การประชุมวิชาการระดับชาติมหาวิทยาลัยทักษิณ 2559 - page 26

25
บทนา
พื ชเศรษฐกิจมี ความส้าคัญต่ อประชากรเป็นอย่างมากทังด้านการบริ โภคและการสร้างรายได้แต่ เนื่องจากใน
ปัจจุ บันประชากรโลกมี ปริมาณเพิ่ มมากขึน ท้าให้ความต้ องการผลผลิตทางการเกษตรเพื่อใช้ในการด้ารงชีวิตจึงมีมากขึ น
ตามไปด้วย เพื่อให้สอดคล้องกับจ้านวนประชากรที่เพิ่มจ้านวนมากขึน ดังนันการปรับปรุ งวิธีการเพิ่มผลผลิ ตทางการเกษตร
จึ งมีความส้าคัญอย่างมากต่อการผลิตพืชเศรษฐกิจเพื่ อให้เพี ยงพอต่อความต้องการของประชากร [1] การปรับปรุงพั นธุ์พื ช
เป็นวิธีหนึ่งที่ใช้กั นอย่างแพร่หลาย เพื่อให้ได้ผลผลิตทางการเกษตรที่มีคุณภาพและคุณค่าทางอาหารสูง พื ชเศรษฐกิจหลาย
ชนิ ดได้รับการพัฒนาพั นธุ์เพื่ อให้ได้ผลผลิตคุณภาพดี แต่ในขณะเดียวกันการศึกษาการพัฒนาทางสรี รวิ ทยาของพืชในช่ วง
ระยะต่าง ๆ ของการเจริญเติบโตก็ได้รั บความสนใจในการหาวิธีการใด ๆ ก็ตามเพื่ อให้พืชมีการตอบสนองต่ อสิ่งเร้า หรื อ
ปัจจั ยจากภายนอกที่ท้าให้พืชมีการเจริญเติบโตที่ดีขึน ไม่ ว่าจะเป็นการเพิ่มปุ๋ยหรื อการให้ปุ๋ ยชนิดต่ าง ๆ ในแต่ละช่วงของ
การเจริญเติบโต การให้ฮอร์โมน การเพิ่มระยะเวลาในการรับแสง เป็นต้น ทังนีเป้าหมายหลักในการศึกษาก็คือการเพิ่มหรือ
การพัฒนาคุณภาพของผลผลิตทางการเกษตร การท้า seed priming เป็ นวิธีการหนึ่งทางสรีรวิ ทยาของเมล็ด ที่สามารถ
เพิ่มอั ตราการงอกของเมล็ดท้าให้เมล็ดมีการเจริญเติบโตไปพร้อม ๆ กัน [2] ทังนีเนื่องจาก seed priming เป็นการกระตุ้น
ปฏิกิ ริยาชีวเคมีเพื่อเตรียมความพร้อมส้ าหรับการงอกก่อนที่จะมีการงอกของราก (radicle) เกิดขึนซึ่ งมีผลต่ อการงอกและ
พั ฒนาการของต้นอ่อนมีผลท้าให้เมล็ดมีการงอกที่สม่้าเสมอและแข็งแรงมากยิ่งขึนซึ่ งส่งผลดีต่อพัฒนาการของพืช [3,4] ได้
ต้นอ่อนที่ มีการงอกที่สม่้าเสมอ มี ความแข็งแรงสูง และทนต่อสภาพแวดล้ อมที่ไม่เหมาะสมได้ดี การที่เมล็ดงอกเร็วขึ นอาจ
ช่ วยให้การเก็บเกี่ยวผลผลิตได้เร็วขึ น และลดระยะเวลาที่พืชต้ องอยู่ในแปลงลงได้ บ้าง และยังพบว่าเมล็ดที่ผ่ านการท้า
seed priming มี การสร้างสารต้านอนุมูลอิสระจ้าพวก hydrolytic enzymes เช่ น lipoxygenase ช่วยลดจ้ านวนอนุมูล
อิ สระลง ท้าให้เซลล์ ถูกท้าลายน้อยลง ในขณะเดียวกันยั งมีขบวนการซ่อมแซมและจัดเรี ยงตัวของเซลล์เมมเบรนหรือการ
แทนที่ ของสารต่าง ๆ ภายในเมล็ดเพื่อเตรียมพร้อมส้าหรับการงอก ซึ่งการท้ า seed priming เป็นวิธีการที่ เกษตรกรนิยมใช้
ในเตรี ยมต้นอ่อนที่ เกิดจากเมล็ดที่มีเปลื อกแข็งโดยการน้าเมล็ ดไปแช่น ้า 1 คื น ก่อนที่จะน้าไปเพาะเป็ นต้นอ่อน แต่ทังนี เมื่อ
มีการน้าวิธีการนีไปใช้กั บพืชชนิ ดอื่นและศึ กษาการเปลี่ยนแปลงของสารพฤกษเคมี ที่พืชสร้ างขึนพบว่าสารในกลุ่มฟีนอลิกมี
ปริ มาณมากขึน [1,2]
สารในกลุ่ มฟีนอลิกเป็ นพฤกษเคมีที่มีบทบาทส้าคัญต่อการพัฒนาเซลล์พืช เนือเยื่อ และองค์ประกอบต่ าง ๆ ของ
พื ช ฟีนอลิกเป็นสารตังต้นที่ใช้ในการสร้างลิกนิ นซึ่งเป็ นส่วนประกอบในผนังเซลล์ นอกจากนีลิกนิ นยังมีบทบาทที่ส้ าคัญใน
การป้ องกันการติดเชือที่ ผนังเซลล์ มีส่ วนร่วมในการควบคุมการเจริญเติบโตและกระบวนการพัฒนาเนื อเยื่อเจริญเติบโตของ
พื ช [2] โดยมีเอนไซม์เปอร์ออกซิเดสเป็นตัวเร่ งปฏิกิริ ยาในการเปลี่ยนผลิ ตภัณฑ์ของสารประกอบฟีนอลิกให้เป็ นลิกนิ น [5]
นอกจากนีในระยะการงอกสารในกลุ่ มฟี นอลิ กที่เพิ่มขึ นนีมีส่ วนช่วยในกระบวนการป้ องกันตนเองจากโรคและแมลง
(defense mechanism) การเลือกใช้ สารละลายส้าหรับการท้า seed priming ที่เหมาะสมจะมีผลท้าให้ปฏิกิริ ยาในวิถี เพน
โตสฟอสเฟตด้ าเนินไปข้างหน้าได้เร็ วขึนซึ่งจะส่งผลให้มีสารตังต้นในการสังเคราะห์ ฟีนอลิกสูงขึน [6] แต่ทังนีพื ชแต่ละชนิด
จะมี ความต้องการในการใช้สารที่ใช้ในการท้า seed priming ต่างกั น นอกจากน ้าที่เกษตรกรนิ ยมใช้กันแล้ วยังมีสารอีก
หลาย สารละลายที่ใช้ในการท้า seed priming เช่น polyethylene glycol [7] เกลืออนินทรีย์ [8] ปุ๋ย และน ้ าเปล่า แต่
อย่างไรก็ตามความเข้มข้นของสารที่ใช้ในการแช่เมล็ดก่อนการเพาะในพืชแต่ ละชนิดจะต่างกัน [3,4,8,9]
มีรายงานวิจัยที่ มีการน้ าเมล็ดไปแช่ในสารต่างๆ เพื่อติดตามการเปลี่ยนแปลงของพฤกษเคมี ในต้นอ่อนชนิดต่ างๆ
พบว่า เมื่อน้าเมล็ ดถั่วปากอ้ามาแช่ในโปรตีนไฮโดรไลเสทจากปลา แลคโตเฟอริ นและสารสกัดจากออริ กาโนจะได้ต้นอ่อนที่
มีปริมาณสารฟีนอลิกสูงกว่ าต้นอ่ อนที่เกิดจากเมล็ ดที่แช่ด้วยน ้ากลั่น [6] การใช้โปรตีนไฮโดรไลเสทจากปลา แลคโตเฟอริน
และสารสกัดจากออริกาโนกระตุ้ นพฤกษเคมีในต้นอ่อนถั่วเขียวพบว่ าในวันแรกของการเพาะต้นอ่ อนอายุ 1 วัน มีปริมาณ
สารฟีนอลิกสูงกว่ าต้นอ่อนที่แช่ด้วยน ้าร้อยละ 20, 35 และ 18 ตามล้าดับ ส่วนความสามารถในการต้านออกซิเดชันสู งสุด
ร้ อยละ 4 ของต้นอ่ อนถั่วเขียวอายุ 2 วั น ที่งอกจากเมล็ดที่แช่ด้วยสารสกัดจากออริกาโน [8] ส่วนต้นอ่ อนข้าวโพดที่เพาะ
จากเมล็ดที่ผ่านการแช่ด้วยโปรตีนไฮโดรไลเสทจากปลา แลคโตเฟอรินและสารสกัดจากออริกาโนได้ต้นอ่ อนอายุ 1–8 วัน ที่