full2012.pdf - page 188

การวิจัยครั้ งนี้ ผู้วิจัยพบว่าของป่ าที่ ชาวบ้านเก็บหามากที่สุ ดเป็ นของป่ าประเภทอาหาร อาจเป็ นเพราะอาหาร
เป็ นสิ่ งที่จําเป็ นต่อการดํารงชีวิตอันดับแรก และของป่ าประเภทเครื่ องมือเครื่องใช้ เก็บหาน้อยที่สุ ด เนื่องจากการเก็บหา
ต้องอาศัยความรู้ ขั้ นตอนต่างๆที่ นํามาสู่ การแปรรู ปเป็ นเครื่ องมื อเครื่ องใช้ ตลอดจนในปัจจุ บันชาวบ้านอาจรู ้สึ กว่า
สามารถหาซื้ อเครื่ องมือเครื่ องใช้ได้สะดวกง่ ายดายกว่าที่ จะต้องเดิ นทางเข้าไปในป่ าและนําของป่ าเหล่านั้ นมาประกอบ
เป็ นเครื่ องมือ ทําให้การพึ่งพาจากป่ าในด้านนี้ มีน้อยลง
ชนิดของของป่ าประเภทอาหารที่ชาวบ้านใช้ ประโยชน์มากที่สุดได้แก่ สะตอ เหรียง เนี ยง เพราะในหนึ่ งต้น
สามารถให้ผลผลิตจํานวนมาก และการที่มีพ่อค้าคนกลางมารับซื้อในพื้นที่ และให้ราคาสู ง ก็เป็ นแรงจูงใจให้มีการเก็บหา
ของป่ าประเภทนี้ อยู่มาก สําหรั บของป่ าประเภทยารักษาโรคที่มีการใช้ประโยชน์มากที่สุด ได้แก่ นํ้ าผึ้ง เนื่ องจากมี ราคา
แพง และตลาดมี ความต้องการสู งเช่นกัน ส่ วนยารักษาโรคชนิ ดอื่นๆ มี การเก็บหามาใช้ประโยชน์ เพียงเล็กน้อย ทั้ งนี้
เพราะผู ้ จะเก็บหาต้องมีความรู้ในเรื่ องยารักษาโรค ซึ่ งพบว่าส่วนใหญ่จะเป็ นหมอสมุนไพรในพื้ นที่ ส่วนของป่ าประเภท
เครื่ องมือเครื่ องใช้ที่ นิยมนํามาใช้ ประโยชน์ ได้แก่ ดอกหญ้า หวายเส้น หวายด้าม ซึ่ งถูกนํามาเป็ นส่ วนประกอบที่ใช้ทํา
ไม้กวาดดอกหญ้า มี ตลาดรองรับตลอดทั้งปี และของป่ าประเภทไม้ดอกไม้ประดับที่ มีการใช้ประโยชน์มากที่สุ ด ได้แก่
จันทร์ แดง จันทน์ ผา เนื่องจากมี ลักษณะลําต้นที่สวยงาม มี ราคาแพงและนิยมใช้ประดับตามบ้านเรื อน จึงมี ความต้องการ
ทางตลาดสู ง หากเปรี ยบเทียบการเก็บหาของป่ ากับอดีต พบว่ าในปัจจุบันผู้เก็บหามีจํานวนลดลง แต่ มีความต้องการใช้
ประโยชน์เพิ่มขึ้ น เนื่องจากขาดผู ้ ที่ มีความรู้ ในการเก็บหา และเยาวชนส่วนใหญ่ มักศึกษาต่อและทํางานนอกพื้นที่และ
จากการศึกษาพบว่าของป่ าที่ อยู่ในภาวะเสี่ ยงต่อการสูญพันธุ ์ คือ จันทร์ แดง จันทน์ ผา เนื่องจากปริ มาณลดลงจากพื้นที่ป่ า
อย่างรวดเร็ ว คงเหลื อเพียงพื้ นที่ที่ ไม่สามารถเข้าเก็บหาได้ ซึ่ งส่ วนมากเป็ นบริ เวณผาหิ น มี ความชันสู ง ยากลําบากต่อการ
เก็บหา
¦» žŸ¨
อุทยานแห่งชาติ เขาปู่ -เขาย่า มี คุณค่าและเป็ นประโยชน์ต่อการดํารงชี วิตของชาวบ้านในพื้ นที่ตําบลเขาปู่ ซึ่ ง
ชาวบ้านได้ใช้ประโยชน์จากป่ าในเขตพื้นที่เขาปู่ ฯในรู ปของป่ า ในประเภทต่ างๆ คือ ประเภทอาหาร ประเภทยารักษา-
โรค ประเภทไม้ดอกไม้ประดับ และประเภทเครื่องมือเครื่องใช้ ซึ่ งจากผลการศึ กษา แสดงให้เห็นว่าในรอบ 1 ปี ชาวบ้าน
มีการเก็บของป่ ามาใช้ประโยชน์คิดเป็ นมู ลค่าสุทธิ เท่ากับ 6,400,840.19 บาทต่อปี สามารถสะท้อนให้ เห็นถึง ค่าใช้จ่ายที่
ชาวบ้านต้องใช้จ่ายในการซื้ ออาหาร ยารั กษาโรค ไม้ดอกไม้ประดับและเครื่ องมือเครื่องใช้หากไม่มีทรั พยากรดังกล่าว
และรวมถึงการสร้างรายได้ให้แก่ ชาวบ้านในช่วงเวลาที่ว่างเว้นจากการประกอบอาชีพหลัก ซึ่ งเป็ นทางหนึ่ งที่ช่วยลด
อัตราการอพยพของแรงงานในพื้ นที่ได้ นอกจากนี้ มูลค่าดังกล่าวยังสะท้อนให้เห็นถึงความหลากหลายของชนิ ดพันธุ์พื ช
ที่มีมูลค่าที่ ชาวบ้านมีความต้องการนํามาใช้ประโยชน์เป็ นจํานวนมาก รวมถึงความอุดมสมบู รณ์ทรัพยากรป่ าไม้ในพื้ นที่
แต่ จากผลการศึกษาข้างต้น มีแนวโน้มที่ จะทําให้ความอุดมสมบู รณ์ ดังกล่ าวเสื่อมลงได้หากไม่ได้มีการจั ดการอย่าง
ถูกต้อง จึงควรใช้กระบวนการมีส่วนร่ วมจากทุกภาคส่ วนที่เกี่ ยวข้องกับพื้ นที่และร่ วมกันหาแนวทางในการจัดการให้
เป็ นระบบเพื่อช่วยให้ทรัพยากรดังกล่ าวได้มีให้ได้ใช้ประโยชน์ตลอดไป
‡Îµ °‡»–
ขอขอบพระคุณคณะผู ้ ร่ วมวิจัยทุกท่าน เยาวชนทีมวิจัย ปราชญ์ชาวบ้านตําบลเขาปู่ ที่ ร่วมแรง ร่ วมใจอย่างเต็ม
ความสามารถในการเก็ บข้อมู ลและอุทยานแห่ งชาติเขาปู่ -เขาย่าที่ กรุ ณาให้ที่ พั กแก่นักวิ จัย คณะวิ ทยาศาสตร์
มหาวิ ทยาลัยทั กษิ ณ ที่กรุ ณาอุ ปกรณ์ การศึ กษา งานวิ จั ยชิ้ นนี้ ได้รั บแหล่ งทุ นสนั บสนุ นจากบัณฑิ ตวิ ทยาลัย
มหาวิทยาลัยสงขลานคริ นทร์
188
การประชุมวิชาการระดับชาติ มหาวิ ทยาลัยทักษิณ ครั้งที่ 22 ประจำปี 2555