full2012.pdf - page 182

š¸É¤µÂ¨³‡ªµ¤Îµ‡´
ทรั พยากรป่ าไม้ ถื อเป็ นปัจจัยหนึ่ งที่มี ความจําเป็ นต่อการดํารงชี วิตของมวลมนุ ษย์ และเป็ นแหล่งรวบรวม
พันธุกรรมของสิ่งมีชี วิตที่สําคัญที่สุด มนุ ษย์สามารถใช้ประโยชน์จากทรัพยากรป่ าไม้ได้นานัปการ สามารถใช้เป็ นวัสดุ
ในการสร้ างอาคารบ้านเรื อน ใช้เป็ นอาหาร ใช้ทํายารักษาโรค เป็ นแหล่งกําเนิดต้นนํ้ าลําธาร ช่ วยชะลอการไหลของนํ้ า
ช่วยสร้างความชุ่มชื้ นและควบคุ มสภาวะอากาศ ช่วยให้ฝนตกต้องตามฤดูกาล ไม่ เกิดความแห้งแล้ง ช่วยบรรเทาความ
รุ นแรงของลมพายุทําให้บ้านเมืองรอดพ้นจากวาตภัยได้ ช่วยป้ องกันและควบคุ มนํ้าตามแม่ นํ้ าไม่ให้สูงขึ้ นอย่างรวดเร็ว
จนล้นฝั่ งกลายเป็ นอุทกภัย ช่วยป้ องกันการกัดเซาะและพัดพาหน้าดิน จากนํ้ าฝนและลมพายุโดยลดแรงปะทะลง การ
หลุดเลื่อนของดิ นจึงเกิ ดขึ้ นน้อย และยังเป็ นการช่วยให้แม่ นํ้ าลําธารต่ าง ๆ ไม่ตื้ นเขิน อีกทั้งเป็ นที่พักผ่อนหย่อนใจอี ก
ด้วย (กรมส่งเสริ มคุณภาพสิ่ งแวดล้อม, 2550)
อุทยานแห่งชาติเขาปู่ -เขาย่า เป็ นอุ ทยานแห่งชาติลําดับที่ 42 ของประเทศไทย มี พื้นที่ครอบคลุมจังหวัดพัทลุง
นครศรี ธรรมราช และจังหวัดตรัง มี เนื ้อที่ประมาณ 433,750 ไร่ มีลักษณะภูมิประเทศที่อุดมสมบูรณ์ ซึ่ งพื้นที่ส่วนใหญ่
เป็ นป่ าไม้ มีภูเขาสลับซับซ้อนและที่สํ าคัญ ยังเป็ นพื้นที่ป่ าต้นนํ้ าของแม่นํ้ าตรังและแม่ นํ้ าปากพนัง สําหรับสภาพพื ช
พรรณส่วนใหญ่เป็ นป่ าดิ บชื้น มีพรรณไม้หลายชนิดขึ้ นอยู่อย่างหนาแน่ น เช่น สะตอ เนียง หลุมพอ ตะเคียน หวาย บอน
เป็ นต้น และยังมี พืชพรรณที่ สามารถนํามาใช้ในการอุปโภคบริ โภคมากมายหลายชนิ ด เช่ น สะตอ เนียง ผักกู ด หน่อไม้
เป็ นต้น (สํานักอุ ทยานแห่งชาติ ส่วนศึกษาและวิ จัยอุทยานแห่งชาติ, 2551) ซึ่ งมี ชาวบ้านเข้าไปใช้ประโยชน์ ด้านการ
เก็ บหาของป่ าในพื้ นที่เขาปู่ เป็ นระยะเวลายาวนานนับแต่อดี ต เช่น การเก็บพื ช ผัก ผลไม้ สัตว์ และเห็ดมาใช้ในการ
บริ โภคเป็ นอาหารต่อการดํารงชีวิตในแต่ละวัน การใช้ส่วนต่างๆ ของพืชในการสร้ างเครื่องมือเครื่ องใช้ เพื่อสร้ างความ
สะดวกสบายต่ อการประกอบอาชี พหรือการดํารงชี วิต การเก็บพืชสมุ นไพรมาใช้ทําเป็ นยารักษาโรค ใช้เป็ นยาบํารุ ง
ร่ างกาย และยังใช้ พื ชและสัตว์เป็ นส่ วนหนึ่ งในการประกอบพิธี กรรมต่างๆ ตามความเชื่ อของชาวบ้าน จากการใช้
ประโยชน์ ดังกล่าว ทําให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของระบบนิ เวศ ทําให้ความหลากหลายของจํานวนทรัพยากรป่ าไม้ลดลง
โดยเฉพาะอย่างยิ่ งของป่ าที่ นํามาใช้เพื่อการอุปโภค บริโภค แต่ในอดีตยังไม่ก่อให้เกิดผลกระทบกับความอุดมสมบูรณ์
ของระบบนิเวศและทรั พยากรป่ าไม้มากนัก
จากการสั มภาษณ์คุณจี ระภา กลับเอี ยด เจ้าหน้าที่ ของอุทยานแห่งชาติ เขาปู่ -เขาย่า (สัมภาษณ์ , 10 สิงหาคม
2553) พบว่าชาวบ้านที่อาศัยอยู่รอบๆ พื้นที่ศึกษามีจํานวน 1,280 ครั วเรื อน มีจํานวนประชากรประมาณ 16,453 คน ซึ่ ง
ประชากรบางส่ วนมีความต้องการใช้ทรั พยากรป่ าไม้จากแหล่งทรัพยากรในพื้นที่ในด้านการเก็บหาของป่ ามาอุปโภค
บริ โภค และขาย เพื่อเป็ นแหล่งอาหาร ผลิตเครื่องมือเครื่องใช้ และเป็ นการสร้างรายได้ให้กับครอบครัว หากเปรี ยบเทียบ
กับวิถี ในอดีตเกี่ยวกับลักษณะ รู ปแบบและการใช้ประโยชน์ทรั พยากรอาจไม่มีความแตกต่ างกันมากนักกับในปั จจุบัน
แต่หากพิจารณาในส่ วนของปริมาณการใช้ จะเห็นได้ว่าปัจจุบันปริ มาณการใช้ประโยชน์ในรู ปของป่ ามีปริ มาณมากกว่า
จากอดี ตหลายเท่า ซึ่ งอาจมี ผลมาจากการเพิ่มขึ้ นของจํานวนประชากร การเปลี่ยนแปลงของเศรษฐกิจที่ มีการขยายตัว
อย่างรวดเร็ว ประกอบกับความเจริ ญของสภาพชุ มชน ก็ยิ่งทําให้ความต้องการที่จะนําของป่ าออกมาจากแหล่งทรัพยากร
เพื่อตอบสนองความต้องการดังกล่าวเพิ่มมากขึ้ น ส่งผลกระทบให้ทรัพยากรป่ าไม้ในรู ปของของป่ ามีจํานวนลดลงอย่าง
มาก ภายในระยะเวลา 2-3 ปี ที่ ผ่านมา และคาดว่ าในอนาคตอาจทําให้ทรั พยากรป่ าไม้ในรู ปของของป่ าในพื้นที่ ไม่
สามารถรองรับการใช้ประโยชน์ของชาวบ้านได้ตามที่ต้องการ และของป่ าบางชนิดที่ชาวบ้านมี ความต้องการ หรื อความ
จําเป็ นที่จะใช้ประโยชน์ ในปริ มาณที่มากๆ อาจสูญพันธุ์ไป หากปล่อยให้สถานการณ์ดังกล่าวดําเนินต่อไปโดยขาดการ
สร้างความรู้ ความเข้าใจในการจัดการทรัพยากรป่ าไม้อย่างจริ งจัง ท้ายที่สุ ดจะเกิดผลกระทบต่ อความยั่ งยืนของทรัพยากร
182
การประชุมวิชาการระดับชาติ มหาวิ ทยาลัยทักษิณ ครั้งที่ 22 ประจำปี 2555