คำอธิบาย พระราชบัญญัติข้อมูลข่าวสารของราชการ พ.ศ. 2540

4 คาอธิบายพระราชบัญญัติข้อมูลข่าวสารของราชการ พ.ศ. 2540 จากหมายเหตุท้ายพระราชบัญญัติข้อมูลข่าวสารของราชการ พ.ศ. 2540 ดังกล่าว สรุปได้ว่า เจตนารมณ์ของพระราชบัญญัติข้อมูลข่าวสารของราชการ พ.ศ. 2540 คือ 1. รัฐต้องกาหนดให้ประชาชนมี “สิทธิได้รู้” (Right to Know) ข้อมูลข่าวสารของราชการ ประชาชนจะได้สามารถแสดงความคิดเห็น และใช้สิทธิทางการเมืองได้โดยถูกต้องกับความเป็นจริง เพื่อพัฒนาการปกครองระบอบประชาธิปไตยให้มั่นคง และเพื่อให้ประชาชนปกปักรักษาประโยชน์ของตนได้ (พระราชบัญญัติข้อมูลข่าวสารของราชการ พ.ศ. 2540 หมวด 1 การเปิดเผยข้อมูลข่าวสาร) แต่รัฐไม่ต้อง เปิดเผยข้อมูลข่าวสารราชการที่จะเกิดความเสียหายต่อประเทศชาติหรือต่อประโยชน์ที่สาคัญของเอกชน (พระราชบัญญัติข้อมูลข่าวสารของราชการ พ.ศ. 2540 หมวด 2 ข้อมูลข่าวสารที่ไม่ต้องเปิดเผย) ตามหลัก “เปิดเผยเป็นหลัก ปกปิดเป็นข้อยกเว้น” ทั้งนี้ “สิทธิได้รู้” ตามพระราชบัญญัติข้อมูลข่าวสารของราชการ พ.ศ. 2540 ดังกล่าว จะก่อให้เกิด ประโยชน์ต่อการปกครองในระบอบประชาธิปไตย 4 ประการ ดังนี้ 1. การปกครองที่โปร่งใส 2. การปกครองที่ ประชาชนมีส่วนร่วม 3. การปกครองที่ประชาชนตรวจสอบได้ 4. การปกครองที่ประชาชนได้รับความเป็นธรรม ในการพิทักษ์สิทธิเสรีภาพ 2 2. รัฐต้องกาหนดให้มีการคุ้มครองสิทธิส่วนบุคคล ในส่วนที่เกี่ยวข้องกับข้อมูลข่าวสารของราชการ (พระราชบัญญัติข้อมูลข่าวสารของราชการ พ.ศ. 2540 หมวด 3 ข้อมูลข่าวสารส่วนบุคคล) ตามหลัก “ปกปิด เป็นหลัก เปิดเผยเป็นข้อยกเว้น” 1.6 ผู้รักษาการตามพระราชบัญญัติข้อมูลข่าวสารของราชการ พ.ศ. 2540 นายกรัฐมนตรีรักษาการตามพระราชบัญญัตินี้ และมีอานาจออกกฎกระทรวงเพื่อปฏิบัติตาม พระราชบัญญัตินี้ ตามมาตรา 5 วรรคหนึ่ง แห่งพระราชบัญญัติข้อมูลข่าวสารของราชการ พ.ศ. 2540 และ กฎกระทรวงดังกล่าว ต้องประกาศในราชกิจจานุเบกษาก่อน จึงจะมีผลใช้บังคับได้ ตามมาตรา 5 วรรคสอง แห่งพระราชบัญญัติข้อมูลข่าวสารของราชการ พ.ศ. 2540 1.7 ผู้รับสนองพระบรมราชโองการ นายกรัฐมนตรีของประเทศไทยหลายท่านได้พยายามผลัดดันให้มีการประกาศใช้พระราชบัญญัติข้อมูล ข่าวสารของราชการ ไม่ว่าจะเป็นนายอานันท์ ปันยารชุน (ดารงตาแหน่งนายกรัฐมนตรี 2 มีนาคม พ.ศ. 2534 – 22 มีนาคม พ.ศ. 2535) นายชวน หลีกภัย (ดารงตาแหน่งนายกรัฐมนตรี 17 พฤศจิกายน พ.ศ. 2540 – 17 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2544) นายบรรหาร ศิลปอาชา (ดารงตาแหน่งนายกรัฐมนตรี 5 สิงหาคม พ.ศ. 2529 – 2 ชัยวัฒน์ วงศ์วัฒนศานต์, คู่มือพระราชบัญญัติข้อมูลข่าวสารของราชการ พ.ศ. 2540 , (กรุงเทพมหานคร: สานักงานคณะกรรมการข้อมูลข่าวสารของราชการ, ม.ป.ป.), หน้า 4.