full2012.pdf - page 79

เก็บข้อมูลสภาพร่ างกายสัตว์ (body condition score) โดยวิธีการให้คะแนนตามระบบ 5 คะแนนของ Snjfen
และFerguson (1991) เก็บข้อมูลทั่วไปเกี่ยวกับการเลี้ ยงและการจัดการฟาร์ มโดยใช้แบบสอบถาม (questionnaire) ที่มี
ลักษณะคําถามที่ กําหนดคําตอบไว้ให้เลือกตอบ (close-ended questions)
รวบรวมข้อมูลและวิเคราะห์ผล จําแนกชนิดและปริ มาณพยาธิ ที่พบในแต่ ละฟาร์ม เปรี ยบเที ยบอัตราการพบ
พยาธิ ในฟาร์มต่าง ๆ ตามขนาดของฟาร์มโดยสถิติเชิงพรรณนา (discriptive statistic)
Ÿ¨„µ¦ª·‹´¥Â¨³°£·ž¦µ¥Ÿ¨„µ¦ª·‹´¥
œ· — °Š¡¥µ›·Â¨³‡ªµ¤¦» œÂ¦ŠÄœ„µ¦˜·—¡¥µ›· °ŠÃ‡œ¤ ผลการศึกษาชนิ ดและปริ มาณของหนอนพยาธิในระบบ
ทางเดินอาหารของโคนมจากฟาร์ มเกษตรกร 2 กลุ่มคือ กลุ่มป่ าพะยอมซึ่ งมีเกษตรกรในพื้นที่อําเภอป่ าพะยอมรวมทั้ ง
ฟาร์มโคนมของมหาวิ ทยาลัยทักษิณ เป็ นจํานวนทั้ งหมด 11 ฟาร์ม กลุ ่มลําปํ าซึ่ ง จํานวนทั้ งหมด 13 ฟาร์ ม ผลการตรวจ
พยาธิจากโคจํานวน 288 ตัว พบว่ามีการติ ดพยาธิ ตัวกลมมากที่สุ ด ได้แก่ พยาธิ กลุ่ม Strongylids Capillaria ssp.
Toxocara vitulorum และรองลงมาพยาธิใบไม้ที่ พบ ได้แก่ ตั วเต็มวัยของพยาธิใบไม้ในตับ และ Gastrothylax
crumenifer จากการตรวจอุ จจาระ 288 ตัวอย่าง พบว่ามีโคนมที่ติดโรคพยาธิทั้ งหมด 144 ตัว คิดในอัตราความชุกของ
พยาธิ ร้อยละ 50 ของประชากรทั้งหมด โดยพบความชุ กของพยาธิตัวกลมสู งที่สุดถึงร้อยละ 52.77 และพบความชุกของ
พยาธิ ใบไม้ร้อยละ 9.03 โคนมที่ทําการศึกษาพบว่ามีการติ ดพยาธิเพียงชนิดเดี ยวร้ อยละ 79.86 ติดพยาธิมากกว่า 1 ชนิ ด
ร้อยละ 20.14 กลุ่มป่ าพะยอมพบว่ามีโคติดพยาธิ ร้อยละ 55.86 แบ่ งเป็ นการติดพยาธิ เพียงชนิดเดี ยว ร้อยละ 76.54 ติ ด
พยาธิ มากกว่า 1 ชนิ ดร้อยละ 23.46 กลุ่มลําปํ าพบว่ามีโคติดพยาธิร้อยละ 43.35 แบ่ งเป็ นการติ ดพยาธิเพียงชนิ ดเดียวร้ อย
ละ 84.13 ติดพยาธิ มากกว่า 1 ชนิ ด ร้อยละ 15.87
การศึกษาการติดพยาธิ ในทางเดินอาหารของโคนมของสองกลุ่มพบว่ากลุ่มป่ าพะยอม มีอัตราการติดพยาธิ สูง
กว่ากลุ่มลําปํ า แต่มีค่าเฉลี่ยใกล้เคียงกันเนื่ องจากลักษณะฟาร์ม การจัดการและการสุขาภิบาลในฟาร์ มของเกษตรกรมี
ลักษณะคล้ายคลึงกัน และโคนมที่ศึกษานั้นจะเป็ นแม่โครี ดนม มี การเลี้ ยงแบบผูกยืนโรงเป็ นส่วนใหญ่ นงนุช และคณะ
(2533) และสถาพร และคณะ (2536) ที่ได้รายงานว่าโคที่มีอายุ ตั้งแต่ 5 ปี ขึ้ นไป จะมีอัตราการติดพยาธิ น้อยกว่าโคที่มีอายุ
ตํ่ากว่า 5 ปี ผลการตรวจพบความชุกในการติดพยาธิในครั้ งนี้ สอดคล้องกับจารุ ณี และคณะ (มปป) รายงานว่าโคนมมี
ความชุกของการติ ดพยาธิตัวกลม พยาธิใบไม้ และพยาธิ ตัวตื ด คิดเป็ น 89.04% 12.33% และ 4.11% การติดพยาธิ ตัว
กลมในกลุ่ม Strogyliodes ที่ตรวจพบสู งในพื้ นที่ อาจเนื่ องมาจากปัจจัยจากลักษณะภูมิอากาศ ภูมิ ประเทศ ค่าเฉลี่ย
ปริ มาณนํ้ าฝนตลอดปี ความชื้นสั มพัทธ์ ลักษณะของดิ น และร่มเงาของต้ นไม้ที่ปกคลุมดิน และพยาธิ กลุ่ มนี้ ยังมี
คุณสมบัติเฉพาะที่ ทําให้มีโอกาสติดเชื้ อได้สูง โดยพยาธิสามารถดํารงชีวิตแบบอิสระได้ด้วยทําให้มีการเพิ่ มจํานวนของ
พยาธิในสิ่ งแวดล้อม การก่อโรคของพยาธิ ในกลุ่มนี้ เกิดได้จากตัวอ่อน และตัวเต็ มวัย(Taylor และคณะ, 1989) และ
เนื่ องมาจากพยาธิ กลุ่มสตรองจิลอยดิส มี ระยะติดต่ออยู่ในดิน (กัลยา, 2535)
‡ªµ¤´¤¡´ œ›r °Š¨´„¬–³‡³Âœœ£µ¡¦n µŠ„µ¥´ ˜ªr ¨³‡ªµ¤¦»œÂ¦Š˜n °„µ¦˜·—¡¥µ›·Äœ¦³šµŠÁ—·œ°µ®µ¦Ã‡œ¤
การให้คะแนนสภาพร่ างกายโค (BCS) ที่ ทําการเก็บตัวอย่างอุจจาระเพื่อถ่ายพยาธิ โดยใช้จุดสังเกตได้ในการให้คะแนน
ตามระบบ 5 คะแนนของ Snjfen และFerguson (1991) โคนมที่ ทําการศึกษาพบว่ามีค่า BCS ในระดับ 2.00-5.00 กลุ่ม
อําเภอป่ าพะยอม จํานวน 130 ตัว พบว่ามีค่า BCS ที่ 2.5 คิดเป็ นร้ อยละ 40.8 ค่า BCS ที่ 3.0 คิดเป็ นร้อยละ 36.9 กลุ่ม
ลําปํ ามีจํานวนโคที่ทําการให้ คะแนนสภาพร่างกาย จํานวน 137 ตัว พบว่ามีค่า BCS ที่ 2.5 คิดเป็ นร้อยละ 40.9 และค่า
BCS ที่ 3.0 คิ ดเป็ นร้อยละ 52.6 (ตารางที่ 3)
79
การประชุมวิชาการระดับชาติ มหาวิ ทยาลัยทักษิณ ครั้งที่ 22 ประจำปี 2555