เอกสารประชุมวิชาการระดับขาติมหาวิทยาลัยทักษิณ ครั้งที่ 28 2561

946 การประชุมวิชาการระดับชาติมหาวิทยาลัยทักษิณ ครั้งที่ 28 ประจ�าปี 2561 P48 ประสิทธิภาพของสารสกัดจากผักพื้นบ้านของไทย 4 ชนิด ในการยับยั้งการเจริญของแบคทีเรียก่อโรค บางชนิด Antimicrobial activity of 4 Thai local vegetable extracts วิมลรัตน์ พจน์ไตรทิพย์ 1,2 สุดารัตน์ ภูดอนตอง 3 และ นวลอนงค์ เสมสังข์ 1,2,* Wimonrat Phottraithip 1,2 , Sudarut Pudontong 3 and Nuananong Semsang 1,2,* บทคัดย่อ การศึกษาประสิทธิภาพของสารสกัดจากผักพื้นบ้านของไทย 4 ชนิด ได้แก่ สะเดา ฮ้วนหมู ขี้เหล็ก และมะรุม ใน การยับยั้งการเจริญของแบคทีเรียก่อโรค 4 ชนิด ได้แก่ Escherichia coli , Klebsiella pneumonia , Bacillus subtilis และ Staphylococcus aureus โดยทาการสกัดสารจากผักพื้นบ้านด้วยตัวทาละลายเอทานอล 95% เป็นเวลา 24 ชั่วโมง แล้วทาแห้งแบบแช่เยือกแข็ง จากนั้นนาสารสกัดที่ได้มาทดสอบความสามารถในการยับยั้งเชื้อแบคทีเรียเบื้องต้นด้วย disc- diffusion method ผลการศึกษาพบว่า สารสกัดจากสะเดา และฮ้วนหมู มีฤทธิ์ในการยับยั้งการเจริญของเชื้อ B . subtilis และ S . aureus แต่ไม่มีสารสกัดจากผักพื้นบ้านชนิดใดที่สามารถยังยั้งการเจริญของเชื้อ E . coli และ K . pneumonia ได้ เมื่อทาการทดสอบหาค่าความเข้มข้นต่าที่สุดที่สามารถฆ่าเชื้อแบคทีเรียได้ (Minimum Bactericidal Concentration; MBC ) พบว่า ความเข้มข้นต่าที่สุดของสารสกัดจากสะเดาและฮ้วนหมูที่สามารถฆ่าเชื้อ B . subtilis และ S . aureus ได้ คือ 25 มิลลิกรัมต่อมิลลิลิตร งานวิจัยนี้แสดงให้เห็นถึงความสามารถของสารสกัดจากผักพื้นบ้าน คือ สะเดา และฮ้วนหมู ที่ สามารถยับยั้งการเจริญของเชื้อ B . subtilis และ S . aureus ซึ่งเป็นแบคทีเรียแกรมบวกที่ทาให้เกิดโรคในระบบทางเดิน อาหาร ที่จะสามารถนาไปสู่การพัฒนาต่อยอดเพื่อเพิ่มมูลค่าของผักพื้นบ้านทั้งสองชนิดนี้ต่อไปได้ คาสาคัญ: ผักพื้นบ้าน สารสกัด การยับยั้งแบคทีเรีย แบคทีเรียก่อโรค Abstract Four local vegetables including Sa-dao ( Azadirachta indica ), Huan-moo ( Dregea volubillis ), Kii- leg ( Senna siamea ), and Ma-room ( Moringa oleifera ) were investigated for their antimicrobial activities against four pathogenic bacteria; Escherichia coli , Klebsiella pneumonia , Bacillus subtilis and Staphylococcus aureus . The edible part of each vegetable was extracted by 95 % ethanol for 24 hours and freeze- dried into powdered extract . The antimicrobial activity of the extracts was screened using disc diffusion method . Sa-dao and Huan-moo extracts showed the potential antimicrobial activity against B . subtilis and S . aureus . None of the extracts had the inhibition zone when tested with E . coli and K . pneumonia . The extracts of Sa- dao and Huan- moo had the activities against B . subtilis and S . aureus with minimal bactericidal concentration (MBC ) of 25 mg/ml . This study revealed antimicrobial activity of two Thai local vegetables, Sa- dao and Huan- moo, which could inhibit the growth of two gram positive pathogenic bacteria causing enteric diseases . Thus, application of natural extracts may be use as an alternative choice for medical treatment. Keywords : Thai Vegetable, Herbal Extract, Antimicrobial Activity, Pathogenic Bacteria _________________________________________________________________________ 1 อ.ดร. , ภาควิชาชีววิทยา คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงใหม่ จ.เชียงใหม่ 50300 2 นักวิจัย, ศูนย์ความเป็นเลิศด้านเทคโนโลยีชีวภาพพืช มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงใหม่ จ.เชียงใหม่ 50300 3 นักศึกษา , หลักสูตรครุศาสตรบัณฑิต สาขาวิชาชีววิทยา คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงใหม่ จ.เชียงใหม่ 50300 1 Lecturer Dr., Department of Biology, Faculty of Science and Technology, Chiang Mai Rajabhat University, Chiang Mai, 50300