การประชุมวิชาการระดับชาติมหาวิทยาลัยทักษิณ 2559 - page 281

280
บทนำ
โรคปอดจากการประกอบอาชีพ (occupational lung disease) เป็นโรคที่เกิดจากการสูดหายใจเอาฝุ่นละออง
ควั น หรือสารพิษ จากสภาพแวดล้อมในการทางานเข้ าสู่ปอด โดยอาจทาให้มีอาการเกิดขึ้นทันที หรือเกิ ดภายหลังมีการ
สัมผั สเป็นเวลานานก็ได้ [1, 2] จากการศึกษาโรคปอดจากฝุ่นอนินทรีย์ (pneumoconiosis) พบว่า โรคซิลิโคสิ ส (silicosis)
มีรายงานการเกิดโรคอย่างต่อเนื่ องทั้งในประเทศไทยและต่างประเทศ ซึ่งในต่ างประเทศมีความชุกของโรค ร้อยละ 15.5-
87.5 [3-9] และในประเทศไทยมีความชุกของโรค ร้ อยละ 1.1-57.5 [10-11] โดยอาชีพที่ มีอั ตราป่วยสูงสุดในต่างประเทศ
ได้แก่ อาชีพทากระดาษทราย ส่วนในประเทศไทยอาชีพที่มีอัตราป่ วยสูงสุด คือ อาชีพทาอิฐทนไฟ ทั้ งนี้ ในประเทศไทยได้มี
การสนับสนุนให้ ดาเนินงานเพื่อเฝ้าระวังป้องกั นโรคซิลิโคสิ สในกลุ่มผู้ประกอบอาชี พที่เสี่ ยงต่างๆ ซึ่งอาชีพที่ มีการรายงาน
ผู้ ป่วยอย่างต่อเนื่องในประเทศไทย คือ อาชีพที่เกี่ ยวข้องกับการโม่บดและย่ อยหิน
สถานประกอบกิจการที่เกี่ยวข้องกับการโม่บดและย่ อยหินมีอยู่ทั่วทุกภูมิภาคของประเทศไทยโดยเฉพาะบริเวณ
พื้ นที่เป็นภูเขาหินต่างๆ และจากข้อมูล ปี 2555 ของกรมอุตสาหกรรมและการเหมืองแร่ พบว่า ในพื้นที่จั งหวัดสงขลามี
สถานประกอบกิจการขึ้นทะเบี ยนประเภทโรงโม่บดและย่อยหิน 9 แห่ง และจากข้อมู ล ปี 2552-2553 โครงการเฝ้าระวัง
ป้องกั นโรคซิลิ โคสิสของสานักงานสาธารณสุขจังหวัดสงขลาร่วมกับโรงพยาบาลสงขลานคริ นทร์โดยใช้วิธีการตรวจฟิล์ ม
ทรวงอก (แปลผลตรวจด้วยแพทย์ AIR Pneumo อ้างอิ งมาตรฐาน ILO classification 2000) พบว่า พนักงานโรงงานโม่
หินจั งหวัดสงขลา มีผลตรวจฟิ ล์มทรวงอกผิ ดปกติ (ระดั บ profusion 1/1 ขึ้นไป) 1 ราย และ 6 ราย [11] ตามลาดั บ
ซึ่ งผู้ที่ มีผลตรวจคัดกรองผิ ดปกติจะได้รั บการส่ งต่ อไปพบแพทย์เฉพาะทาง (แพทย์ NIOSH-B Reader) เพื่ อตรวจ
วินิจฉัยโรคเพิ่มเติม ดังนั้น แพทย์ AIR Pneumo ผู้แปลผลตรวจฟิล์มทรวงอกของระบบการตรวจคัดกรองโรคซิลิโคสิ สจึงมี
ความสาคั ญเพราะมีผลกระทบโดยตรงต่อผู้ประกอบอาชีพในด้านการติดตามเฝ้าระวังภาวะสุขภาพที่ อาจจะป่วยเป็นโรค
ปอดจากการทางานได้
ในประเทศไทยมีผู้ แปลผลฟิล์ มทรวงอกตามเกณฑ์ ILO classification อยู่ด้วยกัน 2 ระบบ ได้แก่ แพทย์
NIOSH-B Reader และแพทย์ AIR Pneumo ซึ่ งผู้แปลผลทั้งสองระบบเป็ นผู้เชี่ ยวชาญที่ได้ รับการรั บรองว่าสามารถแปล
ผลฟิ ล์มทรวงอกได้ตามมาตรฐานขององค์กรแรงงานระหว่างประเทศ (international labour organization: ILO) และ
จากข้ อมูล ปี 2549 พบว่า ในประเทศไทยมีแพทย์ NIOSH-B Reader เพียง 9 คน ซึ่งไม่เพี ยงพอต่อความต้องการในระบบ
บริ การสาธารณสุขของประเทศไทย ดังนั้น นักวิชาการผู้ทรงคุณวุ ฒิจึงสนับสนุนให้ มีการอบรมผู้เชี่ยวชาญการแปลผลฟิ ล์ม
ทรวงอกระดับอาเซี ยน (Asian Intensive Reader of Pneumoconioses) หรือเรียกว่า แพทย์ AIR Pneumo เพื่อทา
หน้าที่ ปฏิบัติงานทดแทนแพทย์ NIOSH-B Reader ที่มีอยู่อย่างจากัด ทั้งนี้ ปี 2555 โรงพยาบาลสงขลานครินทร์ได้พั ฒนา
ระบบการคั ดกรองโรคปอดจากการประกอบอาชีพมาใช้มาตรฐานฟิล์ มทรวงอกชนิดดิจิตอล ( ILO standard images in
DICOM format: ILO 2011-D) ซึ่ งจากเดิมใช้มาตรฐานฟิ ล์มทรวงอกชนิดฟิล์ มแผ่น (film-screen radiography: FSR)
และจากข้อมูลที่ผ่านมายังไม่พบการศึกษาวิจัยที่เกี่ ยวข้องกับการประเมินคุ ณภาพของผู้แปลผลฟิล์มทรวงอกชนิดดิจิตอลใน
แพทย์ AIR Pneumo ไม่ว่าจะเป็นในประเทศไทยหรื อต่างประเทศ
ดังนั้น การศึกษาวิ จัยครั้งนี้ จึ งมีส่วนทาให้ เกิ ดองค์ความรู้ใหม่เกี่ ยวกับมาตรฐานการแปลผลฟิล์ มทรวงอกชนิด
ดิจิตอล (ILO standard images in DICOM format: ILO 2011-D) ของแพทย์ผู้ เชี่ยวชาญระบบ AIR Pneumo ซึ่งเป็ น
กาลั งสาคัญในการดาเนินงานเพื่ อกาจัดโรคซิลิโคสิ ส (global program for elimination of silicosis: GPES) [12] ของ
ประ เทศไทย รวมไปถึ งทางการแพทย์ สามารถใช้เป็ นข้ อมู ลในการพั ฒนาระบบการคั ดกรอง โรคซิ ลิ โคสิ ส
สาหรับแพทย์อาชีวเวชศาสตร์และผู้ที่สนใจทุกคน
วัตถุประสงค์
ศึกษาความไว (sensitivity) และความจาเพาะ (specificity) ของการแปลผลฟิล์มทรวงอกชนิดดิ จิตอลในแพทย์
ผู้ เชี่ยวชาญระบบ AIR Pneumo เพื่อการคัดกรองโรคซิลิ โคสิส