การประชุมวิชาการระดับชาติมหาวิทยาลัยทักษิณ 2559 - page 264

263
บทนำ
สารสนเทศทางด้านกฎหมายมีบทบาทช่วยส่งเสริมให้ประชาชนเกิดความเข้าใจในข้อกฎหมายหรือกฎเกณฑ์การ
อยู่ร่ วมกันในสั งคม ซึ่งปัจจุบันนี้มีสารสนเทศทางด้านกฎหมายในรูปแบบของสื่ ออิเล็กทรอนิกส์จานวนมากขึ้น ทาให้ต้องใช้
เวลาในการค้ นหาและอาจได้รับข้อมูลที่ไม่ตรงกับความต้ องการของผู้ใช้ ดังนั้นการพัฒนาระบบค้นคืนสารสนเทศทางด้าน
กฎหมาย จึงมีความจาเป็นต่อผู้ที่ต้องการศึ กษาข้อมูลทางด้านกฎหมาย ซึ่ งช่วยให้ผู้ ใช้สามารถเข้าถึงข้อมูลได้อย่างรวดเร็ว
และสามารถคัดกรองข้ อมูลได้ตรงกับความต้องการ
คาพิ พากษาศาลฎีกา เป็นการนาหลักกฎหมายที่บัญญัติไว้มาประยุกต์ใช้กับเหตุการณ์ที่เกิ ดขึ้นจริงในสังคม [1]
ซึ่ งเขียนโดยผู้ พิ พากษาที่มีประสบการณ์สู ง ผ่านการตรวจสอบหลายขั้ นตอน เป็ นงานเขียนที่ใช้ถ้ อยคาที่กระชั บ ตรง
ประเด็ นและได้ ใจความ เหมาะสาหรับการนามาศึกษา เป็นแนวทางและสร้างความเข้าใจในการนาหลั กกฎหมายมา
ประยุกต์ใช้กับเหตุ การณ์ที่เกิดขึ้นจริงในชีวิตประจาวันได้อย่างมีเหตุผล
จากการศึกษาระบบสื บค้นคาพิพากษา คาสั่ งคาร้องและคาวินิจฉัยศาลฎีกา ที่ ถูกพัฒนาโดยศู นย์เทคโนโลยี
สารสนเทศและการสื่อสารของศาลฎีกา [2] พบว่าระบบสามารถค้นคืนคาพิพากษาศาลฎีกาได้โดยใช้ หมายเลขมาตรา
(Section) และคาค้น (Keyword) ซึ่งในส่วนของการค้นหาโดยการป้อนหมายเลขมาตรา (Section) นั้น ระบบไม่สามารถ
เปลี่ ยนหมายเลขมาตราให้เป็นหมายเลขมาตราอื่นที่มีเนื้อความกฎหมายที่สอดคล้องกัน ในกรณี ที่ มีการบัญญัติกฎหมาย
ฉบับใหม่ได้ ทาให้เมื่อป้อนคาค้ นด้วยหมายเลขมาตราใดๆ แล้ ว ระบบจะใช้เพี ยงหมายเลขมาตรานั้นในการค้นคืนคา
พิ พากษาศาลฎีกา โดยผลที่ ได้ จากการค้นคืนจะประกอบไปด้วยคาพิพากษาศาลฎี กาที่ ถูกตั ดสินด้วยหมายเลขมาตรา
ดังกล่าว ซึ่งอาจได้คาพิ พากษาที่มีเนื้อความไม่ใช่เรื่ องเดียวกั น เนื่องจากในกรณี ที่มีการบั ญญัติกฎหมายฉบับใหม่ ทาให้ บาง
หมายเลขมาตรา ซึ่งเป็นหมายเลขมาตราเดียวกัน แต่มีเนื้อความกฎหมายที่ ไม่สอดคล้องกันหรือไม่ ได้เป็นเรื่องราวเดียวกัน
การค้นคื นสารสนเทศ (Information Retrieval) (ศุภชัย ตั้งวงศ์ศานต์. 2551 : 4) เป็นกระบวนการค้ นหาข้อมูล
หรือสารสนเทศต่างๆ ทั้งที่เป็นข้ อความ ภาพหรือเสียง ในยุคที่เทคโนโลยี มีความเจริญก้าวหน้ า มีการพัฒนาระบบค้นคืน
สารสนเทศ (Information Retrieval System) อย่ างแพร่หลาย ซึ่งแบบจาลองที่นามาประยุกต์ใช้ในการพัฒนาระบบค้น
คืนสารสนเทศ เช่ น แบบจาลองบูลีน (Boolean Model) แบบจาลองเวกเตอร์สเปซ (Vector space Model) และ
แบบจาลองความน่ าจะเป็ น (Probabilistic Model) เป็นต้น โดยในงานวิจั ยนี้ ผู้วิจั ยได้เลื อกใช้วิธีการของแบบจาลอง
เวกเตอร์สเปซสาหรั บค้นคืนคาพิ พากษาศาลฎี กา เนื่ องจากแบบจาลองเวกเตอร์สเปซมี ความยื ดหยุ่นต่ อผู้ใช้ งาน มี
กระบวนการหาค่าความคล้ายคลึงระหว่ างเอกสารกับคาค้น ซึ่ งสอดคล้องกับแนวคิดของผู้วิจัยที่ต้องการหาความคล้ายคลึง
ระหว่างเนื้อความกฎหมายของหมายเลขมาตราที่สนใจกับเนื้อความกฎหมายของหมายเลขมาตราอื่ นๆ ในแต่ละปี
โดยเฉพาะอย่างยิ่งในปีที่มีการบัญญัติกฎหมายฉบับใหม่ ซึ่ งผลลัพธ์ที่ต้องการ คือ หมายเลขมาตราที่มีเนื้อความกฎหมายที่
สอดคล้ องกันหรื อเนื้อความกฎหมายที่คล้ายคลึงกัน แม้ว่าลาดับหมายเลขมาตราจะมีการเปลี่ยนแปลงไปก็ตาม
ทฤษฎีที่ เกี่ยวข้อง
1. การค้นคืนสารสนเทศ (Information Retrieval) เป็นศาสตร์ ของการค้นหาข้ อมูลหรือสารสนเทศ [3] ที่มี
ความหลากหลาย โดยระบบการค้ นคืนสารสนเทศที่ดีต้องสามารถดึงเอาสารสนเทศที่เกี่ ยวข้องกับสิ่งที่ ผู้ใช้ต้องการออกมา
ได้อย่างรวดเร็ว ถูกต้อง แม่นยา และครบถ้วนสมบูรณ์ แบบจาลองที่นามาประยุกต์ใช้ในการพัฒนาระบบค้นคืนสารสนเทศ
อย่ างแพร่หลาย เช่น แบบจาลองบูลี น แบบจาลองเวกเตอร์สเปซ และแบบจาลองความน่าจะเป็น เป็นต้น ซึ่งได้
เปรี ยบเทียบความแตกต่างของแบบจาลองสารสนเทศดังกล่าว [4,5] แสดงดังตารางที่ 1
2. แบบจาลองเวกเตอร์ สเปซ (Vector Space Model) เป็นการแทนค่าข้อมูลคาค้น (Query) และข้อมูลเอกสาร
(Document) ที่มีอยู่ในฐานข้อมูลทั้งหมดให้อยู่ในรูปแบบของเวกเตอร์ ที่เรียกว่ า เวกเตอร์ของคา (Vector of Terms) โดย
คาที่อยู่ในเวกเตอร์ ของคานั้น คื อคา (Terms) ที่ปรากฏอยู่ ในทุกๆ เอกสาร และถูกแทนค่ าด้วยค่าน้าหนักของคา (Weight
of Term) จากนั้ นทาการหาความคล้ายคลึง (Similarity Measurement) ระหว่างเวกเตอร์ของเอกสารกับเวกเตอร์ของ
ข้ อมูลคาค้น โดยการหาค่าสัมประสิทธิ์โคไซน์ของมุมระหว่างเวกเตอร์ ซึ่งจะมีค่าอยู่ระหว่าง 0 ถึง 1 ถ้าค่าโคไซน์ (Cosine)
มีค่าใกล้ 0 หมายถึง เอกสารไม่มีความคล้ายคลึงกันเลย และถ้าค่าโคไซน์มีค่าใกล้ 1 หมายถึง เอกสารมีความคล้ายคลึงกัน
มาก [6]