วารสารวิชาการนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยทักษิณ

ด้วยเหตุดังกล่าว ความพยายามในการดำ�เนินการให้กระบวนการยุติธรรม ทางอาญาสอดคล้องกับหลักนิติธรรม จึงเป็นแนวทางที่เร่งด่วนและจำ�เป็นสำ�หรับ จังหวัดชายแดนภาคใต้ ซึ่งมีความแตกต่างจากสถานการณ์ความรุนแรงในพื้นที่อื่นๆ ของประเทศ ในสภาวการณ์ของปัญหาการก่อความไม่สงบในจังหวัดชายแดนภาคใต้ ที่พฤติกรรมความรุนแรงเป็นเรื่องของการก่อการร้าย และมีความผิดเกี่ยวกับความมั่นคง การได้มาซึ่งพยานหลักฐานในการเอาผิดผู้กระทำ�ผิด ย่อมไม่สามารถพึ่งพาพยานบุคคลได้ ตราบใดที่ประชาชนส่วนใหญ่ยังไม่มีความไว้วางใจรัฐบาลและเจ้าหน้าที่ของรัฐ จึงมี ความจำ�เป็นเร่งด่วนที่ต้อง ศึกษาข้อเท็จจริงในการบังคับใช้กฎหมาย และการดำ�เนิน กระบวนการยุติธรรมทางอาญา ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา พระราช กำ�หนดบริหารราชการในสถานการณ์ฉุกเฉิน พ.ศ. 2548 ซึ่งได้มีการประกาศใช้มาตั้งแต่ เมื่อปี พ.ศ. 2548 โดยกฎหมายฉบับดังกล่าวมีระยะเวลาในการบังคับใช้เพียงสามเดือน แต่หากเห็นว่าสถานการณ์ยังไม่สงบก็สามารถขยายระยะเวลาออกอีกไปได้คราว ๆ คราวละไม่เกินสามเดือน ซึ่งปัจจุบันมีการขยายระยะเวลาอีกสามเดือน เป็นครั้งที่ 39 โดยจะมีผลสิ้นสุดวันที่ 19 ธันวาคม 2557 ซึ่งมีการขยายโดยอาศัย อำ�นาจตามมาตรา 5 ส่วนพระราชบัญญัติกฎอัยการศึก พุทธศักราช 2457 และพระราชบัญญัติรักษา ความมั่งคงภายในราชอาณาจักร พ.ศ. 2551 ซึ่งนำ�มาบังคับใช้ กฎหมายพิเศษดังกล่าว ก็ไม่อาจทำ�ให้ความรุนแรงในสามจังหวัดชายแดนใต้ลดลงแต่อย่างใด กับตรงกันข้าม กลายเป็นการสร้างเงื่อนไข ทำ�ให้เกิดความไม่ไว้วางใจระหว่างรัฐกับประชาชน ดังนั้น การจำ�แนกกลุ่มภารกิจตามขั้นตอนการปฏิบัติของกฎหมาย ได้แก่ การป้องกัน ปิดล้อม ตรวจค้น ตั้งด่านสกัด รวบรวมพยานหลักฐาน จับกุม ซักถาม พูดคุย ควบคุมตัว การสืบสวนสอบสวน การปล่อยชั่วคราว การดำ�เนินกระบวนการฟ้องร้องคดีต่อศาล การดำ�เนินกระบวนพิจารณาพิพากษาคดี และการบังคับโทษภายหลังศาลมีคำ�พิพากษา อันเนื่องมาจากในกลุ่มจังหวัดชายแดนภาคใต้มีกฎหมายพิเศษในสถานการณ์ที่ไม่ปกติ ใช้บังคับที่แตกต่างจากพื้นที่อื่นๆ ของประเทศที่มีสถานการณ์ปกติ แต่กฎหมายดังกล่าว ข้างต้นเป็นเพียงวิธีการบังคับใช้ในการนำ�ตัวผู้กระทำ�ความผิดหรือผู้ต้องสงสัยมาเข้าสู่ กระบวนการยุติธรรม แต่เมื่อจะพิจารณาคดีและพิพากษาลงโทษผู้กระทำ�ความผิด กลับไปใช้กฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา และกฎหมายพยานหลักฐานซึ่งเป็น กฎหมายที่บังคับใช้อยู่เป็นการทั่วไปซึ่งบังคับใช้อยู่ในพื้นที่ปกติ จึงจำ�ต้องศึกษา วารสารวิชาการนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยทักษิณ ปีที่ 5 ฉบับที่ 7 มกราคม - ธันวาคม 2557 