งานประชุมวิชาการเทคโนโลยีและนวัตกรรมเกษตร

งานประชุมวิชาการ “เทคโนโลยีและนวัตกรรมการเกษตร” ครั้งที่ 1 ระหว่างวันที่ 1 – 2 สิงหาคม 2567 ณ ทักษิณาคาร มหาวิทยาลัยทักษิณ วิทยาเขตพัทลุง JTAI 2024: The 1 st Conference of Technology and Agricultural Innovation between 1 – 2 August 2024 At Thaksinakhan Thaksin University 62 Abstract A study on cropping systems with fertilizer management aimed to find out the suitable method for maintain yield stability and soil fertility in long- term cassava production. The experiment has been conducted since 2008, and it was 15 years- old- crop in 2022. This study was conducted at Khon Kaen Field Crops Research Center (KKFCRC). The experimental design was spilt plot with 3 replications. The main plots were 3 cropping systems; including cassava monocropping (C1), cassava rotation with legumes (peanut and pigeon pea) (C2), and cassava intercropping with legumes (peanut) (C3). The sub plots were 6 fertilizer managements; including no fertilizer application (F1), compost application at rate of 1 ton/rai (F2), chemical fertilizer grade 15- 7- 18 application at rate of 100 kg/ rai ( F3) , F2+ F3 ( F4) , F2+0. 5F3 ( F5) , and 0. 5F2+ 0. 5F3 ( F6) . The results shown that the continuous cultivation of cassava for 15 years without soil nourishment decreased soil fertility every year, and reduced crop production potential. Hence, the cropping system and the fertilizer’s cope should be monitor to enhance crop production potential and increase investment return however, the cassava monocropping and the cassava intercropping with legumes (peanut) in every year should be applied chemical fertilizer grade 15- 7- 18 at rate of 100 kg/ rai. and cassava rotation with legumes ( peanut and pigeon pea) in every other year should be applied compost at rate of 1 ton/rai with chemical fertilizer grade 15- 7- 18 at rate of 50 kg/ rai, which presented the highest yield of fresh root (6.43, 5.69 and 7.24 tons/rai, respectively) and net income (9,942, 11,004 and 10,747 baht/rai, respectively). Keywords: Cropping systems, Fertilizer management, Yield, Cassava บทนา (Introduction) มันสาปะหลัง ( Manihot esculenta Crantz) เป็นพืชเศรษฐกิจที่สาคัญของประเทศไทย ปี 2566 ประเทศไทยมีพื้นที่ปลูกมันสาปะหลัง 10.5 ล้านไร่ ผลผลิตรวม 30.6 ล้านตัน และผลผลิตเฉลี่ย 3.30 ตันต่อไร่ ซึ่งภาคตะวันออกเฉียงเหนือ มีพื้นที่ปลูก 5.67 ล้านไร่ พื้นที่เก็บเกี่ยว 4.94 ล้านไร่ ผลผลิตรวม 16.6 ล้านตัน และผลผลิต 3.36 ตันต่อไร่ (สานักงานเศรษฐกิจการเกษตร, 2566) พื้นที่ส่วนใหญ่ปลูกในดินที่มีความอุดม สมบูรณ์ต่า ดินที่ปลูกมันสาปะหลังส่วนใหญ่เป็นดินที่มีเนื้อดินเป็นดินทรายถึงร่วนปนทราย เนื้อดินที่มีทราย เป็นองค์ประกอบหลัก ทาให้มีความสามารถต่าทั้งในการดูดซับธาตุอาหารและน้า จึงเป็นสาเหตุทาให้ผลผลิต ต่า การปลูกมันสาปะหลังอย่างต่อเนื่องมีแนวโน้มทาให้ดินเสื่อมโทรมลงทุก ๆ ปี (โชติ สิทธิบุศย์ และคณะ, 2533) การใช้ปุ๋ยเคมีในการเพิ่มความ อุดมสมบูรณ์ให้แก่ดิน จึงเป็นที่นิยมอย่างแพร่หลาย เพราะสามารถเพิ่ม ผลผลิตได้เร็ว และเห็นผลได้ชัดเจน ในปัจจุบันปุ๋ยเคมีมีราคาสูงขึ้น ทาให้ต้นทุน การผลิตของเกษตรกรสูงขึ้น ประกอบกับการใช้ปุ๋ยเคมีติดต่อกัน เป็นเวลานาน ส่งผลเสียต่อโครงสร้างของดินและสภาพแวดล้อมในระยะ ยาวอีกด้วย แนวทางในการเพิ่มความ อุดมสมบูรณ์ให้กับดิน หรือเพิ่มปริมาณอินทรียวัตถุในดิน สามารถทาได้ หลายวิธี โดยการใช้ปุ๋ยเคมีร่วมกับปุ๋ยอินทรีย์ วัสดุอินทรีย์ ระบบการปลูกพื ชที่เหมาะสมที่จะมีผลต่อ