เอกสารการประชุมวิชาการและนำเสนอผลงานวิจัย ครั้งที่ 21 / 2554 (Oral) - page 42

2
บทนํา
นักท่องเทีÉ ยวเข้ามาท่องเทีÉ ยวพิพิ ธภัณฑ์หลวงอาหารสําเร็จรู ปทีÉ 1 อําเภอฝาง จังหวัดเชียงใหม่ เพิÉมขึÊนทุกปี แต่
กลุ่มวิสาหกิ จชุมชนไม่สามารถนําผลิตภัณฑ์ไปเสนอขายได้ สาเหตุ เนืÉองมาจากการพัฒนาผลิ ตภัณฑ์ของกลุ่มยังไม่ ได้
มาตรฐาน รวมทัÊ งยังไม่เป็ นทีÉ ยอมรับของคนในชุมชนและจากหน่วยงานทีÉ เกีÉยวข้อง ร้านค้าพิพิธภัณฑ์โรงงานหลวง
อาหารสําเร็จรู ปทีÉ 1 ฝาง และโครงการหลวงดอยอ่างขาง ไม่สามารถนําผลิตภัณฑ์ของกลุ ่มไปร่วมเสนอขายได้
ด้วยเหตุนีÊ กลุ่ มวิสาหกิจชุมชน จึ งต้องมีการพัฒนาคุ ณภาพและจุดเด่นของผลิ ตภัณฑ์ เพืÉอนําไปสู่ การสร้ าง
เครื อข่ายทางการตลาดกับกลุ่มลูกค้าเป้ าหมาย และสามารถเข้าสู่ ช่องทางการตลาดในระดับต่างๆ ได้ ดังนัÊ นการสร้างการ
มีส่วนร่ วมในการพัฒนาระบบบริหารคุ ณภาพทีÉ มีประสิ ทธิ ภาพ จะทําให้กลุ่ มวิสาหกิจชุมชนด้านการแปรรูปอาหารมี
ความสามารถในการแข่งขันมากขึÊ น
ชุมชนชาวจีนยูนานบ้านยาง ตําบลแม่งอน อําเภอฝาง จังหวัดเชี ยงใหม่ กลุ่มแม่บ้านส่วนใหญ่มีองค์ความรู้ด้าน
การแปรรูปอาหารทีÉ หลากหลายอันได้แก่ เส้นหมีÉ เส้นก๋ วยเตีÌยว ข้าวซอย ข้าวซอยตัด ข้าวซอยปาปาเซ ผักกาดดอง หัว
ผักกาดดอง ชาจี น ไวน์ผลไม้ เหล้าผลไม้ เหล้าจี น ซาลาเปา ขนมจีบ หมูพันปี ไก่ต้มโสม รวมทัÊ งงานผีมือเช่นการเย็บ
รองเท้าผ้า ในอดีตเป็ นการแปรรู ปทีÉเน้นเพืÉอใช้บริ โภคภายในครัวเรื อน หรื อเป็ นของฝากแก่ญาติพีÉ น้อง ปั จจุบันเริÉ มมี
การแปรรูปขายในตลาดชุ มชน และติดต่อกับแหล่งตลาดภายนอกชุ มชน รวมทัÊ งทางอินเตอร์ เน็ต แต่ทางกลุ่มแปรรู ป
อาหารแต่ละกลุ่มยังขาดการรับรองมาตรฐานจากองค์กรอาหารและยา (อย.) เนืÉ องเพราะรายรั บรายจ่ายในกิจการกลุ ่มใน
ระยะเริÉ มต้นยังไม่คุ้มค่ากับการลงทุนทีÉค่อนข้างสู ง ในมาตรฐานขององค์การอุตสาหกรรมอาหารและยา
มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี (มจธ.) กับงานสั งคมและชุ มชนนับตัÊ งแต่ปี 2525 เป็ นต้นมา
โดย มจธ. สนับสนุนการดําเนินงานจัดตัÊงสํานักงานโรงงานหลวงอาหารสําเร็ จรู ป และรับภาระงานด้านการสนับสนุน
การบริ หารโรงงาน ทัÊ งมิติการเกษตร การผลิต การแปรรู ป การตลาด และการพัฒนาชนบท นอกจากนีÊ ยังสนับสนุนงาน
วิชาการด้านผลิตภัณฑ์ วิศวกรรมการจัดการของเสีย การส่ งเสริ มเกษตรกร โดยตัÊ งเป้ าว่าโรงงานหลวงเป็ นวิสาหกิ จเพืÉอ
การพัฒนาชนบท (Enterprise for rural development)
หน่วยงานราชการในพืÊ นทีÉสนับสนุนให้บ้านยางก่อตัÊ งกลุ่ มวิสาหกิจชุมชน ตามนโยบายของรัฐบาลตัÊ งแต่ปี
พ.ศ. 2549 โดยทางภาครั ฐสามารถสนับสนุนเงิ นทุนในการทํากิ จกรรมทีÉรวมกันเป็ นกลุ่ม เพืÉ อให้ทุกคนในชุ มชนได้มี
โอกาสในพัฒนาผลิ ตภัณฑ์ของกลุ ่มตนเอง แต่ประเด็นการรวมกลุ ่มวิสาหกิจของชุมชนยังขาดความเข้าใจในนโยบาย
และมีข้อจํากัดมากมายกับความคาดหวังของสมาชิ กกลุ่ มทีÉมองความสําเร็ จในระยะสัÊ น และขาดความต่อเนืÉองในการ
พัฒนา จึงทําให้ กิจกรรมของกลุ ่มวิสาหกิจแต่ละกลุ่ มขาดความต่อเนืÉ อง จึงต้องแยกกระจายกั นทํากิจกรรมของตนเอง
ส่วนใหญ่ ผู้ นํากลุ่มและสมาชิ กยังคงดําเนิ นการในลักษณะทําไว้กิ นและขายในชุมชน สาเหตุ เนืÉองมาจากไม่มีช่อง
การตลาดของผลิตภัณฑ์ และไม่มีมาตรฐานของผลิ ตภัณฑ์ ทัÊ งๆ ทีÉชุมชนจีนยูนนานบ้านยางส่ วนใหญ่ได้การศึกษา
ค่อนข้างดี นอกจากนีÊ ยังมีความหลากหลายวัฒนธรรมและภูมิปั ญญาทัÊ งพุทธ คริ สต์ และอิสลามอยู่ในหมู่บ้านเดี ยวกัน
เป็ นทีÉตัÊงของโรงงานหลวงอาหารสําเร็ จรูปทีÉ 1 ฝาง และพิ พิธภัณฑ์โรงงานหลวงอาหารสําเร็ จรู ปทีÉ 1 นอกจากนัÊ นยังมี
การสนับสนุนจากหน่วยงานภาครั ฐ รวมทัÊงเป็ นเส้นทางผ่านขึÊนท่ องเทีÉยวเกษตรทีÉสูงดอยอ่างขาง แต่ความแตกต่าง
หลากหลายเหล่านีÊ ยังไม่สามารถบริหารจัดการให้เกิดประโยชน์ต่อการพัฒนาชุ มชนเท่าทีÉควร
ดังนัÊ น โครงการวิจั ยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่ วมในครัÊ งนีÊ จึงมี คําถามว่า “กระบวนการสร้ างการมีส่ วนร่ วม
ระหว่างหน่ วยงานกับกลุ่ มวิสาหกิจชุมชนด้านการแปรรู ปอาหารของชุมชนบ้านยางมีรู ปแบบอย่างไร ”