full2012.pdf - page 357

เส้ นลายนําไฟฟ้ าบนแผ่นพอลิเมอร์ แบบยืดหยุ่ นซึÉ งสร้ างด้ วยวิธีการพิมพ์ อิงค์ เจ็ทของ
สารละลายเกลือของโลหะ
Conductive Lines on Flexible Polymer Substrates Fabricated by Inkjet Printing of
Metal Salts Solution
กมลรัตน์ ฝอยทอง1* และสุรเทพ เขี ยวหอม2
Kamolrat Foithong 1* and Soorathep Kheawhom 2
บทคัดย่อ
สารละลายเกลื อของโลหะถูกใช้เป็ นหมึกนํ าไฟฟ้ าในการทําเส้นลายนําไฟฟ้ าบนแผ่นพอลิ เมอร์แบบยืดหยุ่น
โดยวิธีการพิมพ์อิงค์เจ็ ทแบบทําให้เกิดปฏิกิ ริยาและการพิ มพ์อิ งค์เจ็ทร่วมกับการอบ โดยสารละลายเกลือของโลหะทีÉ ใช้
ได้แก่ สารประกอบเชิ งซ้ อนของทองแดง-เอมี นและสารละลายซิ ลเวอร์ ไนเทรต ในการพิ มพ์อิ งค์เจ็ทแบบทําให้
เกิดปฏิกิริ ยาจะพิ มพ์ตัวรีดิ วซ์และสารละลายเกลือของโลหะลงบนลงบนแผ่นพอลิเมอร์ ต่อกันและนําไปอบทีÉอุณหภูมิตํÉา
ในการพิมพ์อิงค์ เจ็ทร่ วมกับการอบจะพิมพ์สารประกอบเชิ งซ้อนของทองแดง-เอมี นลงบนแผ่นพอลิ เมอร์และนําไปอบ
ในบรรยากาศของไฮโดรเจนทีÉ อุณหภูมิ 200ºC เป็ นเวลา 1 ชัÉวโมง เส้นลายนําไฟฟ้ าทีÉได้ทําการวิเคราะห์โดยใช้กล้อง
จุลทรรศน์อิเล็กตรอนแบบส่ องกราด (scanning electron microscope, SEM), เครืÉองวิ เคราะห์การเลีÊ ยวเบนรังสี เอกซ์ (X-
ray diffractometer, XRD) และเครืÉ องวัดความต้านทานไฟฟ้ าแบบโพรบสองเข็ม (two-point probe) เพืÉอยืนยันการจัดเรี ยง
ตัวของอนุภาค โครงสร้างผลึ กและค่าความต้านทานไฟฟ้ า ตามลําดับ
คําสําคัญ: การพิมพ์อิ งค์เจ็ท สารละลายเกลือของโลหะ เส้นลายนําไฟฟ้ า แผ่นพอลิเมอร์
Abstract
In this study, metal salts solution is used as conductive ink to fabricate metal conductive lines on polymer
flexible substrate by reactive inkjet printing and inkjet printing combined with reactive sintering. The metal salts
solution consists of copper-amine complex and silver nitrate solution. In reactive inkjet printing, reducing agent and
metal salts solution were sequentially printed on polymer film and baking at low temperature. In inkjet printing and
reactive sintering, copper-amine complex ink was printed on polymer film and then sintered in hydrogen at 200°C for
1 h. The printed pattern were characterized by a scanning electron microscope (SEM), an X-ray diffractometer (XRD)
and a two-point probe to confirm the microstructure, crystal structure of conductive line and electrical resistivity,
respectively.
Keywords: Inkjet printing, Metal salts solution, Conductive line, Polymer substrates
_____________________________________________________________________________________
1นิ สิตปริญญาโท ภาควิชาวิ ศวกรรมเคมี คณะวิศวกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์ มหาวิทยาลัย กรุ งเทพฯ 10330
2ผศ.ดร., ภาควิชาวิศวกรรมเคมี คณะวิศวกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์ มหาวิทยาลัย กรุ งเทพฯ 10330
*Corresponding author: e-mail:f.kamolrat@gmail.com
357
การประชุมวิชาการระดับชาติ มหาวิ ทยาลัยทักษิณ ครั้งที่ 22 ประจำปี 2555