งานประชุมวิชาการเทคโนโลยีและนวัตกรรมเกษตร

งานประชุมวิชาการ “เทคโนโลยีและนวัตกรรมการเกษตร” ครั้งที่ 1 ระหว่างวันที่ 1 – 2 สิงหาคม 2567 ณ ทักษิณาคาร มหาวิทยาลัยทักษิณ วิทยาเขตพัทลุง JTAI 2024: The 1 st Conference of Technology and Agricultural Innovation between 1 – 2 August 2024 At Thaksinakhan Thaksin University 61 ระบบปลูกพืชและการจัดการปุ๋ยต่อการผลิตมันสาปะหลังระยะยาว ในชุดดินยโสธร จังหวัดขอนแก่น Cropping Systems and Fertilizer Management for Long-term Cassava Production in Yasothon Soil Series, Khon Kaen Province เนติรัฐ ชุมสุวรรณ 1* ชยันต์ ภักดีไทย 1 วัลลีย์ อมรพล 2 และศุภชัย อติชาติ 1 Netirat Chumsuvan 1 Chayant Pakdeethai 1 Wanlee Amonpon 2 and Suppachai Atichart 1 1 ศูนย์วิจัยพืชไร่ขอนแก่น ตาบลศิลา อาเภอเมือง จังหวัดขอนแก่น 40000 2 ศูนย์วิจัยพืชไร่ระยอง ตาบลห้วยโปร่ง อาเภอเมืองระอง จังหวัดระยอง 21150 1 Khon Kaen Field Crops Research Center, Sila, Mueang Khon Kaen, Khon Kaen, 40000 2 Rayong Field Crops Research Center, Huay Phong, Muang, Rayong, 21150 * Corresponding author: E-mail: netirat.ch122@gmail.com บทคัดย่อ งานวิจัยนี้ศึกษาระบบปลูกพืชร่วมกับการจัดการปุ๋ย เพื่อหาแนวทางรักษาเสถียรภาพของผลผลิต และความอุดมสมบูรณ์ของดินในการผลิตมันสาปะหลังระยะยาว ดาเนินการตั้งแต่ปี 2551 ซึ่งปี 2565 เป็นปีที่ 15 ณ แปลงทดลองศูนย์วิจัยพืชไร่ขอนแก่น วางแผนการทดลองแบบ Split plot จานวน 3 ซ้า ปัจจัยหลัก (Main plot) ระบบปลูกพืช 3 ระบบปลูก ได้แก่ C1. ระบบปลูกมันสาปะหลังต่อเนื่องทุกปี C2. ระบบปลูกมัน สาปะหลังหมุนเวียนกับพืชตระกูลถั่ว (ถั่วลิสงตามด้วยถั่วมะแฮะ) ปีเว้นปี C3. ระบบปลูกมันสาปะหลังแซม ด้วยพืชตระกูลถั่ว (ถั่วลิสงแซมระหว่างแถวมันสาปะหลัง) ทุกๆ ปี และปัจจัยรอง (Sub plot) คือ การจัดการ ปุ๋ย 6 กรรมวิธี ได้แก่ F1. ไม่ใส่ปุ๋ย, F2. ใส่ปุ๋ยอินทรีย์ อัตรา 1 ตันต่อไร่, F3. ใส่ปุ๋ยเคมี เกรด 15-7-18 อัตรา 100 กิโลกรัมต่อไร่, F4. F2+F3, F5 F2+0.5F3 และ F6. 0.5F2+0.5F3 ผลการทดลอง พบว่า การปลูกมัน สาปะหลังต่อเนื่องเป็นเวลา 15 ปี หากไม่มีการบารุงดิน ดินเสื่อมโทรมลงทุก ๆ ปี ส่งผลให้ศักยภาพในการผลิต พืชลดลง ควรจัดการระบบปลูกและการจัดการปุ๋ยให้เหมาะสม เพื่อช่วยเพิ่มศักยภาพในการผลิตและให้ ผลตอบแทนที่คุ้มค่าแก่การลงทุน ระบบปลูกมันสาปะหลังต่อเนื่องทุกปี และระบบปลูกมันสาปะหลังแซมด้วย พืชตระกูลถั่ว (ถั่วลิสง) ทุกปี ควรใส่ปุ๋ยเคมีเกรด 15-7-18 อัตรา 100 กิโลกรัมต่อไร่ และระบบปลูกมัน สาปะหลังหมุนเวียนด้วยพืชตระกูลถั่ว (ถั่วลิสง -ถั่วมะแฮะ) ปีเว้นปี ควรใส่ปุ๋ยอินทรีย์ อัตรา 1 ตันต่อไร่ ร่วมกับปุ๋ยเคมีเกรด 15-7-18 อัตรา 50 กิโลกรัมต่อไร่ ซึ่งให้ผลผลิตหัวสด (6.43, 5.69 และ 7.24 ตันต่อไร่ ตามลาดับ) และรายได้สุทธิสูงสุด (9,942, 11,004 และ 10,747 บาทต่อไร่ ตามลาดับ) คาสาคัญ: ระบบปลูกพืช การจัดการปุ๋ย ผลผลิต มันสาปะหลัง