การประชุมวิชาการระดับชาติมหาวิทยาลัยทักษิณ 2559 - page 47

46
บทนา
กล้วยไม้เป็นไม้ดอกที่นิยมปลูกเลี้ยงเพื่อดูความสวยงามของดอกและต้น จึงทาให้มีผู้นิยมเข้าป่ าไปเก็บกล้วยไม้ป่าจานวน
มากมายหลากหลายชนิดออกจากป่ ามาปลูกเลี้ ยงหรือส่งจาหน่ายทั้งในประเทศและต่างประเทศการเปลี่ ยนแปลงที่อยู่ของ
กล้วยไม้เพื่อนาพื้นที่ไปใช้ประโยชน์ [1] หรือกล้ วยไม้ป่าอาจถูกทาลายโดยเกษตรกรผู้ บุกรุกป่าเพื่อนาพื้นที่มาทาการเกษตร จึง
ทาให้กล้วยไม้ป่ าในปัจจุบันนี้มีปริมาณลดลงจนอาจทาให้สู ญพันธุ์ได้ในอนาคตจากความก้าวหน้าในด้านเทคนิคการเพาะเลี้ยง
เนื้อเยื่อพืชสามารถที่จะนาเมล็ ดและเนื้อเยื่อเจริญปลายยอด และตาด้านข้างของกล้ วยไม้มาเพาะเลี้ ยงในสภาพปลอดเชื้อได้
และสามารถเพิ่มปริมาณต้นกล้ วยไม้ได้อย่างรวดเร็ วในระยะเวลาสั้น เพื่อที่สามารถนากลับไปปลูกคื นสู่ป่าเพื่อเพิ่มปริมาณ
กล้วยไม้ป่าได้อย่างรวดเร็ว
กล้วยไม้ ม้าวิ่ง หรื อหญ้ าดอกดิน กล้วยหิน กล้วยไม้ ม้า จัดอยู่ในวงศ์ Orchidaceae วงศ์ย่ อย Vandoideae มีชื่ อ
วิทยาศาสตร์ว่า Doritis pulcherima Lindl. เป็ นกล้วยไม้ที่มีการเจริญเติบโตทางปลายยอด พบขึ้นเป็นกลุ่มตามพื้นทราย ซอก
หินหรือบนหิ น ตามป่าโปร่งและพบที่หลายระดั บความสูงจากระดับน้าทะเลขึ้นไป จนถึงบนภูเขาที่สูงจากระดับน้าทะเลมากกว่า
1,000 เมตร พบได้ทุกภาคของประเทศไทยมี การกระจายพันธุ์ทั่วไปในอินเดี ย พม่า และมาเลเซี ย [2] กล้วยไม้สกุลนี้ มีลักษณะ
ของรากที่มีขนาดใหญ่ ลาต้นรู ปทรงกระบอกสั้นมาก มีหลายข้อ หลายใบ ลาต้ นสูง 5 – 12 เซนติเมตร ใบรูปขอบขนาน รูปรี
จนถึงรูปทรงเกือบกลม ใบหนาอวบน้าและค่อนข้างแข็ ง เรียงสลั บซ้ายขวากันแน่ น ใบอ่อนพับออกตามยาว ใบมีสี เขียวอมม่วง
แดง ขนาดกว้าง 2 – 4 เซนติเมตร และยาว 7 – 12 เซนติเมตร กาบใบติ ดคาต้น ออกดอกประมาณเดือนมิถุ นายนถึงเดือน
พฤศจิกายน หรือขึ้นอยู่ กับแหล่งอาศัย ช่วงออกดอกไม่ทิ้งใบ ช่อดอกมั กมีมากกว่า 1 ช่อ ช่อดอกเป็นช่ อกระจะ แข็งและตั้งตรง
เกิดจากโคนต้น มี ความสูง 15 – 60 เซนติเมตร แต่ละช่อมีหลายดอก ดอกมีหลากหลายสี ตั้งแต่สีเกื อบขาว ขาวอมชมพู ชมพู
อ่อนไปจนถึงสีม่วงอมชมพูเข้ม กลีบเลี้ ยงและกลีบดอกแยกเป็นอิ สระรูปรี กลีบเลี้ยงและกลี บดอกคู่ข้างมั กจะกางและลู่ออกไป
ด้านหลังทาให้เห็นเส้าเกสรเด่นชัด โคนเส้าเกสรยืดตัวยาวด้านข้างมีกลีบเลี้ ยงคู่ข้ างติดอยู่ ปลายสุดเป็นกลีบปากมีรู ปทรงเฉพาะ
ซึ่งมีช่วงกลางโค้งขึ้ น ปลายพับลง หูกลีบปากตั้งค่อนข้างกลม โคนกลีบมีติ่งแหลม ปลายกลีบมนและมีสั นเตี้ยๆ ดอกบานเต็มที่
กว้าง 1.5 – 2.0 เซนติเมตร [2-6]
ฉะนั้นผู้วิจัย จึงต้องการศึ กษาการงอกของเมล็ดกล้วยไม้ม้าวิ่งในสภาพปลอดเชื้อเพื่อเป็นแนวทางในการขยายพันธุ์
และอนุรักษ์กล้วยไม้ม้าวิ่งต่อไป
วิธีการวิจัย
การศึกษาการงอกของเมล็ดกล้ วยไม้ม้าวิ่งในสภาพปลอดเชื้อทาโดยการสารวจและคัดเลือกต้นกล้วยไม้ม้าวิ่ งที่มีความ
สมบูรณ์ ในแปลงอนุรั กษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดาริสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุ มารี ภายใน
สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้ าคุณทหารลาดกระบัง วิทยาเขตชุมพรเขตรอุดมศักดิ์ จังหวัดชุมพร ทาการผสมเกสรจานวน
5 ต้นๆ ละ3 ดอกต่ อช่อดอก และทาการผสมทุกๆ เดือน เป็นเวลา 4 เดือน นาฝักกล้ วยไม้ม้าวิ่งที่ มีอายุของฝั กแตกต่างกั น 4
อายุ คัดเลือกฝั กจานวน 5 ฝัก ตัดกลี บเลี้ยงกลีบดอกแห้งและปลายเส้าเกสรออกจากปลายฝั ก นาฝักมาล้างทาความสะอาดผิว
ภายนอกด้วยน้าสบู่ และฉีดพ่นด้วยแอลกอฮอล์ 70 เปอร์เซ็นต์ นาฝักเข้าตู้ย้ ายเนื้อเยื่อ จุ่มฝักด้ วยแอลกอฮอล์ 95 เปอร์เซ็นต์