วารสารเทคโนโลยีและนวัตกรรมเกษตร ปีที่ 1 ฉบับที่ 1

วารสารเทคโนโลยีีและนวัตกรรมเกษตร ปีีที่่� 1 ฉบัั ที่่� 1 (มกราคม - มิถุุนายน 2566) 19 Effects of BA and NAA on growth and development of tissue sweet potato cultivars... บทนำ� มันเทศมีช่�อทางวิท าศาสตร์ว่า Ipomoea batatas (L.) Lam. อยู่่ในวงศ์ Convolvulaceae (พืชตระกูลผักบุ้�ง) สามารถนำำ�มาใช้้ประโ ชน์ได้้ทุกส่วน เป็็นพืชที�มีความสำ�คัญมากชนิ หน่�ง โ เฉพาะในแ เอเชี และแอฟริกา มันเทศ เป็็นแหล่งอาหารที�อุ มไ ด้้ว สารอาหารหลา ชนิ ได้้แก่ คาร์โ ไ เ รต เบต้้าแคโรทีน วิตามินี และสารต้านอนุมูลอิสระ ทั�งนี� ปริิมาณสารสำ�คัญขึ้�นกับสีีเนื�อมันเทศ ซึ่่�งมีหลากหลา ตั�งแต่ สี าว ครีม เหลือง ส้ม และม่วง ในปีี 2555-2558 มีการนำ�เข้้ามันเทศในรููปแ่ าง ๆ มากขึ้�นทุกปีี โี มูลค่าเพิ�ม าก 251.67 ล้าน าทเป็็น 396.35 ล้าน าท ากข้้อมูลในปีี 2558 มีการนำ�เข้้า าก ระเทศลาวมากที�สุ มูลค่ามากกว่า 200 ล้าน าท รองลงมา คือ เวี นาม มูลค่า 126.87 ล้าน าท ส่วนการนำ�เข้้าในรููปแช่แข็็ง พบว่่า นำ�เข้้ามา ากหลา ระเทศ ได้้แก่ จีีน อินโดนีีเี ญี�ปุ่่น เกาหลี ลาว และเวี นาม สำ�หรั การส่งออกมันเทศ มีแนวโน้มเพิ�มขึ้�นเช่นกัน ากมูลค่า 1,594,030 าท ในปีี 2555 เป็็น 6,365,777 าท ในปีี 2558 เน่�อง ากมีการส่งออกไั ง ระเทศเกาหลี ถึึง 6,468,261 าท (ร้อ ละ 98.90) และ 6,316,182 าท (ร้อ ละ 99.22) ในปีี 2557 และ 2558 ตามลำ�ดัั (กรมศุลกากร, 2559) ากข้้อมูลการนำ�เข้้า-ส่งออก ะเห็นได้้ว่า ระเทศไทยต้้องสูญเสี เงิน ากการนำ�เข้้ามันเทศสูงมากในแต่ละปีี ดัังนั�นจึึงนำ�เทคนิคการเพาะเลี� งเนื�อเยื่�อ มาใช้ในการ ายพัันธุ์์�ันเทศเพ่�อให้ได้้ต้น จำำ�นวนมากในระ ะเวลาอันรว เร็วและยัังคงคุณลักษณะที�ดีีไว้ได้้สำ�หรับนำำ�ไ ปลููกและ ายพัันธุ์์ในแ ลง เพ่�อศึกษาวิจัั และ ายพัันธุ์์�่อไ ( รา ร ทีรฆฐิิติ และคณะ, 2559) การเพาะเลี� งเนื�อเยื่�อเป็็นการ ายพัันธุ์์�ท�ได้้ต้นพันธุ์์เป็็นปริิมาณมาก สูตรอาหารที�นิ ม คือ สูตร MS (Murashige and Skoog, 1962) สารควบคุุมการเจริิญเติ โตที�นิ มใช้ในการเพาะเลี� งเนื�อเยื่�อ ได้้แก่ กลุ่มออกิ น (Auxin) และ ไ โตไคนิน (Cytokinin) ออกิ น เป็็นกลุ่ม องสารที�มีหน้าที�เกี� วข้้องกั การ า นา องเ ลล์ (cell enlargement) การเกิ แคลลัส ยัับยั้้�งการเกิดย อ แต่ส่งเสริมการเกิ ราก สร้างบริิเวณส่วน อ ไ โตไคนิน (cytokinins) เกี� วข้้องกั การแบ่่งเ ลล์ องพืช กระตุ�นการเกิ อ ยัับยั้้�งการเกิ รากและกระตุ�นให้เกิ แคลลัส เม่�อใช้้่วมกั ออกิ น สร้างบริิเวณ ลา รากและใบอ่่อน การชักนำ�รากพืชเป็็นการนำ�ต้นพืชที�ได้ ากการเพิ�มจำำ�นวนต้น มาชักนำ�ให้เกิ รากใน อาหารที�มีสารควบคุุมการเจริิญเติ โตกลุ่มออกิ น การย้้า ออกปลููก เป็็นการย้้ายต้้นพืชออก าก ว เพาะเลี� งสู่สภาพ แวดล้้อมภา นอก จำำ�เป็็นต้องมีการปรัั สภาพ องต้นพืชให้ทนต่อสภาพแวดล้้อมภา นอกเพ่�อล การตา องต้นพืช เน่�อง ากการย้้า ก ( รา ร ทีรฆฐิิติ และคณะ, 2559) การชักนำ�ให้เกิ ราก องชิ�นส่วน ลา อดพืืชสามาร ใช้้ิธีีการ ายพัันธุ์์แ ไม่อาศั เพศ คือ การปัักชำ�โ ให้เกิ รากได้้ภา นอกห้อง ลอ เชื�อ หรือในสภาพโรงเรือนได้้ (อภิชาติ ชิุ รี และคณะ, 2559) นอก ากนี�ทางคณะ ผ้�วิจัั ได้้ร่วมกันพั นาเทคนิควิธีีการชักนำ�ให้เกิ ราก องชิ�นส่วน ลา อดที่�ได้ ากการเพาะเลี� งเนื�อเยื่�อในผลิตภัณฑ์์ ที�เรี กว่า ลูก อลปัักชำ� (Cutting ball) (อภิชาติ ชิุ รี และคณะ, 2559) โ ใช้หลักการเทคนิคเช่นเดีี วกั การทำ�เมล็ เที ม หรือเมล็ดสัังเคราะห์ (Artificial seeds) โ ใช้เทคนิค สารละลา โ เดีี มอัลจิิเนต (Sodium algenate) ด้้ว หลอ ไมโครปิิเ ตที (Micropipette tip) แล้วนำ�มาห ลงในสารละลา แคลเี มคลอไรด์์ (CaCl 2 ) แช่ไว้้ำ�ให้เกิ เป็็น ก้อนเมล็ดที่�สมบููรณ์ เป็็นวิธีีการ ระยุุกต์การผลิตเมล็ เที มแบบชื้้�น (Hydrated synthetic seed) อย่่างไรก็ตามการใช้ วิธีีแบบนี้้�มีข้้อที�ควรคำ�นึงถึึง คือต้องเก็บรัักษาไว้้ท�สภาพอุณหภููิตำ�� ทำ�ให้้ยากต่อการเก็บรัักษา และมีระ ะเวลาในการ เก็บรัักษาที�สั�น นอก ากนี�ยัังมีปััญหาการ นเปื้�อน องจุุลินทรีย์์ (จิิรพันธ์์ ศรีทองกุล, 2552) าก ระเด็็นปััญหาการย้้า ออกปลููก องมันเทศที�ได้ ากการเพาะเลี� งเนื�อเยื่�อ จึึงได้ ระยุุกต์ดัั แ ลงและพั นาวิธีีการการผลิตเมล็ เที มมาเป็็น ลูก อลปัักชำ� (cutting-ball) ดัังนั�นงานวิจััยนี้�เพ่�อศึกษาผล องระดัั ความเข้้มข้้น BA และ NAA ต่อการเจริิญและ พั นาการชักนำ�ให้เกิ ราก องชิ�นส่วนเนื�อเยื่�อมันเทศพันธุ์์เหลืองสายน้ำ��ผึ�งอินโ ในสภาพ ลอ เชื�อ วัสดุ อุุปกรณ์ และวิธีีการดำ�เนินการ การเตรี มพืชท ลอง ชิ�นส่วน ลา อ องมันเทศพันธุ์์เหลืองสายน้ำ��ผึ�งอินโ ที�ได้้ทำ�การเพาะเลี� งเนื�อเยื่�อ นอาหารก่�งแข็็งสูตร MS เป็็น ระ ะเวลา 4 สั าห์ โี แหล่งพันธุ์์�จากแ ลงเกษตรกรสวนมันตึงดีี 113 หมู่ 11 ตำ ลเมือง าว อำ�เภอห้างฉัตร จัังหวัดลำำ าง