การประชุมวิชาการระดับชาติมหาวิทยาลัยทักษิณ 2559 - page 231

230
บทนำ
จากความต้องการใช้ พลังงานของประเทศเพิ่มที่ขึ้นอย่างต่ อเนื่อง และปัญหาด้านสิ่งแวดล้อมจากการใช้เชื้ อเพลิง
ฟอสซิล ส่ งผลให้มีการศึกษาการนาพลั งงานทางเลือกอื่นเพื่อใช้ทดแทน และเพิ่มเสถียรภาพด้ านพลังงานของประเทศ
โดยไบโอดีเซลเป็ นพลังงานทางเลื อกหนึ่งที่ได้รั บความสนใจ เนื่องจากสามารถนามาใช้ทดแทนหรือผสมกับเชื้ อเพลิงดีเซลได้
โดยไม่จาเป็นต้ องมีการปรับปรุงเครื่องยนต์ อีกทั้งยั งเป็นพลังงานสะอาด ผลิตได้จากพืช และปล่อยไอเสียที่ มีอันตรายน้อย
กว่าเชื้อเพลิงดีเซล [1] ปัจจุ บันประเทศไทยมีโรงงานผลิตไบโอดีเซลหลายแห่ ง โดยข้อมูลจากกรมพัฒนาพลังงานทดแทน
และอนุรั กษ์พลังงานรายงานว่า ในปี พ.ศ. 2557-2558 มี กาลั งการผลิตไบโอดีเซลได้กว่ า 3 ล้านลิตรต่อวัน [2] อย่างไรก็
ตามปัญหาสาคัญในการผลิตไบโอดีเซลคือ ไม่สามารถแข่งขั นด้านราคากับน้ามันดีเซลได้ ซึ่งปัญหาส่วนใหญ่มาจากวัตถุดิบ
ที่ใช้ในการผลิ ต ได้แก่ ไขปาล์มสเตียริน (Palm stearin) น้ามันปาล์มดิ บและน้ามันปาล์มกึ่ งบริสุทธิ์ (Refined bleached
and deodorized, RBD) จะมีราคาสู ง และไม่คงที่ เนื่องจากการผลิตน้ามันปาล์มในประเทศไทย เป็ นการผลิตเพื่อบริ โภค
เป็นหลั ก ทาให้ราคามี ความผันผวนตามความต้องการของตลาด ดังนั้นแหล่ งวัตถุดิบน้ามันเหลื อใช้ที่มีปริมาณมากพอ และ
มีราคาถูกสามารถลดต้นทุนในการผลิตไบโอดีเซลได้ จึงเป็นสิ่งจาเป็ น เพื่อเพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขันด้านราคากับ
น้ามั นดีเซล
กระบวนการผลิตไบโอดี เซลในปัจุบัน ประกอบด้วยขั้นตอนต่างๆ ได้แก่ การเตรียมน้ามัน การทาปฏิกิริ ยาทรานส์
เอสเตอริฟิเคชัน การแยกกลีเซอรอล การล้างสิ่งปนเปื้อนออกจากไบโอดีเซล การกาจัดน้าด้วยการระเหย การกรอง และ
ตรวจสอบคุณภาพ ดังแสดงในภาพที่ 1 โดยในการทาปฏิ กิริ ยาทรานส์เอสเตอริฟิ เคชันเพื่อผลิ ตไบโอดีเซล นิยมใช้ตัวเร่ ง
ปฏิกิริ ยาชนิดด่าง เนื่ องจากมีราคาถูก และสามารถเร่งอัตราการเกิดปฏิกิริยาทรานส์เอสเตอริฟิ เคชันได้ดี
ภำพที่ 1 แผนผังกระบวนการผลิตไบโอดีเซล
อย่างไรก็ตามข้อเสียของตัวเร่งปฏิ กิริยาชนิดด่างคือ สามารถเกิดปฏิกิ ริยาข้ างเคียง ได้แก่ปฏิกิ ริ ยาสะเทินกั บกรด
ไขมันอิ สระ และปฏิกิ ริ ยาสะพอนิฟิเคชันเกิ ดเป็นสบู่ได้ [3] ดังแสดงในภาพที่ 2 และ 3 ตามลาดับ โดยสบู่ มีสมบั ติเป็นตัว
ประสานน้ามันกับน้าเข้าด้วยกัน ส่งผลให้ในขั้ นตอนทาความสะอาดไบโอดีเซล ซึ่งมีการใช้น้าอุ่นล้างสิ่งปนเปื้อนออก จะเกิด
การสูญเสียน้ามันไปกับน้าล้าง และเกิดเป็นน้าเสียที่ มีลั กษณะขุ่นข้น โดยทั่วไปแล้ วน้าเสียจากกระบวนการล้ างจะปริมาณ
สูงถึงร้อยละ 100-150 ของกาลังการผลิ ต [4] โดยองค์ประกอบของน้าเสียจากโรงงานผลิตไบโอดีเซลมี สมบัติทางเคมี และ