เอกสารการประชุมวิชาการและนำเสนอผลงานวิจัย ครั้งที่ 21 / 2554 (Oral) - page 119

2
บทนํา
มหาวิทยาลั ยฟาร์ อีสเทอร์น โดยการสนับสนุ นของเครือข่ายบริ หารงานวิจั ย สํานักงานคณะกรรมการอุดมศึ กษา ได้
พิจารณาเห็ นว่าสถาบันการศึ กษาควรมี บทบาทในการพัฒนาการท่ องเทีÉ ยวของเชี ยงใหม่ให้เข้าสู่ ระดับโลก (World Class
Destination) เพืÉอให้เป็ นสถานทีÉท่ องเทีÉยวยอดนิ ยมทีÉถ่ ายทอดความโดดเด่นด้านวัฒนธรรมอย่ างมีเอกลั กษณ์ และอัตลักษณ์
อันสง่างามนี Ê ได้ ตลอดไปโดยเฉพาะอย่างยิÉงควรสนับสนุ นให้ชุ มชนเจ้าของพืÊ นทีÉสามารถดําเนิ นการจัดการท่ องเทีÉ ยวไปใน
ทิศทางทีÉถู กต้องและบริ หารจัดการได้อย่างยัÉ งยืน และทีÉอํ าเภอสันทราย จังหวัดเชี ยงใหม่ ซึ É งมีนั กท่องเทีÉยวเดิ นทางมาเทีÉ ยวใน
พืÊ นทีÉปี ละประมาณ20,000 คน (ชู ชาติ พู ลทอง,การสืÉ อสารส่ วนบุคคล, 14 พฤศจิ กายน 2551) ในบริเวณ ตํ าบลสันทรายหลวง
ตําบลหนองแหย่ง ตําบลสันป่ าเปาและตําบลป่ าไผ่ มีการถ่ายทอดศิ ลปวั ฒนธรรม และหัตถกรรมทีÉ เกิดจากภู มิปั ญญาท้องถิ É น
อย่างน่าสนใจ อาทิ “พิพิ ธภัณฑ์วัดร้ องเม็ง” ซึ É งเป็ นศาสนสถานทีÉมีโบราณวั ตถุ เครืÉ องใช้ไม้ สอยในชี วิ ตประจําวันทีÉหาดูได้
ยากถ่ายทอดภาพในอดีตชวนให้รําลึกถึงสิÉ งทีÉเกือบจะสูญหายไปแล้ว และยั งมี ศาสนสถานทีÉสําคัญอี กหลายแห่ งดังเช่นทีÉ “วัด
ดอยแท่นพระผาหลวง” ซึ É งมีหลักศิลาจารึ กในสมัยพระเจ้ ากือนานอกจากนีÊ ในพืÊนทีÉ ยั งมี กลุ่มหั ตถกรรมชุมชนและผลิ ตภัณฑ์
ทีÉอาศัยการประยุกต์ใช้ ภูมิ ปัญญาท้ องถิÉ นให้สอดคล้องกับวัตถุ ดิบทีÉ มี ในท้องถิ ÉนทีÉ หลากหลายได้ แก่ ผลิ ตภัณฑ์ดิ นเผากอย
ก่อนก่ะหัตถกรรมงานปั Ê นมือรู ปเด็กและสัตว์ทีÉ ยิÊ มอย่างน่ ารักหัตถกรรมกะลาบ้ านเชียงแสน การทําบ้านดิน การทอผ้ าการ
ประดิ ษฐ์โคมและตุง การจักสาน การทําข้ าวแต๋ น การทําหมากการทําข้ าวกล้องด้ วยเครืÉองสี มือ เป็ นต้นซึ É งคณะนักวิ จัยพบว่ า
มีแนวโน้มทีÉ คนในชุมชนจะสามารถพั ฒนาให้ เป็ นแหล่ งท่ องเทีÉ ยวทางวั ฒนธรรมทีÉน่ าสนใจและมี เอกลักษณ์ เฉพาะตั ว
แตกต่างจากแหล่งท่องเทีÉยวอืÉนได้อีกแห่งหนึÉ ง
อย่างไรก็ตาม จากการลงพื ÊนทีÉเพืÉ อสํารวจบริ บทของชุมชนคณะผู ้วิจัยพบว่าชุ มชนยังขาดการรวมกลุ่มอย่ างจริ งจั ง
เพืÉอการจั ดการท่องเทีÉยวของอํ าเภอสันทราย อีกทั Ê งยังขาดความรู้ความเข้ าใจเกีÉยวกั บการจัดการท่ องเทีÉยวเชิงวั ฒนธรรมทีÉเป็ น
ระบบ รวมถึงความสามารถด้านการตลาดเพืÉอดึงนักท่องเทีÉยวคุณภาพ (Quality Tourist) เข้ามาในพื Ê นทีÉ นอกจากนีÊ คณะผู้ วิจัย
ยั งเห็นควรสนั บสนุนให้อําเภอสันทรายเป็ นสถานทีÉท่ องเทีÉ ยวเชิ งวัฒนธรรมทีÉผู้ นําชุ มชน ชาวบ้านและนั กท่องเทีÉ ยวมีความ
เข้าใจอย่ างลึ กซึ Ê งด้านความสํ าคัญในการอนุ รั กษ์ความ เป็ นวัฒนธรรมให้ คงอยู่อย่างยั Éงยื น ดั งนั Ê นการวิ จัยครั Ê งนีÊ จึ งมี
วัตถุประสงค์ในการวิจัยประการแรกเพืÉอพั ฒนาความพร้อมของผู ้ นําชุมชนและชาวบ้านในการพั ฒนาศักยภาพด้านการบริ การ
ท่องเทีÉยวเชิงวัฒนธรรมทีÉ จัดโดยชุ มชน ประการทีÉสองเพืÉอให้ชุ มชนได้วางแผนทางการตลาด และสามารถนํานักท่องเทีÉยว
เข้าไปใช้ บริการท่องเทีÉยวทีÉชุมชนร่ วมกั นจัดขึ Ê น ทั Ê งนี Ê เพืÉ อให้ชุ มชนเกิ ดการพัฒนาศักยภาพการท่ องเทีÉ ยวเชิงวั ฒนธรรม ทีÉมี
รู ปแบบการจัดการสิÉ งแวดล้อมทางวัฒนธรรมให้เป็ นแหล่ งท่องเทีÉ ยวทางวั ฒนธรรมทีÉสมบูรณ์ เพืÉ อสามารถรองรับและ
ตอบสนองความต้องการของนักท่องเทีÉ ยวได้ โดยมุ่ งให้ประชาชนเกิ ดความสํานึ กรับผิ ดชอบร่ วมกันรักษาทรั พยากรการ
ท่องเทีÉยวให้คงอยู่ต่อไป และมุ่งหวั งให้ชุ มชนมีรายได้ เสริ มจากการท่ องเทีÉยวอันจะส่งผลให้ มีคุณภาพชี วิตทีÉ ดียิÉ งขึÊ นซึ É งเป็ น
แนวทางหนึ É งทีÉจะช่วยพั ฒนาการท่องเทีÉยวและเศรษฐกิจของชุ มชนให้ยัÉงยืนต่อไป
วิธีการวิจัย
การวิจัยครั Ê งนีÊ เป็ นการวิจัยเชิ งปฏิ บัติ การแบบมี ส่ วนร่ วม(Participatory Action Research) ซึÉ งมี รู ปแบบของ
กระบวนการเป็ นไปตามลําดับขั Ê นตอนกล่าวคื อ (ไพโรจน์ ชลารั กษ์, 2548) ขั Ê นทีÉ 1 การศึกษาบริ บท ขัÊ นทีÉ 2 กําหนดปัญหา
ขั ÊนทีÉ3 การวางแผนปฏิ บั ติ งานวิจัย ขั ÊนทีÉ 4 การติ ดตาม ตรวจสอบและปรับปรุ ง จากการดําเนิ นการตามขั Ê นตอนดั งกล่าวทํ า