Proceeding2562

1061 การประชุมวิชาการระดับชาติมหาวิทยาลัยทักษิณ ครั้งที่ 29 ประจ�ำปี 2562 วิจัยและนวัตกรรมเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน บทนา หนูเป็นสัตว์มีกระดูกสันหลัง ขนาดเล็ก และเลี้ยงลูกด้วยน้้านม เป็นสัตว์ที่ขยายพันธุ์ได้อย่างรวดเร็ว ปรับตัวเข้ากับสภาพแวดล้อมต่าง ๆ ได้ดี [1] จึงสามารถพบเห็นหนูได้ทั่วไปในเกือบทุกสภาพพื้นที่ แม้กระทั่งพบอยู่ตาม บ้านเรือนของคน หนูมีความสัมพันธ์กับคนรวมถึงสิ่งมีชีวิตอื่น ๆ ในระบบนิเวศ โดยบทบาทส้าคัญต่อระบบนิเวศ คือ เป็นสัตว์นักล่า ช่วยกระจายเมล็ดพืช และที่ส้าคัญเป็นแหล่งสะสมเชื้อโรคที่ส้าคัญทางการแพทย์ [2] เช่น โรคฉี่หนู กาฬโรค รวมถึงโรคที่เกิดจากหนอนพยาธิอีกมากมาย ซึ่งสามารถที่จะแพร่กระจายเชื้อเหล่านี้ไปสู่คน และสัตว์ได้ การที่หนูเข้ามาอาศัยอยู่ร่วมกับคนท้าให้สามารถส่งผ่านการติดเชื้อสู่คนได้อย่างรวดเร็วยิ่งขึ้น ความหลากหลาย และการกระจายตัวของหนูตามบ้านเรือนของคนอาจท้าให้เกิดการปนเปื้อนกันอาหารที่คนหรือสัตว์กินเข้าไป และอาจจะ ส่งผลต่อการเกิดโรคเหล่านั้นในคนและสัตว์ [3] โรคที่เกิดจากหนอนพยาธิในหนู อาทิเช่น โรคจากพยาธิตืดหนู ( Hymenolepis nana ) ซึ่งหากคนได้รับพยาธิชนิดนี้เข้าไปมาก ๆ อาจท้าให้เกิดอาการปวดศรีษะ ปวดท้อง อาเจียน น้้าหนักลด และอาจท้าให้เกิดภาวะโภชนาการได้ [4] อย่างไรก็ตามการตวจสอบหนอนพยาธิจากอวัยวะภายในช่องท้อง ของหนูในบริเวณพื้นที่ทางภูมิศาตร์ที่แตกต่างกันจึงมีความส้าคัญทางการแพทย์ และสัตวแพทย์เพื่อป้องกัน การแพร่กระจายของโรคหนอนพยาธิสู่คน และสัตว์ได้ ดังนั้นวัตถุประสงค์ของการวิจัยครั้งนี้เพื่อศึกษา และระบุชนิด หนอนพยาธิที่พบในอวัยวะภายในช่องท้องของหนู สามารถน้าข้อมูลไปใช้ในการประเมินความเสี่ยงในการติดเชื้อ หนอนพยาธิจากหนู และเป็นแนวทางในการควบคุมการติดเชื้อหนอนพยาธิในคนและสัตว์ต่อไป วิธีดาเนินการ เก็บตัวอย่างหนูบ้าน โดยวิธีดักตัวอย่างหนูด้วยกรงดักหนูแบบเป็น เหยื่อล่อที่ใช้ดักหนู เช่น ปลาแห้ง ขนมปัง ไก่ทอด เป็นต้น ระยะเวลาระหว่างสิงหาคม ถึง เดือนธันวาคม พ.ศ. 2560 จากต้าบลก้าแพงเซา อ้าเภอเมือง จังหวัดนครศรีธรรมราช น้าตัวอย่างหนูที่จับได้ไปยังห้องปฏิบัติการทางชีววิทยา มหาวิทยาลัยทักษิณ วิทยาเขตพัทลุง ท้าการจัดจ้าแนกชนิดหนู ตามเอกสารอ้างอิงโดย อัญชนา (2557) โดยการตรวจดูลักษณะต่าง ๆ ที่สามารถน้ามาประกอบ ในการจัดจ้าแนกชนิดได้ (เช่น ชั่งน้้าหนัก วัดความยาวล้าตัว ความยาวใบหู ความยาวฟันหน้า สังเกตสีขน เป็นต้น) ตรวจหาหนอนพยาธิ โดยผ่าบริเวณหน้าท้องของตัวอย่างหนูบ้านโดยใช้ชุดเครื่องมือผ่าตัด ผ่าท้องเป็นแนวตามยาวล้าตัว และน้าอวัยวะภายในช่องท้อง (ได้แก่ ปอด หัวใจ ส้าไส้ กระเพาะอาหาร และตับ) แยกใส่ในจานแก้ว ตรวจหา Cyst ของพยาธิตัวตืดบนผิวตับ และท้าการฉีกล้าไส้ ปอดและหัวใจ เพื่อหาหนอนพยาธิภายใต้กล้องจุลทรรศน์ที่ก้าลังขยายต่้า (Stereo-microscope) ตัวอย่างหนอนพยาธิที่ได้รักษาสภาพเนื้อเยื่อใ นฟอร์มาลีน 5 เปอร์ เซ็นต์ น้ามาท้า Permanent slid โดยการย้อมสีด้วย Acetocanime น้าน้้าออกจากตัวอย่าง (Dehydration) ด้วย Alcohol series ท้าตัวอย่างให้ใสด้วย Xylene และตรึงหนอนพยาธิโดยใช้ Permount ท้าการถ่ายภาพ วาดภาพ และจัดจ้าแนกชนิด ของหนอนพยาธิพร้อมทั้งบรรยายลักษณะ หาค่าอัตราการแพร่ระบาด (Prevalence) และค่าความหนาแน่น (Intensity) ของการติดเชื้อหนอนพยาธิในหนู หลังจากนั้นก้าจัดซากหนูโดยการฝังกลบ