วารสารเทคโนโลยีและนวัตกรรมเกษตร ปีที่ 2 ฉบับที่ 1

ผลของตำแหน่งทรงพุ่มต่อการติดผลและคุณภาพผลผลิตส้มโอพันธุ์มณีอีสาน บทนำ ส้มโอพันธุ์มณีอีสาน เป็นส้มโอสายพันธุ์พื้นเมืองที่สำรวจพบในเขตพื้นที่อำเภอเกษตรสมบูรณ์ จังหวัดชัยภูมิ มีลักษณะเด่นคือ เปลือกมีสีเหลืองทองหรือสีเหลืองอมส้มเมื่อสุกแก่เต็มที่ เปลือกในมีสีอมชมพู เนื้อมีสีแดงเข้ม มีกลิ่น หอมอ่อนๆ คล้ายผลท้อ ซึ่งปกติแล้วส้มโอมีการเจริญเติบโตทางกิ่งใบตลอดทั้งปี ทำให้มีทรงพุ่มแน่นทึบ ต้นสูง โดยเฉพาะ ส้มโอสายพันธุ์นี้จะมีการเจริญเติบโตทางด้านความสูงค่อนข้างรวดเร็วกว่าสายพันธุ์อื่น ๆ มีการติดผลกระจายทั่วทรงพุ่ม ปัจจุบันเกษตรกรเริ่มหันมาปลูกเพื่อการอนุรักษ์สายพันธุ์ที่เป็นอัตลักษณ์ของพื้นที่และเพื่อการค้ากันมากขึ้น โดยมีการ ขยายพันธุ์ด้วยวิธีการตอนกิ่งและการเปลี่ยนยอด อย่างไรก็ตาม เกษตรกรพบปัญหาเรื่องการตัดแต่งกิ่งและการจัดการทรงพุ่ม จากการเจริญเติบโตทางด้านความสูงต้นที่รวดเร็ว เนื่องจากกังวลว่าหากมีการตัดแต่งกิ่งออกมากเกินไปหรือการตัดแต่ง แบบควบคุมความสูงอาจจะกระทบกับตำแหน่งในการให้ผลผลิตของส้มโอ ทำให้ปริมาณผลผลิตลดลง โดยการพัฒนา การของผลระยะสุกแก่ และคุณภาพที่ต่างกันภายในต้น เป็นผลมาจากตำแหน่งในการติดผลบนต้น (Minas et al., 2018) ซึ่งตำแหน่งทรงพุ่ม เป็นความสัมพันธ์เกี่ยวข้องกับประสิทธิภาพการใช้แสง ระยะห่างระหว่างแหล่งสร้างและแหล่งใช้อาหาร (source/sink) ตำแหน่งของกิ่ง ระยะห่างจากแหล่งของธาตุอาหาร น้ำ และฮอร์โมน (Basile et al., 2007; Lewellen & Marini, 2003) ดังนั้นการทดลองในครั้งนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อประเมินการติดผล การจัดชั้นคุณภาพของผลผลิต และคุณภาพของผลผลิตส้มโอพันธุ์มณีอีสานในตำแหน่งทรงพุ่มที่ต่างระดับกัน สำหรับใช้เป็นข้อมูลในการจัดการทรงพุ่ม ที่เหมาะสมและการกำหนดตำแหน่งในการไว้ผล ที่จะส่งผลต่อการออกดอก ติดผล ปริมาณผลผลิตและคุณภาพผลผลิตที่ดี วัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาผลของตำแหน่งทรงพุ่มที่ต่างกัน 3 ส่วน คือ ส่วนบน ส่วนกลาง และส่วนล่างของทรงทรงพุ่ม ที่มีผล ต่อจำนวนการติดผล การจัดชั้นคุณภาพของผลผลิต และคุณภาพของผลผลิต สำหรับใช้เป็นแนวทางในการในการออกแบบ การตัดแต่งกิ่งและการไว้จำนวนผลของส้มโอพันธุ์มณีอีสาน วัสดุ อุปกรณ์ และวิธีดำเนินการ คัดเลือกต้นส้มโอพันธุ์มณีอีสานในแปลงของเกษตรกร บ้านบุ่งสิบสี่ อำเภอเกษตรสมบูรณ์ จังหวัดชัยภูมิ โดยเลือกต้นส้มโอที่มีขนาดทรงพุ่มและความสมบูรณ์ใกล้เคียงกันจำนวน 3 ต้น อายุต้นส้มโอ 7 ปี ความสูงของต้นประมาณ 6 เมตร แบ่งตำแหน่งทรงพุ่มบนต้นออกเป็น 3 ส่วน คือ ส่วนล่างของทรงพุ่ม ส่วนกลางของทรงพุ่ม และส่วนบนของทรงพุ่ม โดยกำหนดการวัดจากระดับความสูงจากพื้นดิน 1.5 เมตร (โคนต้น) ส่วนล่างของทรงพุ่มที่ระดับความสูง 1.5-3.0 เมตร จากพื้นดิน ส่วนกลางทรงพุ่มที่ระดับความสูง 3.0-4.5 เมตรจากพื้นดิน และส่วนบนทรงพุ่มที่ระดับความสูง 4.5-6.0 เมตรจากพื้นดิน (Figure 1) เก็บผลผลิตทั้งหมดภายในแต่ละต้นแยกตามส่วนต่าง ๆ ของทรงพุ่ม เพื่อนำมาคัดแยก เกรดของผลโดยการวัดขนาดเส้นรอบวงผล หลังจากนั้นทำการสุ่มผลผลิตเกรด A เพื่อศึกษาศึกษาคุณภาพผลผลิต วางแผนการทดลองแบบ RCBD (Randomized Complete Block Design) โดยให้ตำแหน่งทั้ง 3 ตำแหน่งบนต้น ส้มโอเป็นกรรมวิธีการทดลอง เก็บบันทึกข้อมูล ลักษณะทางกายภาพและลักษณะทางเคมีของผลผลิต ได้แก่ น้ำหนักผล, ปริมาตรของผลโดยการแทนที่น้ำ, ความสูงผล, ความกว้างผล, ความหนาเนื้อ, ความแน่นเนื้อ, ปริมาณของแข็งที่ละลายน้ำได้ (Total soluble solids: TSS), ปริมาณกรดที่ไทเทรตได้ (Titratable acidity: TA), วัดค่าสีผิวผลและเนื้อผลในระบบ L* a* b* เปรียบเทียบความแตกต่างของค่าเฉลี่ยด้วยวิธี LSD