full2012.pdf - page 1132

2
บทนํา
สี คริสตัลไวโอเลต (crystal violet: CV) และสี มาลาไคธกรีน (malachite green: MG) เป นสียอมในกลุม
ไตรฟนิลมี เทน (triphenylmethane) ที่มีองคประกอบเป นวงแหวนอะโรมาติก (aromatic ring) สามวงเชื่อมตอกั น โดยแต
ละวงจะมี หมูมี เทน (methane group) ที่ตออยูกับไนโตรเจนของวงแหวนดังกลาว มั กนิยมใช กันอยางแพรหลายใน
อุตสาหกรรมสิ่งทอ เครื่ องสําอาง หมึกพิ มพ การผลิตยา อุตสาหกรรมแปรรูปอาหาร สีย อมแกรมในการศึกษาดาน
แบคทีเรี ยวิทยา รวมถึ งใชฆาเชื้ อที่ผิวหนั ง เชน เจนเชี่ยน ไวโอเลต (gentian violet) ใช ในการทําลายหนอนพยาธิทั้งใน
มนุ ษยและสัตว และยังมีประสิทธิภาพในการยั บยั้งการเจริญเติบโตของเชื้ อรา (Au et al., 1978) แต พบวาสียอมทั้ ง
2 ชนิดมีความเปนพิษสูงหากกําจัดทิ้งอยางไมถูกวิ ธีและเกิดการปนเปอนอยูในสิ่งแวดลอมเป นเวลานานรวมทั้งสามารถ
สะสมอยู ในสิ่งมี ชีวิ ตไดนาน ทําให เกิดความเปนพิษต อมนุษย โดยไปมีผลลดการสังเคราะห อาร เอ็น เอ ( RNA) และ
โปรตีนในสิ่งมีชีวิตรวมไปถึงมีคุณสมบัติเปนสารกอมะเร็ง (Diachenko, 1979) สําหรับการแกปญหาการกํ าจัดสียอมนี้มี
ทั้ งวิธีทางกายภาพและทางเคมี เชน การดู ดซับ (adsorption) การตกตะกอน (coagulation) การย อยสลายโดยใชแสง
(photodegradation) หรื อการแลกเปลี่ยนประจุ (ion exchange) แต เปนวิธี ที่มีคาใชจายสูง พบตะกอนตกคางจํานวนมาก
และเปนวิธี ที่มีประสิทธิภาพต่ําและทําไดในปริ มาณน้ําเสียจํากัด จึงมี ความสนใจวิธี การยอยสลายทางชี วภาพหรือการ
ฟ นฟู สภาพแวดลอมโดยชีววิ ธี (bioremediation) ซึ่งสามารถทํ าได ในแหลงน้ําทิ้งขนาดใหญที่ มีปริมาณน้ํามาก เสี ย
คาใชจายน อย ผลิตภัณฑจากการย อยไมเปนพิษตอสิ่งแวดล อมเพราะสารมลพิษถูกเปลี่ยนไปเปนมวลชีวภาพของเซลล
จุลินทรี ยซึ่งเป นสารที่คงตั วและไมเป นพิษ (กรประภา, 2543) และมี ตะกอนตกค างนอยเมื่อเปรี ยบเทียบกั บวิธีทาง
กายภาพและทางเคมี (Jadhav and Govindwar, 2006) ซึ่ งมีการรายงานวิธี การย อยสลายสียอมโดยสิ่ งมีชีวิ ต
(biodegradation) ดวยกลุ มของแบคทีเรียที่อาศัยอากาศ (aerobic bacteria) แบคที เรียที่ไมอาศัยอากาศ (anaerobic
bacteria) ยีสต (yeast) และสาหราย (Casas et al., 2009) เพื่อเปนการฟนฟูสภาพแวดล อมโดยชีววิธีที่ อาศัยกิจกรรมของ
จุลินทรียในการยอยสลายหรือลดปริมาณสียอมมากมาย (Azmi et al., 1988) ไดศึกษาประสิทธิภาพในการยอยสลายสี
ยอมของจุลินทรี ยที่ แยกจากดินบริเวณโรงงานย อมสี โดยใช สีย อมเปนสารตั้งต น ( substrate) แลวติดตามผลการ
เปลี่ยนแปลงจากการวั ดคาการดูดกลืนแสงพบวากลุ มจุลินทรียตาง ๆ มี ประสิทธิภาพในการยอยสลายสียอมแตกตางกัน
ออกไปขึ้ นอยูกับชนิ ดและจํานวนของจุ ลินทรี ย ชนิดและความเข มขนของสีย อม และระยะเวลาในการยอยสลาย
(ปยวรรณ, 2544) อีกทั้งมีการรายงานการศึกษาประสิทธิภาพในการยอยสลายสียอมคริสตั ลไวโอเลตและสีมาลาไคธ -
กรี นของแบคทีเรี ย Sphingomonas paucimobilis ที่แยกไดบ อน้ําทิ้ งของโรงงานอุตสาหกรรมสิ่งทอ ประเทศตูนิ เซีย
ปรากฏวาสามารถยอยสลายสียอมทั้งสองชนิดที่ระดับความเขมขน 2.5 มิลลิ กรัมตอลิตร ได 100% ภายในเวลา 1 ชั่วโมง
เมื่ อเติม yeast extract ผสมลงไปในอาหารเลี้ยงเชื้อชนิด mineral salts medium (MSM) (Jihane, 2009) และแบคทีเรีย
Bacillus sp. ที่แยกได จากพืชที่รดน้ําจากบ อน้ําทิ้งของโรงงานอุตสาหกรรมสิ่ งทอ ประเทศตูนิเซีย สามารถย อยสลายสี
คริสตัลไวโอ-เลตที่ระดับความเขมขน 500 มิลลิกรัมตอลิตร ได ถึง 100% เมื่ อเลี้ยงแบบเขยาที่ ความเร็ว 150 รอบตอนาที
ที่อุณหภูมิ 30 องศา-เซลเซียส พีเอช (pH) 7 ภายในเวลา 2.5 ชั่วโมง (Lamine et al., 2009)
จะเห็นไดวาการยอยสลายหรือลดปริมาณสี ยอมโดยชี ววิธีดังกลาวขางตน เปนวิธี ที่ง าย สะดวกและไมสิ้นเปลือง
ดังนั้นจึงไดสนใจศึกษาหลั กการดังกลาว คือใชสีคริ สตัลไวโอเลตและสีมาลาไคธกรีนเปนสารตั้งตนสําหรับการเจริญ
ของแบคทีเรียที่ มีประสิ ทธิภาพในการยอยสลายสีทั้ ง 2 ชนิดที่แยกไดจากห องปฏิบัติการจุลชีววิทยาของอาคารเครื่องมือ
วิทยาศาสตรและเทคโนโลยี 8 มหาวิทยาลัยวลัยลั กษณในบริเวณที่มีการปนเปอนของสีคริ สตัลไวโอเลตและสีมาลาไคธ -
กรีนจากการศึกษาทางจุลชีววิทยาหรือชีววิทยา แล วติดตามผลการเปลี่ยนแปลงของสียอมจากการวัดค าการดูดกลืนแสง
1132
การประชุมวิชาการระดับชาติ มหาวิ ทยาลัยทักษิณ ครั้งที่ 22 ประจำปี 2555