full2012.pdf - page 78

šœÎµ
การเลี้ ยงโคเป็ นอาชีพทางการเกษตรที่สํ าคัญอย่างหนึ่ งในภาคใต้ พื้ นที่ที่มีการเลี้ ยงโคนมในภาคใต้ส่วนใหญ่
อยู่ ในจังหวัดพัทลุง สงขลา ตรัง สุราษฎร์ ธานี ชุ มพร และนครศรีธรรมราช ภูวนาท และคณะ (2541) รายงานว่าฟาร์ม
โคนมในจังหวัดพัทลุงซึ่ งเป็ นจังหวัดที่เลี้ ยงโคนมมากที่สุ ดในภาคใต้เป็ นฟาร์ มขนาดเล็ก มีโคนมเฉลี่ย 10 ตัว/ฟาร์ม และ
ปริ มาณการให้นํ้ านมดิ บโดยเฉลี่ ย 9-10 กก./ตัว/วัน แม้ว่าภาคใต้จะมีศักยภาพสู งในการเลี้ ยงโคนม เนื่องจากมี การ
กระจายของฝนมากกว่า 8 เดื อน ซึ่ งทําให้พืชอาหารสัตว์อุดมสมบูรณ์ แต่การพัฒนาการเลี้ ยงโคนมของภาคใต้นับว่าช้า
กว่าภาคอื่นๆ ของประเทศไทย ลักษณะการเลี้ ยงโคนมในจังหวัดพัทลุงและจังหวัดใกล้เคียงพบว่ า ผู้เลี้ ยงประสบปัญหา
ด้านต้นทุนในการผลิ ตสูง และปั ญหาการจัดการสุ ขภาพของโคนม ปัญหาสุ ขภาพที่เกิ ดจากพยาธิ ในโค ก่อโรคทั้ ง
ทางตรงและทางอ้อม เช่ น ดูดเลือด แย่งอาหาร รบกวนการดูดซึ มอาหาร ทําลายอวัยวะภายใน เช่น ตับ กัดกินเนื้ อเยื่อ
ภายในร่ างกาย หรื ออุดตันลําไส้ และทําให้สัตว์มีร่างกายซู บผอม อ่อนแอ ไวต่อการติดโรคอื่ น ๆ ให้ผลผลิตลดลง เป็ น
ต้น Krotenkov และคณะ (1990) รายงานการตรวจเชื้ อ coccidian และพยาธิ Strongyloides papillosus ในลู กโคอายุ 6-24
สัปดาห์ ที่กําลังป่ วยด้วยโรคปอดอักเสบ (pneumonia) และโรคลําไส้อักเสบ (enteritis) ในเขต Smolensk ในประเทศ
รัสเซี ย และ Taira และUra (1991) รายงานการตายอย่างเฉี ยบพลันของลูกโคจํานวน 152 ตัวในฟาร์มทางตอนใต้ของ
ประเทศญี่ปุ่ น โดยสัตว์ที่ตายไม่ มีความผิ ดปกติใด ๆ จากการชันสู ตรซากของลูกโคทั้ งหมดพบการติดพยาธิอย่างรุนแรง
ของพยาธิ Strongyloides papillosus ในประเทศไทย สถาพร และคณะ (2536) รายงานการตรวจพยาธิในโคนมที่ ตําบล
หนองโพ จังหวัดราชบุรี คือ Neoascaris vitulorum, Strogyloides papillosus, Bunostomum spp, Trichuris spp, และพยาธิ
ในกลุ่ม Strongylids สถาพร และคณะ (2533) รายงานว่าในปี 2533 ลูกโคในจังหวัดบุรี รัมย์ และจังหวัดสุ ริ นทร์มีอัตรา
การติดพยาธิ 42.53 และ 43.94 ตามลําดับ โดยส่ วนใหญ่เป็ นการติ ดพยาธิชนิดเดี ยว (single infection) โดยพยาธิใบไม้ใน
กระเพาะสัตว์ เคี้ยวเอื้ องมีอัตราสู งสุด รองลงมาได้แก่ Toxocara vitulorum และพยาธิ Strongyloides papillosus
วัตถุ ประสงค์ของการวิจัยครั้ งนี้ เพื่อศึกษาถึงชนิ ดและปริ มาณของพยาธิ ที่ ตรวจพบในทางเดินอาหารโคนมที่
เลี้ ยงในฟาร์ มเกษตรกร อําเภอเมือง และอําเภอป่ าพะยอม จังหวัดพัทลุง และข้อมูลทางด้านสุ ขภาพเบื้ องต้น คะแนน
ความสมบูรณ์สภาพร่ างกายของโคนม (body condition scoring; BCS) เพื่อเป็ นข้อมูลพื้นฐานและสามารถนําข้อมูลไปใช้
เป็ นแนวทางในการจัดการวางแผนในการแก้ปั ญหา ควบคุมและป้ องกันความเสี ยหายของพยาธิในฟาร์มโคนมได้
ª·›¸ „µ¦ª·‹´¥
ทําการเก็บตัวอย่างอุจจาระของโคนมของฟาร์ มโคนมในพื้นที่จังหวัดพัทลุง อําเภอป่ าพะยอม และอําเภอเมือง
(กลุ่มลําปํ า)จังหวัดพัทลุง โดยใช้ขนาดของฟาร์ มที่เก็บตัวอย่างเป็ นตัวกําหนด คือ ฟาร์มขนาดเล็ก มีจํานวนโค 5-10 ตัว
ฟาร์มขนาดกลาง มี จํานวนโค 11-20 ตัว ฟาร์ มขนาดใหญ่ มีจํานวนโค มากกว่า 20 ตัว โดยวิธี การล้วงเก็บอุจาระโดยตรง
จากทวารหนัก รวม 288 ตัวอย่างโดยวิธีการสุ่ มตัวอย่างระหว่างเดื อนพฤศจิ กายน ถึงเดือนธันวาคม ซึ่ งเป็ นฤดูฝนของ
ภาคใต้ ˜´ª°¥nµŠ°»‹‹µ¦³š´ÊŠ®¤—‹³Á„ȝš¸É °»–®£¼¤· 4 °C ¨³œÎµ¤µ˜¦ª‹®µÅ n ¡¥µ›· Ĝ¦³šµŠÁ—·œ°µ®µ¦—oª¥ª·›¸ šÎµ
Ä®oÅ n¡¥µ›· ¨°¥˜´ª°¥nµŠŠnµ¥ (simple floatation) —oª¥œÎÊ µÁ„¨º°°·É¤˜´ª (Soulsby, 1982) การแปลผลข้อมูลความชุกของพยาธิ
ให้สัญลักษณ์พยาธิ ที่ตรวจพบและความชุกของไข่พยาธิ ตามเกณฑ์ของจตุพรและคณะ (2544)
78
การประชุมวิชาการระดับชาติ มหาวิ ทยาลัยทักษิณ ครั้งที่ 22 ประจำปี 2555