Proceeding2562

1524 การประชุมวิชาการระดับชาติมหาวิทยาลัยทักษิณ ครั้งที่ 29 ประจ�ำปี 2562 วิจัยและนวัตกรรมเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน การศึกษาภูมิปัญญาการใช้สมุนไพรของหมอพื้นบ้านในต�ำบลเขาพัง อ�ำเภอบ้านตาขุน จังหวัดสุราษฏร์ธานี กรณีศึกษาหมอจรูญ ชูจันทร์ และหมอสนิท ถาพร ชวนชม ขุนเอียด 1* นิดา นุ้ยเด็น 1 นันทิยา ล�ำสา 2 ศิริพร ไชยมุด 2 และจริญญา ค�ำศรี 3 บทคัดย่อ บทน�ำ : หมอพื้นบ้านยังคงมีบทบาทส�ำคัญในการดูแลสุขภาพของคนในชุมชน องค์ความรู้มักสั่งสมอยู่กับตัวหมอ ไม่มีการจดบันทึก อีกทั้งปัจจุบันหมอพื้นบ้านมีจ�ำนวนลดลง วัตถุประสงค์ : เพื่อรวบรวมองค์ความรู้การใช้สมุนไพร และข้อมูลด้านพฤกษศาสตร์ของสมุนไพรของหมอพื้นบ้านในต�ำบลเขาพัง อ�ำเภอ บ้านตาขุน จังหวัดสุราษฎร์ธานี วิธีการศึกษา : คัดเลือกหมอพื้นบ้านแบบเจาะจง คือหมอจรูญ ชูจันทร์ และหมอสนิท ถาพร เก็บข้อมูลโดยการสัมภาษณ์เชิงลึก การ สังเกตแบบมีส่วนร่วมและไม่มีส่วนร่วม และเก็บตัวอย่างสมุนไพร ผลการศึกษา : พบว่า หมอทั้ง 2 ท่านมีประสบการณ์ในการณ์รักษามาเป็นเวลากว่า 33 ปี สืบทอดองค์ความรู้มาจากบิดา กระบวนการ รักษาเริ่มจากซักประวัติและตรวจร่างกาย รักษาผู้ป่วยด้วยยาต�ำรับร่วมกับการใช้คาถา หมอจรูญมีความช�ำนาญในการรักษาโรคเริม โรคหอบ โรคตาแดง หมอสนิทมีความช�ำนาญในการรักษาโรคเริม โรคเชื้อรา โรคซาง มีการใช้สมุนไพรในรูปแบบยาต�ำรับ 34 ต�ำรับ ส่วนใหญ่เป็นยาที่ใช้ภายใน ปรุงยาโดยการต้ม รวบรวมสมุนไพรที่หมอพื้นบ้านใช้ได้ทั้งสิ้น 99 ชนิด แบ่งเป็นพืชวัตถุ 82 ชนิด ธาตุ วัตถุ 9 ชนิด และสัตว์วัตถุ 8 ชนิด แหล่งที่มาของสมุนไพรส่วนใหญ่หมอพื้นบ้านปลูกไว้บริเวณบ้าน พืชวัตถุจ�ำแนกได้ทั้งหมด 41 วงศ์ โดยวงศ์ที่พบมากที่สุดคือ Zingiberaceae วิจารณ์และสรุป : จะเห็นได้ว่าคนในชุมชนยังเชื่อมั่นในผลการรักษาด้วยหมอพื้นบ้าน ภูมิปัญญาการใช้สมุนไพรในการรักษาโรคของ หมอพื้นบ้านจึงควรมีการรวบรวมบันทึกไว้ไม่ให้องค์ความรู้นี้สูญหายไป ค�ำส�ำคัญ : ภูมิปัญญา หมอพื้นบ้าน สมุนไพร สุราษฎร์ธานี 1 อ., สาขาวิชาการแพทย์แผนไทย คณะวิทยาการสุขภาพและการกีฬา มหาวิทยาลัยทักษิณ พัทลุง 93210 2 นิสิตปริญญาตรี, สาขาวิชาการแพทย์แผนไทย คณะวิทยาการสุขภาพและการกีฬา มหาวิทยาลัยทักษิณ พัทลุง 93210 3 แพทย์แผนไทยปฏิบัติการ, โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพต�ำบลบ้านเชี่ยวหลาน-ไกรสร สุราษฎร์ธานี 84230 1 Lecturer, Department of Thai Traditional Medicine, Faculty of Health and Sports Science, Thaksin University, Phatthalung, 93210 2 Student, Department of Thai Traditional Medicine, Faculty of Health and Sports Science, Thaksin University, Phatthalung, 93210 3 Thai Traditional Medicine, Bancheowlankrai-sorn Health Promoting Hospital, Suratthani, 84230 * Corresponding author: Tel.: 074-609613. E-mail address: chuanchom.kh@gmail.com