เอกสารการประชุมวิชาการและเสนอผลงานวิจัย มหาวิทยาลัยทักษิณ ครั้งที่ 18 2551 - page 169

-181-
P53
วิ ถีชีวิ ตการพึ่งตนเองของชุมชนตนน้ำเขาพระ อ.รัตภูมิ จ.สงขลา
The Self-reliance Way of Life of the Koa Pha Water Source Community
Rattaphom Songkhla Province
พจนีย ทรัพยสมาน*
บทคัดยอ
การศึกษาครั้ งนี้มีวั ตถุ ประสงคเพื่อศึกษาวิถี ชีวิ ตการพึ่งตนเองของชุ มชนตนน้ำเขาพระด วย
TERMS Model ร วมกับ BAN และศึกษาปจจัยที่มีผลตอการพึ่งตนเองของชุมชนต นน้ำเขาพระ อ.รั ตภูมิ
จ.สงขลา กลุมเปาหมาย คือ ประชาชนที่อาศัยอยูที่ พื้นที่ตนน้ำเขาพระและเครือขายตนน้ ำเขาพระ
ผลการวิจัยพบวา วิถีการพึ่งตนเองของชุมชนตนน้ำเขาพระซึ่งประกอบดวย 5 หมูบ านคือ หมูที่
3,5,6,7 และ10 สามารถพึ่ งตนเองไดทั้ งระดับครอบครัวและระดั บชุมชน โดยสามารถพึ่ งตนเองไดทั้ ง
5 ดานดังนี้ 1) ดานเทคโนโลยี ดำรงชีวิตดวยการพึ่งพาภูมิป ญญาทองถิ่นในการปลู กพืชการทำฝายชะลอน้ำ
และการทำประปาภูเขา 2)ดานเศรษฐกิ จ ครอบครัวมีรายไดเฉลี่ย 650,000 บาทต อป มีที่ ดิน 18-23
ไรตอครอบครัว อาชี พทำสวนยาง สวนผลไม และทำนา 3) ดานทรัพยากร มี ดินและน้ ำที่อุดมสมบูรณ
ชาวบ านอยูรวมกั บปาไดอยางดี มีการปลูกป าซอมแซมและเสริมดวยการปลู กปาชายคลอง การปลู กป า
ขางบานเพื่อเปนไมใชสอยและพืชสวนครัว 4) ด านจิ ตใจ ชาวชุมชนเขาพระเปนชุมชน 2 ศาสนา คือ
พุทธและอิสลามที่ ยึดมั่ นในศาสนาและอยูร วมกันอยางสันติ สุข มี การเรียนรูและทำกิ จกรรมรวมกัน
5)ดานสั งคมวัฒนธรรม เปนสังคมชนบท มี ความเอื้อเฟอเผื่อแผเกื้อกู ลกัน มี กลุมสั จจะวันละบาท
ที่ ดูแลดานสวัสดิ การของสมาชิ กชุมชนตั้ งแตเกิ ดจนตาย สำหรั บการเพิ่มขี ดความสามารถของ BAN
มีความสมดุ ลของดิน ปา น้ำและวิถีชีวิตผานเครือขายการอนุ รักษปาตนน้ำ
ป จจัยภายในที่ สำคัญตอการพึ่งตนเองของชุ มชน ไดแก ทุ นภูมิ ปญญาของผู นำทางธรรมชาติ
ทุ นทรัพยากร ทุ นทางสังคมที่ยึดมั่ นตอการเอื้ออาทร ทุนการเงิ นและสวัสดิ การชุมชน สำหรับปจจัย
ภายนอกนี้ เกิดจากที่ ชุมชนตนน้ำเขาพระเปนชุมชนที่มีผลตอแหล งตนน้ำของจั งหวัดสงขลา คือลุมน้ำ
รัตภู มิและสภาพทะเลสาบสงขลา ดั งนั้น หน วยงานรัฐและเอกชนจึงใสใจในวิ ถีชีวิตและความเป นอยู
ของผูคนที่มีผลตอปาตนน้ ำ จึงเขาไปมี บทบาทในการใหความรู และสงเสริมกระบวนการอนุรักษป าตนน้ ำ
ให คงสภาพและใหประชาชนอยูรวมกับปาไดโดยเปนผูดูแลรักษาปา
คำสำคัญ : การพึ่งตนเอง
* อาจารย ภาควิชาสังคมศาสตร คณะมนุษยศาสตร มหาวิทยาลัยทักษิณ สงขลา 90000
โทรศัพท 074 443970 โทรสาร 074 443972 e-mail :pochanee@tsu.ac.th