เอกสารการประชุมวิชาการและนำเสนอผลงานวิจัย ครั้งที่ 21 / 2554 (Oral) - page 842

2
บทนํา
จากความกาวหนาดานวิทยาศาสตรและเทคโนโลยีทางการแพทยในปจจุ บัน ทําใหอัตราการรอดชีวิตของทารก
เกิดกอนกําหนดสูงขึ้น (สรายุทธ, 2540) ผลกระทบของการเกิดกอนกําหนด ทํ าใหทารกกลุมนี้มีความเสี่ยงตอการเกิดความ
เจ็บปวยพิการ และการเสียชีวิตเนื่องจากการที่ระบบตางๆของรางกายยั งพัฒนาไม สมบูรณและทํางานไมมีประสิ ทธิภาพ จึง
เกิดภาวะแทรกซอนไดมากและรุนแรง เสี่ยงตอการเกิ ดปญหาสุ ขภาพดานต างๆ ทําใหมักมีป ญหาการเจริญเติบโตและ
พั ฒนาการชากวาเด็กในรุนเดี ยวกันจนถึงอายุประมาณ 2 ป (จันทฑิ ตา, 2548) และจากความไมสมบู รณของอวั ยวะตางๆ
สิ่งแวดลอมภายนอกอาจมี การกระตุนระบบประสาทที่ มากเกินไป กอใหเกิ ดความเครียดและสงผลกระทบตออวัยวะ
ตางๆและการพั ฒนาของระบบประสาทสวนกลาง โดยในระยะนี้เปนชวงที่ มีความสําคัญที่สุดต อการเจริญเติบโตและ
พั ฒนาการของระบบประสาทสวนกลาง ซึ่งจะมีผลตอการทํ าหน าที่ควบคุ มการทํางานและพัฒนาการของระบบยอย
ตางๆของรางกายโดยเฉพาะอยางยิ่ง คือ การจั ดระบบของระยะการหลับตื่น (Blackburn & Loper, 1992)
การนอนหลับของทารกเกิ ดกอนกําหนดจะแตกต างจากทารกเกิดครบกําหนดและในผูใหญ โดยจะมีระยะการ
หลับตื่นแบงเปน 6 ระยะ คือ ระยะหลั บตื้น ระยะหลับลึก ระยะงวงซึม ระยะตื่นสงบ ระยะตื่นเต็ มที่ และระยะรองไห ใน
ระยะหลับลึ ก รางกายจะมีการสังเคราะหพลั งงานจากอาหารเพื่อชวยเพิ่มการแบ งตัวของเซลลและสะสมพลังงานไวใน
เซลลเพิ่ มขึ้น มี การหลั่งฮอร โมนซีโรโทนินเพิ่ มขึ้น ซึ่งจะไปกระตุนใหรางกายหลั่งฮอร โมนที่ชวยในการเจริญเติบโต
สวนฮอรโมนคอรติโคสเตียรอยด กลูคากอนและแคทธิโคลามีนจะมี การหลั่งลดลง ทําใหการสลายอาหารในเนื้อเยื่อเปน
พลังงานลดลง ทารกจึงมี น้ําหนักเพิ่มขึ้น ฮอรโมนที่กระตุ นการเจริญเติบโตจะชวยใหกรดอะมิโน ผ านเขาเซลล มากขึ้น
เพิ่มกรดไขมันอิ สระซึ่งเปนแหลงพลั งงานภายในเซลล ทําใหรางกายของทารกมีการเจริญเติบโต (Brazelton & Nugent,
1995) นอกจากนี้ การหลับตื่ นของทารกจะไมเปนไปตามความมื ดและความสวางเหมือนระยะการหลับตื่นของผูใหญ
โดยจะมีแบบแผนการนอนหลั บ การตื่นที่ไมสม่ําเสมอ มักจะนอนเวลากลางวันตื่นเวลากลางคืน สะดุงผวาค อนขางงาย
ทําใหนอนหลับไมสนิท (Kenner & Lott, 1990) ระยะการนอนหลับของทารกยังถูกรบกวนได งายทั้ งจากปจจัยภายใน
และภายนอกรางกาย ดังนั้นหากทารกเกิดก อนกําหนดนอนหลั บไมเพียงพอยอมสงผลตอการเจริญเติ บโตและพัฒนาการ
ของทารก
จะเห็นไดวา การนอนหลั บ เปนภาวะรางกายมี การตอบสนองต อสิ่งเราทั้งภายในและภายนอกลดลง และ
กลับคืนเปนปกติเมื่อตื่น รางกายไมเพียงตองการการนอนหลับวันละหลายชั่วโมงแตยังตองการการนอนหลับที่มีคุณภาพ
ดวย ซึ่งคุ ณภาพการนอนหลับ ประกอบด วย 2 ลักษณะ คือ คุณภาพการนอนหลับเชิงปริมาณและคุ ณภาพการนอนหลับ
เชิงคุณภาพ (Buysse, Reynolds, Monk, Berman & Kupfer, 1989) คุ ณภาพการนอนหลับจึงเป นการประเมินการนอน
หลับหลายองค ประกอบรวมกั นและสามารถใชเปนตัวบงชี้ ปญหาการนอนหลับได เมื่อทารกไดรับการจําหนายออกจาก
โรงพยาบาลจึงต องไดรั บการดูแลเปนพิ เศษจากผูดูแล ซึ่งการที่ทารกมี ระยะการนอนหลั บมีการเปลี่ยนแปลงงาย
นอกจากจะส งผลตอการเจริญเติ บโตและพัฒนาการของทารกแลว ยังสงผลใหผูดูแลเกิดความเครียดดวย (Burns, 2009)
ดังนั้นผูดูแลจึงมีบทบาทสํ าคัญในการจั ดการเพื่อสงเสริมการนอนหลับของทารกเกิดกอนกําหนดดวยวิธีการต างๆ เชน
การจัดทานอน (เพ็ ญจิตร, 2544) การนวดสัมผัส (Peinjing, 2006) เปนตน
คุณภาพการนอนหลับเป นสิ่งสําคัญที่ทํ าใหทราบปญหาการนอนหลั บของทารกและในการสงเสริมการนอน
หลับในทารกนั้นจําเปนต องทราบถึงการจัดการของผูดูแล ผูวิจัยจึงสนใจศึกษาคุ ณภาพการนอนหลับและการจัดการของ
ผูดูแลในการสงเสริมการนอนหลับของทารกเกิ ดกอนกําหนดที่บาน เพื่อใชเปนขอมูลพื้นฐานในการวางแผนเพื่ อสงเสริม
คุณภาพการนอนหลั บของทารกเกิดกอนกําหนดและเป นแนวทางในการขยายการให การพยาบาลไปที่บาน โดยการ