การประชุมวิชาการและผลงานวิจัย มหาวิทยาลัยทักษิณ ครั้งที่ 17 2550 - page 100

คํ านํา
ป าชายเลนในประเทศไทยจากการสํารวจของกรมปาไม เมื่อป พ.ศ. 2543 จากภาพถายดาวเทียมพบวามีปา
ชายเลนอยูประมาณ 1.52 ล านไร ซึ่ งกระจายอยูตลอดชายฝงทะเล สําหรับภาคตะวั นออกและภาคกลางมีพื้ นที่
รวมกัน 14.8 % เทานั้ น สวนภาคใตมีพื้นที่มากที่สุดถึง 85.2% ของปาชายเลนทั้งหมดของประเทศ ปาชายเลนเปน
ทรัพยากรธรรมชาติที่มีความสํ าคัญหลายประการ เชน การนําไมมาใชเปนไมฟ น ทําเฟอรนิเจอร เปนแหลงรวม
ของพันธุไมและสัตวน้ ํานานาชนิดซึ่งพืชบางชนิ ดมีสรรพคุณเปนยาสมุนไพร เปนที่วางไขและอนุบาลตัวอ อนสัตว
น้ํ า ชวยดูดซับสิ่ งปฏิกูลตาง ๆ และฟอกน้ําเสี ยใหเปนน้ําสะอาด และเปนกําแพงชายฝงทะเลที่ปองกันดินพังทลาย
และลมพายุ ที่รุนแรง รวมทั้งเปนสะพานที่เชื่อมตอระหวางบกกับทะเลในการสรางสมดุลของระบบนิเวศชายฝงทะเล
(ณิ ฏฐารัตน ปภาวสิทธิ์ และคณะ, 2546) กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝง (2548) รายงานวาปาชายเลนพบมาก
ที่ สุดอยูในจังหวัดพังงามีพื้นที่ 262,737 ไร แตเมื่ อวันที่ 26 ธั นวาคมไดเกิดแผนดินไหวขนาด 9 ริคเตอร ทํ าให
เกิดคลื่นยักษสึนามิกอใหเกิดผกระทบตอชีวิตและทรัพย สินอยางมาก และนอกจากนี้ยังสงผลกระทบตอระบบ
นิ เวศชายฝง หลั งเกิดเหตุการณภัยพิบัติสึนามิ สถานีวิจัยและพัฒนาทรัพยากรปาชายเลน รายงานการสํารวจ
เบื้องตนพบว าปาชายเลนเสียหายประมาณ 1,912 ไร พื้นที่เสียหายเกือบทั้งหมดอยูที่ จังหวัดพังงาเป นพื้นที่ 1,900
ไร สวนที่เหลืออยูในจังหวัดสตูล ปาชายเลนบริเวณบานพรุเตียวซึ่งอยูถัดจากบริเวณบานน้ําเค็มเปนอีกพื้นที่หนึ่ง
ที่ ไดรับผลกระทบ จากการศึกษาของกรมทรั พยากรทางทะเลและชายฝง (2549) พบวาพื้ นที่ปาชายเลนในบริ เวณ
ดังกลาวประมาณ 60 เมตรจากชายฝ งไดรับความเสียหาย 100% ซึ่ งอาจขึ้นอยูกับทิศทางการเขาทํ าลายของ
คลื่น ตลอดจนความลาดชั นของชายฝงและการมี สิ่งกําบังคลื่นตามธรรมชาติ และจากแปลงศึกษาปาชายเลนพบวา
มีโกงกางใบเล็กเปนไม เดน มี โกงกางใบใหญและไม ชนิดอื่นเปนสวนประกอบเพียงเล็กนอย โดยมี ความหนาแนน
ของไมใหญ 471 ตน/ไร ลูกไม และกลาไม มีความหนาแนน 208 ตน/ไร และ 378 ตน/ไร ตามลําดับ รวมทั้งจาก
การศึกษาการทับถมของตะกอน ซึ่งพบวาส วนใหญเปนทรายละเอียดและดินสีเทาเขียวจากทะเลลึกที่คลื่นซัดเขามา
ซึ่งการทับถมเหล านี้อาจจะมีผลตอพันธุไมป าชายเลนเดิม ทําใหในระยะยาวรากอาจขาดออกซิเจน สําหรับหายใจ
และความเค็มที่ เพิ่มขึ้นทําใหตนไมเหล านั้นชะงักการเจริญเติ บโตหรืออาจตายได งานวิจัยชิ้นนี้จะนํ าไปสูการศึกษา
การพัฒนาการของปาชายเลนหลังธรณีพิบัติภัยสึนามิบริเวณบานพรุเตียว เพื่อใหทราบถึงสภาพของปาชายเลนและ
เพื่อใชเปนขอมู ลพื้นฐานในการวางแผนการจัดการปาชายเลน เนื่องจากปาชายเลนจัดเปนแนวป องกันหรือกําแพงที่
ชวยบรรเทาความรุนแรงของคลื่นสึนามิ ไดเปนอยางดี ซึ่งจะชวยลดความเสียหายที่จะเกิดขึ้นหากเกิดเหตุ การณ
ธรณีพิบั ติภัยสินามิขึ้นอีกในอนาคต และจะนําไปสูการดํารงไวซึ่งความหลากหลายทางชีวภาพของระบบนิเวศต อไป