เอกสารการประชุมวิชาการและนำเสนอผลงานวิจัย ครั้งที่ 21 / 2554 (Oral) - page 295

2
บทนํา
ไก่ พืÊ นเมืองนับว่าเป็ นสัตว์เลีÊยงทีÉ มีความสําคัญและอยู่คู่กับสังคมไทยมาตัÊ งแต่สมัยโบราณ โดยเฉพาะอย่างยิÉงใน
สังคมของชาวไทยภูขาเผ่ากะเหรีÉยง ซึÉ งไก่พืÊ นเมืองมีความหมายและมีความจําเป็ นต่อประเพณี วัฒนธรรม รวมถึงวิ ถีชี วิต
ของชาวกะเหรีÉ ยง เนืÉ องจากชาวกะเหรีÉ ยงต้องใช้ไก่ พืÊนเมืองเพื Éอประกอบพิธีกรรมต่ างๆ ได้แก่ พิ ธี แต่งงาน งานศพ การ
ผูกข้อมื อเรี ยกขวัญ และการบวงสรวงต่อผีต่างๆ เช่ น ผีเจ้าทีÉ ผีบ้านผี เรื อน ผี ไร่ ผีนํÊ า เป็ นต้น เมืÉ อเสร็ จสิÊ นจากพิธี กรรม
ดังกล่าว จึงนําเนื Êอไก่นัÊ นมาบริโภคภายในครั วเรื อน ดังนัÊ นชุมชนชาวไทยภูเขาเผ่ากะเหรีÉยงแทบทุกหลังคาเรื อนจะมี การ
เลีÊ ยงไก่พืÊ นเมือง โดยเป็ นการเลีÊ ยงแบบปล่อยไม่มีโรงเรื อน ช่วงเช้าปล่ อยให้หาอาหารกิ นเองตามธรรมชาติร่ วมกับการ
โปรยข้าวเปลือกและ/หรื อปลายข้าว ส่ วนช่ วงเย็นจะนําไก่ไปใส่ ตะกร้าหรื อเข่งกลม เพืÉ อใช้เป็ นทีÉนอนของไก่ เพราะ
นอกจากให้ความอบอุ่นแล้ว ยังเป็ นการป้ องกันอันตรายจากสัตว์หากินกลางคื นอีกด้วย ถึ งแม้ว่าไก่พืÊ นเมืองจะมี ความ
ทนทานต่อสภาพแวดล้อมพืÊ นถิÉ นได้ ดี แต่ผลผลิ ตไก่ พืÊ นเมืองอยู่ในเกณฑ์ตํÉ าทัÊ งด้านสมรรถภาพการสื บพันธุ์ และ
สมรรถภาพการผลิ ต
สุ ภาพรและคณะ (2536) กล่าวว่ า ไก่พืÊนเมื องมีศักยภาพในการให้ไข่ ประสิ ทธิภาพการเปลีÉ ยนอาหารเป็ นไข่ และ
ขนาดฟองไข่ ด้อยกว่าไก่ ไข่ พันธุ์แท้ นอกจากนีÊ ยังมีอัตราการตายทีÉ สูงกว่า ทัÊ งทีÉได้รับอาหารและการจัดการทีÉ ดี เท่าเทียม
กัน สุ พจน์ (2542) แนะนําว่า การทีÉ ไก่ พ่อแม่ พันธุ์ ได้รั บอาหารโปรตีน 15-16% ช่วยให้สมรรถภาพการผลิ ต (อายุและ
นํÊ าหนักตัวเมืÉอให้ ไข่ฟองแรก และจํานวนไข่) มีแนวโน้มดี กว่าการให้อาหารโปรตี นตํÉ า โดยทัÉวไปแล้วผู้เลีÊ ยงไก่พืÊนเมือง
ส่วนใหญ่ไม่ได้ให้ความสําคัญกับการให้อาหารเพืÉ อให้ไก่ ได้รับโภชนะทีÉเพียงพอต่อความต้องการ นอกจากนีÊ ยังพบว่ามี
การจัดการทีÉไม่เหมาะสมและปั ญหาโรคระบาด
สมรรถภาพการผลิตและการสื บพันธุ์ของแม่ไก่ พืÊ นเมืองภายใต้สภาพการเลีÊ ยงในหมู่บ้านทีÉรายงานไว้โดยนั กวิจั ย
ต่างๆ แสดงไว้ในตารางทีÉ 1
ตารางทีÉ 1 สมรรถภาพผลิต/สมรรถภาพการสื บพันธุ ์บางประการของแม่ไก่พืÊ นเมืองเมืÉ อเลีÊ ยงในสภาพหมู่บ้าน
ศิริ พันธ์ สุภร อรอนงค์ สุชน ทวี
ลักษณะทีÉศึ กษา และคณะ และคณะ และคณะ และคณะ และคณะ
(2539) ) 2540 ( (2547) (2548) (2549)
จํานวนไข่ (ฟอง/ชุด) 11.8 ± 2.1 9.3 ± 2.3 11.6 ± 1.2 9.7 ± 0.9 10.6 ± 2.3
จํานวนลู กไก่เกิด (ตัว/ชุด) 8.2 ± 2.8 - 7.1 ± 2.5 7.5 ± 1.0 7.4 ± 2.3
ระยะเวลาในการวางไข่ (วัน) - 11.9 ± 4.2 12.2 ± 3.0 - -
ระยะเวลาฟั กไข่ (วัน) - 20.4 ± 7.5 20.6 ± 0.7 21.1 ± 0.2 -
อัตราการฟักออกเป็ นตัว (%) 73.3 ± 24.8 38.3 ± 24.3 61.2 ± 18.8 85.9 ± 3.3 69.8 ± 19.9
นํÊ าหนักไข่ฟองแรก (กรัม) 33.5 – 33.7 - - 37.95 ± 2.7 33.8 ± 5.3
ปั จจุบันการฆ่าสั ตว์เพืÉอใช้ในพิธี กรรมต่างๆ ยังคงเป็ นปกติอย่างทีÉเคยปฏิบัติในอดีต แต่สิÉงหนึÉ งทีÉปรากฏชีÊ ให้เห็นคือ
ไก่พื Êนเมื องมีปริ มาณไม่เพียงพอต่อความต้องการ จากรายงานของสถาบันวิจัยชาวเขา (2539) พบว่า ชาวกะเหรีÉ ยงมีความ
ต้องการใช้ไก่พืÊ นเมืองในการประกอบพิธีกรรมประมาณ 121 ตัว/ครอบครัว/ปี ดังนัÊน จึ งควรส่งเสริ มการเลีÊยงไก่พืÊ นเมือง
ให้เพิÉมขึÊ นในหมู่บ้าน ทัÊ งนีÊ การส่ งเสริ มและพัฒนาเพืÉอนําไปสู่ การปฏิบัติจริ ง ต้องคํานึ งถึงขนบธรรมเนียมประเพณี และ