เอกสารประชุมวิชาการระดับขาติมหาวิทยาลัยทักษิณ ครั้งที่ 28 2561

34 การประชุมวิชาการระดับชาติมหาวิทยาลัยทักษิณ ครั้งที่ 28 ประจ�าปี 2561 บทนา ยางพาราเปŨนพČชทีęนิยมปลูกกันอยŠางแพรŠหลายĔนประเทศตŠางė ทัęวโลก ประเทศไทยมีพČĚนทีęปลูกยางพารา 23.34 ล้าน ไรŠ คิดเปŨนร้อยละ 29.92 ของพČĚนทีęปลูกยางพาราทัęวโลก Ĕห้ñลñลิตประมาณ 4.39 ล้านตัน คิดเปŨนร้อยละ 33.09 ของñลñลิต ยางพาราทัęวโลก และมีปริมาณการสŠงออก 3.31 ล้านตัน คิดเปŨนร้อยละ 31.43 ของปริมาณการสŠงออกยางพาราทัęวโลก [7] จะเหĘนได้วŠายางพาราเปŨนพČชเศรษåกิจทีęสร้างรายได้Ĕห้กับเกษตรกร จึงจูงĔจĔห้มีการขยายเนČĚอทีęปลูกเพิęมขึĚนอยŠางตŠอเนČęอง แตŠ เมČęอย้อนกลับไปĔนปŘ พ.ศ. 2535-2536 ได้เกิดõาวะราคายางตกตęĞา สŠงñลกระทบตŠอรายได้ครัวเรČอนของเกษตรกร ประกอบกับ การเพิęมขึĚนของรายจŠายĔนชีวิตประจĞาวัน จึงสŠงñลĔห้เกษตรกรต้องเñชิญกับõาวะขัดสนทางเศรษåกิจและสังคม ëึงแม้ จะมี มาตรการการสนับสนุนทางõาครัåแตŠกĘยังไมŠเพียงพอ เกษตรกรบางสŠวนจึงมีการปรับตัวเพČęอĔห้อยูŠรอดได้ ได้แกŠ การประกอบ อาชีพทีęหลากหลายมากขึĚนตามความëนัดของแตŠละคน เชŠน เลีĚยงสัตว์ หัตëกรรม ปลูกพČชอČęนทดแทน เพČęอเปŨนเงินทุนหมุนเวียน เพิęมรายได้Ĕห้แกŠครอบครัว [6] โดยบริบทของโลกในยุคปัจจุบันนั้นทาให้เกิดการเปลี่ยนแปลงขึ้นอย่างรวดเรĘว ทั้งกระแสแห่ง โลกาภิวัçน์ ภาวะโลกร้อน พùติกรรมผู้บริโภค ปริมาณอุปสงค์ของสินค้าเกษตร การตลาดระหว่างประเทศ ฯลฯ ซึ่งส่งผลให้ ภาคการเกษตรได้รับผลกระทบ ภาคเกษตรมีความเสี่ยงมากมายหลายด้าน โดยที่ราคาสินค้าเกษตรกĘเป็นหนึ่งในผลจากการ เปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้น [5] และภายใต้สภาวะของการเปลี่ยนแปลง ความกดดัน ภัยพิบัติ ความเสี่ยง หรือแม้กระทั่งโอกาสที่ เกิดขึ้นจากการเปลี่ยนแปลงเหล่านั้น เกษตรกรย่อมต้องมีการปรับตัว ( Adaptation) ซึ่งหมายถึงการมีกระบวนการ การ ปäิบัติการ หรือการมีผลลัพธ์จากระบบ ไม่ว่าจะเป็นระบบในระดับครัวเรือน ชุมชน กลุ่ม ภาคส่วน ภูมิภาค หรือประเทศ เพื่อให้ระบบนั้นė สามารถรับมือหรือจัดการกับการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นให้ได้ [8] สาหรับเกษตรกรผู้ปลูกยางพารากĘ เช่นเดียวกัน การมีแนวทางในการปรับตัวเพื่อรับมือกับการเปลี่ยนแปลงย่อมมีความสาคัญ มิฉะนั้นแล้วเกษตรกรกĘไม่สามารถที่ จะดารงชีพอย่างมีความสุขได้ และยังจะส่งผลกระทบต่อเศรษฐกิจโดยรวมของประเทศอีกด้วย งานวิจัยนี้ได้เลือกศึกษาการ ปรับตัวของเกษตรกรชาวสวนยางที่เป็นสมาชิกของสหกรณ์กองทุนสวนยางเป็นกรณีศึกษา เนื่องจากสหกรณ์กองทุนสวนยางนั้น เกิดขึ้นจากนโยบายรัฐบาลที่ต้องการช่วยเหลือเกษตรกรอันเนื่องมาจากภาวะราคายางพาราตกต่าเมื่อปี พ.ศ. 534- 535 โดย ให้มีการรวมตัวกันเป็นสหกรณ์เพื่อรวมกันซื้อและแปรรูปผลผลิตยางพาราเพื่อเพิ่มมูลค่า งานวิจัยมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการ ปรับตัวด้านสังคมและเศรษฐกิจของเกษตรกรที่เป็นสมาชิกสหกรณ์ฯ และวิเคราะห์ความสัมพันธ์ระหว่างปัจจัยทาง สังคม เศรษฐกิจ และการเป็นสมาชิกสหกรณ์ฯ ของครัวเรือนเกษตรกรกับการปรับตัวด้านสังคมและเศรษฐกิจ วิธĊการวิจัย งานวิจัยนี้ดาเนินการที่สหกรณ์กองทุนสวนยางบ้านยางทอง จากัด ตาบลเกาะใหญ่ อาเภอกระแสสินธุ์ จังหวัดสงขลา ซึ่งมีสมาชิกทั้งหมด 199 คน เป็นสหกรณ์ที่มีลักษณะเฉพาะแตกต่างจากสหกรณ์กองทุนสวนยางอื่นė ในจังหวัดสงขลา เนื่องจากตั้งอยู่ห่างไกลจากแหล่งรับซื้อผลผลิตยางพารา อย่างเช่น โรงงาน และตลาดกลางยางพารา ใช้วิธีการเชิงปริมาณใน การเกĘบรวบรวมและวิเคราะห์ข้อมูล โดยการใช้แบบสอบถามแบบมีโครงสร้างกับกลุ่มตัวอย่างจานวน 133 คนซึ่งเป็นเกษตรกร ชาวสวนยางที่เป็นสมาชิกสหกรณ์ฯ บ้านยางทอง แบบสอบถามประกอบด้วย ส่วน คือ (1) ข้อมูลสภาพสังคม เศรษฐกิจ และ การเป็นสมาชิกสหกรณ์ฯ ของครัวเรือนเกษตรกร และ ( ) ความคิดเหĘนเกี่ยวกับระดับการปรับตัวในด้านสังคมและเศรษฐกิจ วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติพรรณนา ได้แก่ ความถี่ ค่าเฉลี่ย ร้อยละ และส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และวิเคราะห์ความสัมพันธ์ ระหว่างปัจจัยด้านเศรษฐกิจ สังคม และการเป็นสมาชิกสหกรณ์ฯ กับการปรับตัว โดยการหาค่าสัมประสิทธิĝสหสัมพันธ์ ระหวŠาง ตัวแปรอัตราสŠวนกับมาตราอันตรõาคชัĚนของระดับการปรับตัวด้านสังคมและเศรษåกิจของสมาชิกสหกรณ์Ą