full2012.pdf - page 235

บทนํา
น้ํ ามันหลอลื่นใช แลวเปนน้ํามันที่เสื่ อมคุณภาพประกอบดวยสารอินทรีย ประเภทไฮโดรคารบอนที่แตกตัว
สารตั วทําละลาย โลหะหนัก ฯลฯ การถายเททิ้งและกําจัดอยางไมถูกวิ ธีจะเปนอันตรายตอสิ่งแวดลอม สัตว พืช และ
มนุษย วิธีการในการจัดการกับน้ํามันหลอลื่นใชแลวโดยสวนใหญแลวจะใช 2 วิธีหลักๆ คือ การนํ ากลับมาใชใหม เชน
การสกัดดวยตั วทําละลาย และการใชเปนแหลงพลังงาน เชน การนําไปใชเปนแหลงพลังงานในหมอน้ํา, โรงผลิต
กระแสไฟฟ าหรือเปนเชื้ อเพลิงความรอนใหกับเตาเผาปู นซีเมนต เนื่องจากน้ํามันหลอลื่นใช แลวเปนเชื้อเพลิงที่ไมดีนั ก
แมจะใหพลังงานความรอนสู งแตก็กอใหเกิดมลพิษจากการเผาไหมดวย ดังนั้นจึงศึกษาการนําน้ํ ามันหลอลื่นกลับมาใช
ใหมซึ่งเปนการจัดการกากของเสียอันตรายวิ ธีหนึ่ง โดยทําการปรับปรุงคุณภาพน้ํามันหลอลื่นใช แลวเพื่อนํากลับไปใช
ใหม ในที่นี้ ใชวิธีการสกัดดวยตัวทํ าละลาย ซึ่งเปนวิธี ทําสารใหบริสุทธิ์ หรือเปนวิ ธีแยกสารออกจากกัน โดยอาศัยสมบัติ
ของการละลายของสารแตละชนิด ซึ่งในที่นี้ ใชวิธีการสกัดที่เรียกวา liquid-liquid extraction ซึ่งมี หลักการ คือ ทําใหตัว
ถูกละลายที่ละลายในตัวทํ าละลายที่ 1 กระจายไปสูตัวทําละลายที่ 2 (ปกติคือตัวทํ าละลายอินทรีย) โดยที่ตัวทําละลายทั้ง
สองชนิดนี้สั มผัสกันอยางใกลชิด แลวทํ าใหการกระจายของตั วถูกละลายระหวางตัวทําละลายถึ งสมดุล วิธีการนี้แมจะได
คุณภาพของน้ํามันที่ผานการสกั ดใกลเคียงกับน้ํามันพื้นฐาน แตในการสกั ดตองใชปริมาณของตั วทําละลายสูงซึ่ง
กอใหเกิดความเปนอันตรายต อคน สัตว พื ชและสิ่งแวดลอม ในงานวิ จัยใชตัวทําละลาย 3 ชนิดด วยกันคือ Isopropyl
alcohol (IPA), Methyl ethyl ketone (MEK) และ Furfural ซึ่งความอันตรายของตัวทําละลายดังกลาวแตกตางกัน โดย
Isopropyl alcohol มีความอันตรายนอยกวา Methyl ethyl ketone (MEK) และ Furfural ในงานวิจัยนี้จึงมุ งเนนที่จะศึกษา
วิธีการลดการใชปริมาณของตั วทําละลายที่มีความเปนอันตรายสูงนั้นคือการลดการใช Methyl ethyl ketone (MEK) และ
Furfural ในการสกัด จากงานวิ จัยของ Elbashir b และคณะ, (2002) ศึกษาผลของตัวทําละลายที่ใชในการสกัด
น้ํ ามันหลอลื่นใชแลว โดยใช ตัวทําละลายที่ แตกตางกัน 3 ชนิดคื อ 2-Propanol, 1-Butanol และ Methyl-ethyl-ketone
(MEK) เปรี ยบเทียบตัวแปรที่สําคัญคือ ชนิดของตัวทําละลาย, อัตราสวนของตัวทําละลายต อน้ํามันหลอลื่นใชแลว และ
อุณหภูมิที่ ใชในการสกัด วัดผลจากเปอรเซนตการสูญเสียน้ํามันที่สกัดได (%Oil loss) ซึ่งอัตราส วนของตัวทําละลายทั้ง
3 ชนิดกับน้ํามันหลอลื่นใช แลวที่ %Oil loss ต่ําลงคือ ที่อัตราส วนของตัวทํ าละลายกับน้ํามันหลอลื่นใช แลว (S/O = 4:1)
และตัวทําละลายที่มีคา %Oil loss ต่ํ าสุดคือ Methyl-ethyl-ketone (MEK)
ดังนั้นงานวิจัยนี้จึงศึกษาวิธี การลดปริมาณการใชตัวทํ าละลายที่ใชในการสกัดน้ํ ามันหลอลื่นใชแลว โดยการศึกษานี้
มีแนวคิดคือ ใชการผสมตัวทํ าละลายที่มีความสามารถในการสกัดนอยกวาและอันตรายนอยกวาผสมกับตัวทําละลายที่มี
ความสามารถในการละลายสูงและมีความอันตรายสูงดวย เพื่อลดปริมาณการใชตัวทําละลายที่มีความอันตรายสูงและได
น้ํ ามันที่ผานการสกัดตามเปาหมายที่กําหนด รวมทั้งการเพิ่มอุณหภูมิในกระบวนการสกัดน้ํามันหลอลื่นใช แลว เพื่อให
ตัวทําละลายและตัวถู กละลายสัมผัสกันไดดียิ่งขึ้น และลดสัดสวนของการใชตัวทําละลาย และแนวคิ ดสุดทายคื อใชการ
กลั่นตัวทําละลายที่ ใชในกระบวนการสกัดแล วนํากลับมาใชสกัดซ้ํา เพื่อลดการใชตัวทําละลายใหม หากสามารถใช
วิธีการสกัดด วยตัวทําละลายโดยใชปริมาณของตั วทําละลายในปริมาณนอยไดแตคงประสิทธิภาพของน้ํามันที่ผานการ
สกัดไวไดดวย ผลกระทบที่จะเกิดขึ้ นกับสิ่งแวดลอมก็จะนอยตามไปด วย ในการศึกษาวัดคาจากประสิทธิผล (%Yield) ที่
ได จากสกัดน้ํามันหลอลื่นใช แลวโดยใชตัวทําละลายชนิดเดี่ยวและชนิดผสม ประสิทธิผล (%Yield) ของของผสมที่
สามารถแยกไดจากการสกัดหมายถึงปริมาณของสิ่งสกปรกที่แยกออกไดดวย และ %Yield ของน้ํามันพื้นฐานที่ แยก
กลับมาไดจากการสกัดน้ํามันเกา รวมถึง %Yield ของตัวทํ าละลายที่กลั่นกลับมาไดเพื่อนํามาใชสกัดซ้ํา ซึ่งน้ํามันพื้นฐาน
235
การประชุมวิชาการระดับชาติ มหาวิ ทยาลัยทักษิณ ครั้งที่ 22 ประจำปี 2555