฎหมายไว้ไม่น้อย โดยเฉพาะ วรรณกรรมท้องถิ่นภาคใต้ประเภทค�ำสอนที่แต่งหลัง พ.ศ. 2475 จะพบมาก เป็นพิเศษ โดยผู้แต่งบอกผลที่ได้รับจากการปฏิบัติหรือไม่ปฏิบัติตามกฎหมาย ตั้งแต่ระดับบุคคลไปจนถึงระดับสังคมอย่างเด่นชัด ผ่านกลวิธีต่าง ๆ เพื่อ 1 ธวัช ปุณโณทก, วรรณกรรมท้องถิ่น, (กรุงเทพฯ : โอเดียนสโตร์, 2525), น. 9 - 10. วารสารวิชาการนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยทักษิณ ปีที่ 7 ฉบับที่ 9 กรกฎาคม 2561 - มิถุนายน 2562 3