เอกสารการประชุมวิชาการและนำเสนอผลงานวิจัย ครั้งที่ 21 / 2554 (Oral) - page 366

10
อภิ ปรายผลการวิจัย
ผลการสํารวจพืชในพืÊนทีÉ พบว่าชาวไทยภูเขาเผ่ากะเหรีÉ ยงมีการใช้ประโยชน์ จากพืชท้องถิÉนทีÉสําคัญทีÉพบในพืÊ นทีÉ
จํานวน 89 ชนิด เมืÉอวิเคราะห์แหล่งทีÉพบพื ชชนิดต่างๆ ดังกล่าว ส่ วนใหญ่พบในพืÊนทีÉป่ าชุมชน ซึÉ งคนในชุ มชนจัดให้
พืÊ นทีÉป่ าชุมชนเป็ นแหล่งอาหารและยารั กษาโรค พืชในกลุ่ มต่างๆ มี การกระจายตัวอยู่ ทัÉวไปในพืÊนทีÉ สามารถนํามาใช้
ประโยชน์ได้ตามฤดูกาล ดังนัÊ นเพืÉ อให้เกิดความสมดุลตามธรรมชาติ จึงต้องมีการอนุรักษ์พืÊ นทีÉป่ าต้นนํÊาและป่ าชุมชนให้
มีความอุดมสมบูรณ์ต่อไปเพืÉ อให้ปริ มาณพืชท้องถิÉนมี เพียงพอกับความต้องการใช้ ประโยชน์ของคนในชุมชน
ด้านการใช้ประโยชน์จากพืชท้องถิÉ นของคนในชุมชน จากการจําแนกพืชท้องถิÉนตามการใช้ประโยชน์ แบ่งออกเป็ น
3 ประเภท คือ กลุ ่มพืชอาหารพืชอาหาร กลุ่มพื ชสมุนไพรและกลุ่มพื ชอาหารสัตว์ กลุ ่มพืชอาหารเป็ นพื ชทีÉชุมชนนํามา
บริ โภคในครั วเรื อนได้ตลอดทัÊ งปี และนิ ยมใช้ประโยชน์มากทีÉสุด โดยเลื อกนําเอาผักชนิ ดต่างๆ ทีÉ มีตามฤดูกาลมา
ประกอบอาหาร 3 มืÊอ ในช่ วงฤดูฝนมักมี ปริ มาณผักมากกว่ าฤดูอืÉ น ปริ มาณการเก็ บผักเพืÉอนํ ามาบริโภคก็จะสู งตามไป
ด้วยและพบว่าคนในชุมชนมีการเก็บสะสมพื ชผักไว้บริ โภคในวันถั ดไปโดยไม่ต้องออกไปเก็บเป็ นประจําทุ กวันและมี
ผักรับประทานในช่ วงฤดูทีÉขาดแคลน คือ ต้องมีการถนอมอาหารประเภทผัก เช่น การดอง การหมัก เป็ นต้น ซึÉ งปั จจัยทีÉ
ทําให้คนในชุมชนมีการใช้ประโยชน์จากพืชผักทีÉมีในพืÊนทีÉ พบว่า เกิดจากปัจจัยด้านเศรษฐกิจและวิถีชี วิตของกะเหรีÉ ยงใน
ชุมชน ได้แก่ เป็ นอาหารทีÉมีอยู่ตามธรรมชาติ ความสะดวกในการเก็บหา เนืÉองจากอยู ่ใกล้บ้านใช้เวลาในการเก็บไม่ นาน
และไม่ต้องเดินทางลงไปซืÊอผักจากพืÊนราบ ไม่ต้องมีค่าใช้จ่ายด้านอาหารเพิÉม เป็ นต้น
ด้านการใช้ประโยชน์จากพืชสมุนไพร ทีÉเป็ นกลุ่ มพืชทีÉ ใช้รักษาอาการเจ็บป่ วยของคนและสัตว์ พบว่ าปริมาณพื ช
สมุ นไพรมีเพียงพอกับความต้องการใช้ของคนในชุมชน โดยเฉพาะในกลุ่มผู้อาวุโสทีÉยังใช้วิธี การรักษาด้วยสมุนไพร
ส่วนคนกลุ ่มผู้ ใหญ่และเยาวชน มีแนวโน้มทีÉ จะรักษาการเจ็บป่ วยด้วยสมุนไพรควบคู่ไปกับการใช้ยาแผนปัจจุบันในการ
รักษาเพิÉ มมากขึÊ น ด้านวิธี การใช้ประโยชน์ จากพืชสมุ นไพร พบว่าคนในชุ มชนมักนําส่ วนรากของพืชสมุนไพรมาใช้
วิธีการเก็บจึ งจําเป็ นต้องขุดทัÊ งรากและต้น ซึÉ งวิธี การดังกล่าวจะทําให้คนในชุ มชนสามารถใช้ประโยชน์ จากพืชได้เพียง
ครัÊ งเดี ยวเพืÉอเป็ นการป้ องกันการสู ญพันธุ์ของพืชสมุนไพรดังกล่าวอาจต้องมีการขยายพันธุ ์หรือปลู กเพิÉมในบริ เวณบ้าน
ด้านวิธี การใช้ประโยชน์จากพืชท้องถิÉ นในวิถี ชี วิตของชุมชนชาวไทยภูเขาเผ่ากะเหรีÉ ยง พบว่าสามารถสะท้อนให้เห็นถึง
ความสั มพันธ์ระหว่างคนกับป่ า เป็ นการอาศัยกันแบบพึÉ งพา อาทิ วิ ธีการเก็ บพืชอาหารและพืชสมุนไพร เป็ นการเก็บ
เฉพาะส่วนทีÉจะนําไปบริ โภคเท่านัÊน และแต่ ละครัวเรื อนเก็บพืชในปริมาณทีÉพอเหมาะไม่เก็บมากเกินความต้องการ หรื อ
ถ้าจําเป็ นต้องเก็ บมากก็จะเก็บเพืÉ อนํามาแบ่งปั นให้กับสมาชิ กในเครื อญาติเท่านัÊ น ส่ วนวิธี การนําพืชมาประกอบอาหาร
พบว่าเป็ นการประกอบอาหารด้วยวิธีการทีÉ เรี ยบง่ายไม่ต้องใช้พืชหลากหลายชนิ ด เช่ น แกง ต้ม นึÉ ง เป็ นต้น โดยใช้พื ช
ท้องถิÉ นเป็ นเครืÉ องเทศ เครืÉ องปรุ ง เช่ น ลีอูแซ (ตะไคร้ ต้น) แลแกแล (หอมชู) แบชายแล เป็ นต้น ทดแทนการซืÊ อ
เครืÉ องปรุ งรสประเภทนํÊามันพืช/หมู นํÊ าปลา ซอส ทีÉต้องซืÊ อจากร้านค้า ส่ วนพืชสมุนไพร ชุ มชนมีองค์ความรู้ ในเรืÉ องของ
การนําสมุนไพรพืÊนถิÉนมารักษาอาการโรคต่าง ๆ และจะนํามาใช้ประโยชน์เมืÉอคนในชุ มชนมีอาการเจ็บป่ วยเท่านัÊ นแต่จะ
ไม่นิยมนําพื ชสมุนไพรมาเก็ บสํารองไว้ในบ้าน
ลักษณะนิ สัยของพืชแต่ละชนิ ดแตกต่างกัน เช่น พืชผักส่ วนมากเป็ นพืชทีÉ ชอบอาศัยอยูตามริมนํÊ าหรือทีÉชืÊ นแฉะต่าง ๆ
บริ เวณทีÉ พบพืชผักมากทีÉ สุด คื อ โซน 3 บริ เวณส่วนหุบเขา ,ลําห้วย ซึÉ งมี ความหลากหลายทางพืชพรรณมากกว่าส่วนอืÉน
ในขณะเดี ยวกันผลไม้ป่ าจะพบมากทีÉ สุดใน โซน 1 และ 2 ซึÉ งเป็ นลักษณะนิสั ยของไม้ผลยืนต้น จะไม่ชอบทีÉชืÊ นแฉะหรือ
ทีÉทีÉ มีร่มรําไรมากนัก ส่วนพืชสมุนไพรสามารถพบได้ตามป่ าทัÉวไป