การประชุมวิชาการระดับชาติมหาวิทยาลัยทักษิณ 2559 - page 297

296
บทนา
ยาวาร์ฟาริ น (warfarin) เป็นยาต้านการแข็งตัวของเลือดชนิ ดรับประทาน (oral anticoagulant) ที่ มีประโยชน์
ทางคลิ นิกมายาวนาน มีข้อบ่ งใช้รักษาและป้องกันการเกิดลิ่มเลือดอุดตันทั้งในหลอดเลือดดา หลอดเลือดแดง และภาวะ
แทรกซ้อนของการเกิดลิ่มเลือดจากโรคหั วใจเต้นผิ ดจังหวะ (atrial fibrillation) หรือโรคความผิ ดปกติของลิ้ นหัวใจที่มีการ
เปลี่ยนลิ้นหั วใจ (prosthetic heart valve) ลดความเสี่ยงของการกลับเป็ นซ้าของโรคกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด
(myocardial infarction) [1]
ลิ้ นหัวใจเทียม (prosthesis valve) เป็ นลิ้นที่ใช้เปลี่ยนแทนลิ้นเดิม (valve replacement) ในกรณีการผ่าตัดเอา
ลิ้ นหัวใจพิการออก แบ่งได้เป็น 2 ชนิด ตามชนิดของวัสดุที่นามาผลิต [2] ได้ แก่ ลิ้นหัวใจทามาจากโลหะ (mechanical
valve) โดยมี รูปร่างที่แตกต่างกันไปตามการออกแบบ เช่น แบบบานพับ หรือแบบลู กบอลในกรง และลิ้ นหัวใจทามาจาก
เนื้อเยื่อสิ่งมีชี วิต (bioprosthesis หรือ tissue valve) ลิ้นหัวใจเทียมแบบโลหะมีความทนทาน [3-7] แต่ มีโอกาสเกิด
ลิ่ มเลือดอุดตั นได้สูงและเป็ นอันตรายร้ายแรงถึงชีวิต ดังนั้นผู้ป่วยหลั งผ่าตั ดใส่ลิ้ นหัวใจเที ยมแบบโลหะจึงจาเป็นต้อง
รั บประทานยาวาร์ฟารินด้ วยขนาดที่เหมาะสมอย่างต่อเนื่องตลอดชีวิตเพื่อป้องกันการเกิดลิ่มเลือดอุ ดตัน [8-9]
การใช้วาร์ฟารินซึ่งเป็นยาที่มีความเสี่ยงสูงในทางคลินิกนั้น ทาให้ เกิดปัญหาได้มาก เนื่องจากยามีช่วงการรักษา
แคบ มีเภสัชจลนศาสตร์ และเภสัชพลศาสตร์ ที่ซั บซ้อน เกิ ดอันตรกิริ ยาระหว่างยาได้ ง่าย อีกทั้งปัจจั ยความแตกต่ างทาง
ด้านเภสัชพันธุศาสตร์ ที่มีผลต่ อเภสัชจลนศาสตร์ และเภสัชพลศาสตร์ของยาวาร์ฟาริน อาจส่งผลต่อการตอบสนองต่ อยาที่
แตกต่างกันทั้งในและระหว่างบุ คคล [10] เช่น การเกิดภาวะเลื อดออกผิดปกติตั้งแต่ ระดับที่ไม่ รุนแรงจนอาจทาให้เสี ยชีวิต
ได้ การที่ไม่ สามารถควบคุมภาวะโรคของผู้ป่วย เกิดอาการแทรกซ้ อนตามมา เช่น เกิ ดภาวะลิ่มเลือดอุ ดตันสมอง (stroke)
เป็นต้น ขนาดยาวาร์ ฟารินสัมพันธ์ กับทั้งปัจจั ยทางพันธุกรรมและปัจจัยจากสิ่งแวดล้อม ดังนั้นจาเป็นต้องมีการติดตามการ
ใช้ ยาอย่างใกล้ชิ ด [11-12] แนวทางการใช้ ยาวาร์ฟาริ นเพื่ อการรักษาทางคลิ นิก กาหนดให้มีการติ ดตามประเมิ น
ประสิ ทธิภาพและความเป็นพิษของยาเป็ นระยะอย่างสม่าเสมอเพื่อปรั บระดับยาให้เหมาะสม การติดตามผลการรักษา
ด้วยยาวาร์ ฟารินพิ จารณาจากการตรวจเลื อดหาระดั บ prothrombin time (PT) แล้วรายการผลเป็นค่า INR
(international normalized ratio) ระดั บการต้านการแข็งตัวของเลือดที่ เหมาะสมนั้นแตกต่างกั นไปตามแต่ละข้อบ่งใช้
[12] และเนื่องจากผลของยาวาร์ ฟารินต่อการเพิ่มขึ้ นของค่า INR ไม่ สามารถอธิบายได้ด้วยเภสัชจลนศาสตร์ ของยาเพียง
อย่างเดี ยว ดังนั้นในการปรั บขนาดยาเพื่อให้ได้ ค่า INR ตามเป้ าหมายจึงไม่สามารถคานวณหรือกาหนดแน่ชั ดได้ การ
ติดตามดูแลผู้ ป่วยอย่างใกล้ชิ ดในระยะเริ่มต้ นของการรักษาด้วยยาวาร์ฟารินในช่วง 3 เดือนแรกมีความสาคั ญมาก ควร
เน้นการนัดติดตามผล INR จนถึงระยะเวลาที่ ยาวาร์ฟารินออกฤทธิ์ได้เต็ มที่เพื่อหาขนาดยาที่คงที่หรือเหมาะสมในระยะยาว
โดยไม่เกิ ดภาวะแทรกซ้อนของยาเพื่อประโยชน์และความปลอดภัยต่อผู้ป่วย
ดังนั้นผู้วิจัยจึงสนใจศึ กษาถึงประสิทธิภาพของการใช้ยาวาร์ ฟารินหลังผ่าตัดใส่ ลิ้นหัวใจเทียมแบบโลหะ โดยศึกษา
การควบคุมระดั บการแข็งตัวของเลือดของผู้ป่วยที่ ได้รั บการรักษาด้วยยาวาร์ฟารินหลั งผ่าตั ดใส่ลิ้ นหัวใจเทียมแบบโลหะ
ตั้งแต่เริ่มเป็ นผู้ป่วยนอกที่คลินิกศัลยกรรมทรวงอก โรงพยาบาลยะลาภายใน 5 ครั้งแรก โดยนาผลที่ได้มากาหนดแนวทาง
ในการสร้างรู ปแบบงานบริบาลเภสัชกรรมที่เหมาะสมสาหรั บผู้ป่ วยที่ได้รั บการรักษาด้วยยาวาร์ ฟาริน ทาให้ การรักษามี
ประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้ น