full2010.pdf - page 1595

1557
ใกล ชิด จากการศึกษานี้พบวาแพทยเพียงบางส วน (หนึ่งในสี่) เท านั้น สั่งตรวจไวรัสตับอักเสบกอนเริ่มการรักษา ซึ่ ง
สอดคล องกับแนวปฏิ บัติในการดูแลผูป วยวัณโรคในประเทศไทยที่ไมไดระบุ ใหตรวจหาไวรัสตับอักเสบกอนเริ่ม
การรั กษา สําหรับแพทยที่สั่งตรวจหาไวรั สตับอักเสบกอนเริ่มการรั กษานั้นแพทยสวนใหญจะสั่ งตรวจในผูป วยบาง
รายโดยจะสั่งตรวจในผูป วยติดเชื้อเอชไอวี รองลงมาคือผูป วยมีประวัติใชยาเสพติดชนิดฉีดเขาเสน และรับเลือดเปน
ประจํา ซึ่ งผูปวยเหลานี้เปนผูปวยที่มีรายงานวามีปจจัยเสี่ ยงของการเกิดไวรั สตับอักเสบ (Liang et al., 2010; Bini and
Perumalswami, 2010) ค าทางหองปฏิบั ติการที่แพทยสั่งตรวจได แก HBsAg ซึ่งเปนคาที่ บงบอกถึงสภาวะที่รางกาย
กําลังมีการติ ดเชื้ออยู หรือเป นพาหะของโรคไวรัสตั บอักเสบบีซึ่ งคานี้มีความไวเพียงพอที่ จะใช ในการวินิจฉั ยโรค
ของผูป วย (สํานั กพัฒนาวิชาการ กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสุข, 2549) รองลงมา คือ Anti-HCV เปนคาที่บ ง
บอกวาผู ปวยเคยติดเชื้อไวรัสตับอักเสบซี มากอนและมีเชื้ออยูในกระแสเลือด (จุฑามาศ, 2547)
การปฏิ บัติของแพทยระหวางผูปวยไดรับยาตานวัณโรค พบแพทย สวนใหญ (รอยละ 93) ได สอบถามผูป วย
เพื่อประเมินอาการของการเกิดภาวะพิษตอตับระหวางผูปวยได รับยาตานวัณโรค โดยแนวปฏิบัติของ ATS และแนว
ปฏิ บัติของประเทศฮองกง แนะนําให สอบถามและประเมินลั กษณะอาการทางคลินิ กของภาวะพิษตอตั บในผูปวย
ตามนั ดทุกครั้ ง เนื่องจากการสอบถามดั งกลาวจะชวยให ผูป วยสามารถเฝาระวังสังเกตอาการตนเองและกลั บมา
โรงพยาบาลเมื่ อพบความผิดปกติที่เกิดขึ้น อาการทางคลินิกที่บ งบอกถึงความผิดปกติของตับ เหลานี้ ได แก ตัวเหลือง
ตาเหลื อง คลื่นไสอาเจียน อ อนเพลีย เบื่ออาหาร ปวดทอง เปนต น ซึ่งแพทยจะสามารถใช เปนข อมูลในการพิจารณา
สั่ งตรวจเลือดเพื่อดูการทํางานของตั บเพิ่มเติมและใชประกอบการวินิ จฉัยภาวะพิษตอตั บของผูป วยดวย สํ าหรับการ
ตรวจเลือดเพื่อติดตามการทํางานของตับระหวางที่ผูป วยกําลังไดรับยาตานวัณโรคอยูนั้ น พบวาแพทย สวนใหญจะสั่ ง
ตรวจค าดังกลาว โดยครึ่งหนึ่งของแพทยจะสั่ งตรวจในผูป วยบางรายเชน สั่งตรวจมากในผูป วยที่มีอาการแย ลงหลัง
ได รับยา รองลงมา คือ LFTs ผิดปกติ ตั้งแต เริ่มรักษา นอกจากนี้ได สั่งตรวจในผู ปวยที่มีความเสี่ ยงในการเกิดพิษตอ
ตับซึ่ งสอดคลองกับแนวปฏิบัติของประเทศอเมริกา อังกฤษและฮองกง (American Thoracic Society, 2006; Hong
Kong 2002) เมื่ อพิจารณาความถี่ในการสงตรวจติดตามคาทางหองปฏิ บัติการ พบวาแพทยสวนใหญสั่งตรวจทุ ก 2
สั ปดาห ภายใน 2 เดือนแรกและสั่งตรวจทุ ก 1 สัปดาห ใน 2 สัปดาหแรกตามดวยทุก 2 สัปดาห ใน 2 เดือนแรก ทั้ งนี้
อาจเนื่องมาจากการเกิ ดพิษต อตับจากยาตานวัณโรคมั กเกิดขึ้นในช วง 2 สัปดาห ถึง 2 เดื อนแรกของการรักษา
(Teleman et al., 2002; Yee D et al., 2003) โดยเฉพาะรายงานของผูป วยในประเทศไทยการเกิดพิ ษตอตั บจากยาพบ
ใน 1- 2 สั ปดาหแรกของการรักษา (วิศิษฎ อุดมพาณิชย และคณะ, 2546) ทําใหแพทย สั่งตรวจติ ดตามคาทาง
ห องปฏิบัติการในช วงระยะเวลาดังกลาว โดยในการศึ กษานี้ยังมีแพทย จํานวนหนึ่ง (รอยละ 9.4) ที่ไมไดสั่งตรวจ
ติดตามเปนประจํ าแต ตรวจเมื่อผูป วยมีอาการทางคลินิ กของภาวะพิษตอตั บเทานั้น ซึ่ งแพทยอาจแนะนํ าใหผูปวย
สั งเกตตัวเอง หากพบความผิดปกติของอาการการเกิดพิษตอตับใหผูปวยกลับมาโรงพยาบาลทันที
การศึกษานี้ เปนการวัดการปฏิ บัติ (practice) ของผูใหบริการสาธารณสุข ซึ่งวิธี การวัดที่จัดวาเปนมาตรฐาน
(Gold standard) และสะทอนใหเห็นการปฏิบัติที่แทจริงมีอยู ดวยกั นหลายวิธี ไดแก การใช ผูป วยจําลอง (standardized
patients) การบั นทึกการปฏิ บัติของผูใหบริการดวยวีดีทัศน (video-tape record) ซึ่งวิธี เหลานั้ นมีขอจํากัดเชน ตองให
ผูปวยจริ งหรือตองหาผูที่ มาแสดงตนใหเหมือนผูป วยจริง ซึ่ งไมสามารถทําได ดังนั้นการวั ดการปฏิบัติโดยการใช
แบบสอบถามดั งเชนในการศึกษานี้ ซึ่งเปนการวัดโดยทางออม (indirect method) อาจจะไมได ขอมูลตรงกับที่ปฏิบัติ
จริงทั้งหมด อยางไรก็ตามกอนทําการศึ กษาผูวิจัยได พยายามลดความผิดพลาดในสวนนี้โดยการแจงให แพทยผูตอบ
แบบสอบถามทราบวา จะไมระบุ ชื่อแพทยผูใหขอมูล และจะนําเสนอผลการวิจัยเปนลักษณะของกลุ มหรือภาพรวม